Chọn bất ḱ một tấm h́nh người VN+ nào đó rồi đem để kế bên một tấm h́nh một người nước ngoài, dù Châu Âu, Châu Mỹ hay Châu Phi sẽ thấy rơ sự khác biệt. Ngoài các yếu tố về màu da, chủng tộc th́ sắc mặt là thứ dễ nhận ra nhất. Nh́n vào gương mặt một người VN+ không thể nào có nét vô tư, tươi tắn, hồn nhiên và thoải mái như người nước ngoài được. Những lo âu, toan tính, sợ hăi, dè chừng, mưu mô hằn lên sắc mặt của mỗi người.
Người ta nói tâm sinh tướng. Quả thật vậy! Tâm không b́nh mặt sao an. Nếu trong đầu óc anh toàn tính toán và lo âu, căng thẳng th́ những điều ấy nó hiện ra nét mặt. Nh́n sắc mặt của một người VN+ là cả một xă hội bộn bề, lọc lừa, dối trá, bịp bợm, mưu mô hiện trên đó. Mỗi một nếp nhăn là một bài học mà người sở hữu nó, dù muốn dù không, gặt hái từ cuộc sống.
Không một xă hội nào mà người ta phải đắn đo, suy tính từ cả những việc đơn giản, nhỏ nhặt như ăn cái ǵ, nói câu ǵ, chơi ở đâu cho an toàn. Một xă hội cứ hở ra là bịp nhau nên hễ mua cái ǵ cũng tự động lên giây cót cảnh giác không biết nó có bán cho ḿnh hàng kém chất lượng không, nó có lừa ḿnh không, nó có nhận tiền xong rồi dông không. Bước ra chợ cũng phải đắn đo cái ǵ có độc cái ǵ ít độc, rau nào phun thuốc, thịt nào có hàn the, cá nào có u-rê. Bước chân đến chốn công quyền phải nh́n mặt cái đứa gọi là công bộc của dân để liệu lời mà nói chuyện. Nhắm cái mặt nó khó chịu quá th́ lại phải nhét thêm tí vào phong b́. Chạy cái xe trên đường cũng phải ngó trước ḍm sau. Dừng đèn đỏ mà sau lưng có container th́ quẹo phải luôn c̣n giữ được cái mạng. Có va quệt với đứa nào cũng nín lặng mà đi, cự căi có khi mất mạng. Dừng xe nghe điện thoại th́ tấp vào lề, tay nào cầm điện thoại phải hướng vào phía trong pḥng hờ nó giật từ phía ngoài. Đeo túi, đeo vàng, đeo cái ǵ có giá trị cũng nơm nớp, ngay ngáy. Vào quán ăn có dám vô tư đặt túi chỏng chơ trên bàn rồi đi vệ sinh không? Quên đồ khi ra khỏi quán đừng quay lại t́m làm ǵ cho mất công. Cứ xác định là mất rồi để đỡ mất thời gian.
Cả xă hội vội vă, cả đất nước vội vă, cả phố phường vội vă. Ai ai cũng vội vă. Vội đến mức đèn đỏ c̣n 5s đă phóng vút đi. Đứa đứng sau bóp kèn chửi đứa đứng trước sao không đi. Đứa đứng trước chửi mày thích sao không lên mà đi. Thế là đánh nhau. Đèn đỏ được phép quẹo phải. Cái góc đường vừa bằng cái góc pḥng, đứa đứng trước dừng xe sát cột đèn, đứa sau muốn quẹo phải không được nên văng tục, đứa đứng trước ngứa tai thế là 2 đứa cùng vào bệnh viện. Hai xe va vào nhau, họ cũng không thể chờ CSGT hay bảo hiểm đến giải quyết mà họ dùng luôn nắm đấm và bạo lực cho nhanh. Tất cả là v́ ai cũng vội. Họ không thể chờ dù là 1 phút đèn đỏ. Những cái vội vă ấy nó biến thành cái hằn học, hơn thua, nanh nọc, hằn lên sắc mặt của những người không thích chậm.
