12/22
Cô sinh viên 21 tuổi đă học hành chăm chỉ trong nhiều tuần để chuẩn bị cho kỳ thi cuối năm nhất đại học. Cô sắp thi xong, chỉ c̣n hai kỳ thi nữa th́ nghe tin: chính quyền Taliban đ́nh chỉ giáo dục đại học đối với tất cả nữ sinh ở Afghanistan.
“Tôi đă không dừng lại và tiếp tục học cho kỳ thi,” cô ấy nói với CNN hôm thứ Tư. “Dù sao th́ tôi cũng đến trường đại học vào buổi sáng.”
Nhưng sáng khi cô đến trường, thấy những người bảo vệ Taliban có vũ trang ở cổng khuôn viên của cô ở Kabul, thủ đô Afghanistan, quay lưng lại với mọi nữ sinh cố gắng vào.
“Hầu hết các cô gái, bao gồm cả tôi, đă khóc và yêu cầu họ cho chúng tôi vào… Nếu bạn mất tất cả các quyền của ḿnh và bạn không thể làm ǵ với điều đó, bạn sẽ cảm thấy thế nào?”
CNN không nêu tên học sinh v́ lư do an toàn.
Quyết định của Taliban hôm thứ Ba chỉ là bước mới nhất trong cuộc đàn áp tàn bạo đối với quyền tự do của phụ nữ Afghanistan, sau khi tiếp quản đất nước vào tháng 8 năm 2021.
Mặc dù nhóm nổi dậy đă nhiều lần tuyên bố rằng họ sẽ bảo vệ quyền của trẻ em gái và phụ nữ, nhưng thực tế họ đă làm ngược lại, tước bỏ các quyền tự do khó giành được mà họ đă đấu tranh không mệt mỏi trong hơn hai thập kỷ qua.
Một số hạn chế nổi bật nhất của nó là về giáo dục, với việc các bé gái bị cấm quay lại trường trung học vào tháng Ba. Động thái này đă tàn phá nhiều học sinh và gia đ́nh của họ, những người đă mô tả với CNN về ước mơ trở thành bác sĩ, giáo viên hoặc kỹ sư của họ.
Đối với cô sinh viên ở Kabul, việc không được học hành là một cú sốc thậm chí c̣n lớn hơn cả những vụ đánh bom và bạo lực mà cô từng chứng kiến trước đây.
“Tôi luôn nghĩ rằng chúng ta có thể vượt qua nỗi buồn và nỗi sợ hăi bằng cách học hành,” cô nói. “Tuy nhiên, (thời điểm) này th́ khác. Đó là điều không thể chấp nhận được và không thể tin được”.
Thế giới phản ứng
Tin tức đă vấp phải sự lên án và thất vọng rộng răi, với nhiều nhà lănh đạo thế giới – và những nhân vật nổi tiếng của Afghanistan – thúc giục Taliban đảo ngược quyết định của ḿnh.
Trong một tuyên bố trên Twitter, cựu Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani – người đă chạy trốn khỏi Kabul khi Taliban lên nắm quyền – đă gọi nhóm này là những kẻ cầm quyền bất hợp pháp đang bắt giữ “toàn bộ dân chúng làm con tin”.
“Vấn đề hiện tại về giáo dục và công việc của phụ nữ trong nước là rất nghiêm trọng, đáng buồn và là ví dụ rơ ràng và tàn nhẫn nhất về phân biệt giới tính trong thế kỷ 21,” Ghani viết. “Tôi đă nói đi nói lại rằng nếu một cô gái biết chữ, cô ấy sẽ thay đổi năm thế hệ tương lai, và nếu một cô gái vẫn mù chữ, cô ấy sẽ hủy diệt năm thế hệ tương lai.”
Ông ca ngợi những người ở Afghanistan phản đối quyết định của Taliban, gọi họ là “những người tiên phong”.
Một cựu tổng thống Afghanistan khác, Hamid Karzai, cũng bày tỏ “sự hối tiếc sâu sắc” về việc đ́nh chỉ. Ông viết: “Sự phát triển, dân số và khả năng tự cung tự cấp của đất nước phụ thuộc vào việc giáo dục và đào tạo của mọi trẻ em, bé gái và bé trai của vùng đất này”.
