Tại sao tầng lớp trung lưu TQ vẫn nối tiếp nhau đi bộ đến Mỹ dù phải mạo hiểm tính mạng?

[vuitoichat]

Theo như có người từng kinh doanh khách sạn ở Trung Quốc, hiện đang ở Mexico và chờ xin tị nạn vào Mỹ, khi người kinh doanh khách sạn ở Trung Quốc này nói với Al Jazeera: “Nền chính trị và kinh tế của đất nước này (Trung Quốc) rất u ám. Mọi người sống ở đó không có bất kỳ hy vọng gì”.

Flushing, cộng đồng người Hoa ở thành phố New York, là điểm đến của những người Trung Quốc vào Hoa Kỳ qua biên giới phía nam. (Ảnh: Lin Dan/The Epoch Times)

“Nói thật, tôi biết nước Mỹ không phải là thiên đường, nhưng tôi biết địa ngục ở đâu. Tôi phải thoát khỏi đó”, một người từng kinh doanh khách sạn ở Trung Quốc, hiện đang ở Mexico và chờ xin tị nạn vào Mỹ, nói với tờ Al Jazeera.

Năm ngoái, doanh nhân Trung Quốc Li Xiaosan đã cùng cậu con trai tuổi thiếu niên của mình đi 5.000 km xuyên qua Trung Mỹ để đến Hoa Kỳ.

Ở Colombia, họ gặp phải cướp có súng và bị đoạt tất cả đồ đạc có giá trị. Tại Panama, họ đi qua những khu rừng và đầm lầy nguy hiểm. Sau đó, lại trải qua chuyến đi biển nguy hiểm kéo dài 12 giờ ở Mexico.

Trong dịp Tết Nguyên Đán năm nay, ông Li Xiaosan và con trai đã nói chuyện với các thành viên trong gia đình họ ở Trung Quốc thông qua cuộc gọi video và con trai ông đã bật khóc. Ông Li Xiaosan nói với con trai mình: "Tự do không miễn phí”.

Tờ Al Jazeera đưa tin, trong vài năm qua, hàng chục nghìn người thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc đã vượt hàng nghìn km qua Châu Mỹ để đến biên giới phía nam của Hoa Kỳ với hy vọng được nhập cảnh vào nước này. Ông Li và con trai nằm trong số hơn 37.000 công dân Trung Quốc bị bắt vì vượt biên trái phép qua biên giới phía nam của Hoa Kỳ vào năm 2023.

Ông Li nói với Al Jazeera: “Nền chính trị và kinh tế của đất nước này (Trung Quốc) rất u ám. Mọi người sống ở đó không có bất kỳ hy vọng gì”.

Ông Li Xiaosan sinh ra trong một gia đình nghèo khó ở tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc. Sau khi tốt nghiệp đại học, ông thành lập công ty riêng và trở nên giàu có, trở thành một người trong tầng lớp trung lưu và có nhiều bất động sản. Tuy nhiên, chính sách ngăn chặn dịch bệnh “Zero Covid” của chính quyền Trung Quốc đã phá hủy công việc kinh doanh của ông Li; ngoài ra, ông Li cũng bị cảnh sát Trung Quốc chú ý đến do ông có tính cách thẳng thắn, bộc trực.

Sự lao dốc của thị trường bất động sản và thị trường chứng khoán ở Trung Quốc đang ảnh hưởng đến các gia đình trung lưu. Đồng thời, việc chính quyền Trung Quốc tiếp tục thắt chặt kiểm soát mọi mặt của đời sống, từ hạn chế ngôn luận trực tuyến đến kiểm duyệt truyền thông, cũng gây ra sự bất bình trong dân chúng. Nhiều người đã mất niềm tin vào triển vọng của Trung Quốc và đang tìm đường thoát thân.

Đối với tầng lớp trung lưu, họ phải có quyết tâm rất lớn để bỏ lại mọi thứ ở Trung Quốc - công việc, nhà cửa, người thân, bạn bè và các mối quan hệ. Sau khi đến Mỹ, ông Li Xiaosan nói với Al Jazeera, "Tôi không có gì ở Hoa Kỳ, nhưng tôi có thể tận hưởng quyền tự do ngôn luận ở Hoa Kỳ”.

“Tôi có thể nói bất cứ điều gì tôi muốn nói mà không phải lo lắng cảnh sát sẽ đến gõ cửa nhà mình”, ông Li nói.

Đối với tầng lớp trung lưu Trung Quốc, cơ hội nhập cư vào Hoa Kỳ rất hạn chế. Những người Trung Quốc giàu có hơn thì có thể chọn di dân bằng cách đầu tư, còn những người ít giàu có hơn thì gặp khó khăn trong việc xin thị thực (visa) của Hoa Kỳ. Năm ngoái, tỷ lệ công dân Trung Quốc xin thị thực du lịch và công tác vào Hoa Kỳ bị từ chối là 27%, cao hơn so với thời kỳ trước dịch bệnh. Vì vậy, một bộ phận những người thuộc tầng lớp trung lưu Trung Quốc đã tới Hoa Kỳ bằng con đường bộ hành từ các nước ở phía nam nước Mỹ.