Ba đi làm, con đ̣i theo. Nếu không vội th́ có thể ngồi xuống dỗ dành, vuốt ve, phân tích để con hiểu. Nhưng điều ấy sẽ mất của ba 30’ hay thậm chí cả tiếng nên ba gạt con vào pḥng lấy cho ba cái nón. Con quay ra ba đi mất. Cái sự lừa dối ấy nó h́nh thành trong ḷng đứa trẻ sự cảnh giác và nghi ngờ. Lần sau cha mẹ nói bất cứ điều ǵ nó cũng không tin. Con đi mẫu giáo mà ị để cô phải rửa đít là cô cho ăn đ̣n. Con tự hiểu là phải nín cho đến khi về nhà. Con ăn chậm là cô đánh nên con phải ra sức nhét, nhét không kịp nhai, không kịp nuốt. Mẹ đón con, trước mặt cô con đâu dám nói con bị bạo hành. Về nhà con cũng không dám kể mẹ nghe v́ trước đó cô đă dọa kể là cô đánh thêm. Ngay từ những năm đầu đời mà một đứa trẻ đă phải toan tính, dè chừng, lo sợ th́ trên gương mặt nó có những nét ưu tư th́ cũng đâu có ǵ lạ.
Rồi nó đi học, nó luôn phải làm hài ḷng cha mẹ bằng điểm số, làm vui ḷng thầy cô bằng những hộp quà, những cái phong b́ do bố mẹ chuẩn bị. Và nó thừa biết những hành động đó không hề xuất phát từ ḷng kính trọng, yêu thương, mà nó là một thủ tục để được yên thân. Tự trong ḷng nó sẽ h́nh thành thói dối trá, xạo láo, nịnh bợ. Và tất nhiên Những thói quen này tạo thành tính cách. Những tính cách này lâu ngày lại thể hiện qua lời nói, hành động và nét mặt.
Hành tŕnh sống của một con người ở VN+ là một chuỗi dài những toan tính. Khi vào đại học, nó lại phải tính xem có nên ngủ với ông thầy này để qua môn không (nếu là nữ), có nên đưa phong b́ cho ông thầy nọ để tốt nghiệp không (nếu là nam). Rồi khi ra trường đi làm nó lại phải tính toán bỏ ra bao nhiêu để mua cái ghế ấy, mất bao lâu để gỡ vốn. Hằng ngày phải đối mặt với những dèm pha, dè bỉu của đồng nghiệp. Phải chơi với ai để kết bè. Phải theo phe nào để không bị hạ bệ. Tất tần tật những cái đó nó hằn hết lên gương mặt con người ta.
Về già cũng chưa hết lo. Già rồi hễ dính líu đến thủ tục hành chính mà phải đi lại cũng vất vả. Sang tên cho con th́ không biết khi nào dâu/rể nó hất ḿnh ra khỏi nhà. Nên già mà cũng đâu an thân. Cũng c̣n lắng lo, toan tính lắm chứ. Đau đầu cho đến lúc chết
Không phải người nghèo mới mang những nét ấy trên khuôn mặt. Bọn giàu ở VN nh́n cũng rất khác các tỷ phú thế giới. Nếu nh́n vào gương mặt Ellon Musk người ta dễ nhận ra nét trí tuệ, đĩnh ngộ th́ ngược lại gương mặt những đứa giàu ở VN+ chất chứa toàn nét xảo trá, điếm thúi và gian hùng v́ đồng tiền mà chúng có được là từ mồ hôi, nước mắt, xương máu của nhân dân. Chữ tỷ phú mà chúng đạt được là từ những kế hoạch cướp nhà, cướp đất của dân, từ những kế hoạch dồn dân vào chỗ chết, từ những chữ kí khiến người dân chỉ biết kêu trời. Tất cả những nét khốn nạn, lọc lừa, bất nhân đó hầu hết đều dễ dàng t́m thấy trên gương mặt những đứa làm cha thiên hạ ở VN+.
Chỉ khi nào mà vào quán không phải hỏi giá trước, để quên đồ quay lại vẫn c̣n, quẹt xe không bị ăn đấm, đi học không bị ăn đ̣n, đi du lịch không lo bị chặt chém, mua đồ không lo bị hớ, mua chung cư không lo bị lừa, đến cửa quyền không phải vác theo phong b́, vào bệnh viện không lo gửi gắm...th́ mới mong gương mặt người Việt giăn ra được.