Các quan chức và nhà lănh đạo nước ngoài khác cũng đưa ra tuyên bố tương tự, bao gồm Thủ tướng Anh Rishi Sunak, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price và Đại sứ Hoa Kỳ tại Afghanistan Karen Decker.
Các bộ ngoại giao của Pháp, Đức, Pakistan, Qatar, Saudi Arabia cũng chỉ trích quyết định này.
“Việc ngăn cản một nửa dân số đóng góp có ư nghĩa cho xă hội và nền kinh tế sẽ có tác động tàn phá đối với cả đất nước,” phái bộ LHQ tại Afghanistan cho biết trong một tuyên bố.
“Giáo dục là một quyền cơ bản của con người. Việc loại trừ phụ nữ và trẻ em gái khỏi giáo dục trung học và đại học không chỉ phủ nhận quyền này của họ mà c̣n phủ nhận toàn bộ xă hội Afghanistan được hưởng lợi từ những đóng góp mà phụ nữ và trẻ em gái phải cống hiến. Nó từ chối tất cả Afghanistan một tương lai.”
Học sinh bị bỏ rơi trong t́nh trạng lấp lửng
Các nữ sinh viên ở Afghanistan cho biết tương lai của họ hiện đang ở trong t́nh trạng lấp lửng, không rơ con đường học vấn của họ sẽ ra sao.
“Tôi vẫn hy vọng rằng mọi thứ sẽ trở lại b́nh thường, nhưng tôi không biết sẽ mất bao lâu,” sinh viên Kabul nói. “Bây giờ nhiều cô gái, bao gồm cả tôi, chỉ đang nghĩ (về) điều ǵ tiếp theo, chúng ta có thể làm ǵ để thoát khỏi t́nh trạng này.”
“Tôi sẽ không bỏ cuộc,” cô ấy nói thêm, nói rằng cô ấy sẽ cân nhắc đến “một nơi khác” nếu Afghanistan tiếp tục cấm sinh viên nữ.
Một cô gái 21 tuổi khác, Maryam, rất quen thuộc với những nguy hiểm khi theo đuổi con đường học vấn khi c̣n là phụ nữ. Khi c̣n là học sinh trung học, cô ấy đă ở gần nơi xảy ra vụ tấn công vào Đại học Kabul cách đây vài năm và nhớ rằng ḿnh đă được sơ tán “trong khi đạn bay trên đầu chúng tôi”.
Sau đó vào tháng 9, cô sống sót sau một vụ tấn công tự sát tại trung tâm giáo dục Kaaj ở Kabul, giết chết ít nhất 25 người, hầu hết trong số họ được cho là phụ nữ trẻ. Vụ tấn công đă gây ra sự phẫn nộ và kinh hoàng của công chúng, với hàng chục phụ nữ xuống đường ở Kabul sau đó để phản đối.
Maryam, người được xác định bằng một cái tên để bảo mật, đă bỏ lỡ vụ nổ chỉ trong vài giây. Khi cô chạy trở lại lớp học của ḿnh, cô bắt gặp những thi thể nằm rải rác của những người bạn của ḿnh.
Mỗi lần đối mặt với cái chết củng cố quyết tâm của cô ấy không chỉ theo đuổi tham vọng của riêng ḿnh – mà c̣n là “ước mơ của tất cả những người bạn thân nhất của tôi đă chết trước mắt tôi,” cô ấy nói.
Mặc dù được nhận vào chương tŕnh cử nhân vài tuần sau vụ đánh bom tháng 9, nhưng cô quyết định hoăn kế hoạch học đại học của ḿnh trong một năm, thay vào đó quay lại xây dựng lại trung tâm giáo dục đă bị phá hủy từ đầu. Cô ấy muốn khuyến khích những cô gái khác tiếp tục con đường học vấn của họ, cô ấy nói: “Chúng ta cần được giáo dục; chúng tôi đă hy sinh rất nhiều cho nó. Đó là hy vọng duy nhất của chúng tôi về một tương lai tốt đẹp hơn.”
|
|