Theo dữ liệu của chính phủ Hoa Kỳ, trong năm tài chính 2024 tính đến tháng 5 năm nay, họ đã phát hiện được gần 56.000 người nhập cư Trung Quốc tại các cửa khẩu nhập cảnh ở biên giới Hoa Kỳ - Canada và biên giới tây nam giữa Hoa Kỳ - Mexico. Con số này nhiều hơn con số 52.700 người của năm tài chính 2023 tính đến tháng 10 năm ngoái.

Từ tháng 1 đến tháng 5 năm nay, có khoảng 10.171 người di cư Trung Quốc đã vượt qua khu rừng đầm lầy Darién Gap của Panama, một dải đất tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm dài khoảng 100 km nối liền Nam Mỹ và Trung Mỹ. Để so sánh, theo dữ liệu di dân của Panama, số người di dân trong cả năm 2023 của nước này là 25.565 người và tổng số người di dân từ năm 2010 - 2022 là 2.381 người. Dữ liệu cũng cho thấy, trong năm 2024, các công dân Trung Quốc là nhóm lớn thứ tư đi bộ từ Colombia đến tỉnh Darién của Panama.

Vào ngày 6/12/2023, tại khu Jacumba thuộc tiểu bang California, nơi gần bức tường biên giới Mexico - Mỹ, một người nhập cư Trung Quốc đang ngồi trước lều của mình trong trại di dân. (Ảnh: Valerie Macon/AFP thông qua Getty Images)

Có không ít những người thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc như ông Li Xiaosan đang tìm cách đến Hoa Kỳ. Luật sư di dân Erika Pinheiro từng nói với tờ The New York Post rằng: “Những người Hoa (bộ hành) mà tôi gặp tại biên giới ở San Diego, California, nếu không phải là tầng lớp trung thượng lưu ở Trung Quốc thì ít nhất cũng thuộc tầng lớp trung lưu”.

Năm 2023, Ecuador - một quốc gia Nam Mỹ - đã trở thành điểm trung chuyển chính của hàng chục nghìn công dân Trung Quốc có ý định đi tới biên giới Mỹ - Mexico. Có rất nhiều người cuối cùng đã vượt được biên sang California.

Nhiều người di cư Trung Quốc đã đi hơn 4.800 km từ Ecuador đến thành phố Tijuana và những địa điểm khác thuộc bang Baja California của Mexico. Họ phải băng qua rừng rậm, sa mạc và các thành phố để vào được quận San Diego ở Hoa Kỳ. Hầu hết những người di dân Trung Quốc đều đến tự thú tại cơ quan Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ (USBP) và xin tị nạn.

Ecuador hôm 18/6 đã tuyên bố tạm thời đình chỉ một thỏa thuận đã ký với Bắc Kinh với lý do tình trạng di dân bất hợp pháp đang gia tăng một cách “đáng lo ngại”. Trước đó, thỏa thuận này miễn trừ thị thực cho công dân Trung Quốc đi du lịch tới Ecuador. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, những tuyến đường thay thế mới sẽ sớm được tìm ra, dù chi phí có thể sẽ tăng lên nhưng trong tương lai, người dân Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục đi theo những tuyến đường như vậy để đến Mỹ.

Al Jazeera còn đưa tin về một trường hợp người Trung Quốc khác là ông Vincent Wang, hiện đang ở Mexico và chờ hẹn cho đơn xin tị nạn để vào Hoa Kỳ.

Ông Wang từng kinh doanh một khách sạn ở thành phố Đại Lý, Trung Quốc. Giống như ông Li Xiaosan, công việc kinh doanh của ông Wang đã bị hủy hoại do lệnh phong tỏa liên quan đến chính sách “Zero Covid”. Nền kinh tế Trung Quốc không thể khởi sắc kể từ khi lệnh phong tỏa được dỡ bỏ, việc làm ăn của ông Wang cũng vậy.

Ông Wang nói với Al Jazeera rằng, hoàn cảnh đó khiến ông mất niềm tin vào nền chính trị quốc gia và không còn nhìn thấy tương lai của mình ở Trung Quốc nữa, vậy nên ông hy vọng có thể được tự do hơn trong phần đời còn lại của mình.

Đầu năm nay, ông Wang đã bay tới Ecuador rồi sau đó đi về phía biên giới nước Mỹ. Trong thời gian chờ đợi ở thành phố Mexico, ông Wang cho biết nếu được tị nạn ở Mỹ, ông sẵn sàng sống tằn tiện và làm việc chăm chỉ.

“Nói thật, tôi biết nước Mỹ không phải là thiên đường, nhưng tôi biết địa ngục ở đâu”, ông Wang nói. “Tôi phải thoát khỏi đó”.