Tại sao EU cần tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom?

[Hanna]

Khi xung đột giữa Ukraine và Nga nóng lên, Điện Kremlin đang sử dụng nguồn cung cấp khí đốt như một vũ khí chính trị. Nếu diễn biến căng thẳng xảy ra, mức độ phụ thuộc của Liên minh châu Âu vào tập đoàn năng lượng khổng lồ Gazprom của Nga sẽ như thế nào.Vào tháng Giêng, Giám đốc điều hành Gazprom, Alexey Miller cho biết, năm 2021 là một năm kỷ lục đối với gã khổng lồ năng lượng Nga, cả về sản lượng và lợi nhuận. Nhờ nhu cầu tăng cao, chi phí khí đốt và giá dầu bùng nổ.

Nhà nước Nga kiểm soát phần lớn cổ phần và quyết định hướng đi của công ty. Nhưng nhiều công ty khác của Đức, chẳng hạn như công ty tiện ích điện E.ON, sở hữu cổ phần tại Gazprom, có gần 500.000 nhân viên cũng tuyên bố nắm giữ trữ lượng khí đốt lớn nhất ở Nga.

Gazprom là nhà cung cấp khí đốt lớn nhất của EU

Sức mạnh thị trường của Gazprom ở châu Âu là kết quả của sự độc quyền. Luật pháp của Nga quy định rằng chỉ Gazprom mới được phép vận hành các đường ống được sử dụng để xuất khẩu, là nhà cung cấp lớn nhất cho Liên minh Châu Âu (EU) trong nhiều thập kỷ.

Theo văn phòng thống kê Eurostat của EU, khoảng 43% lượng khí đốt tự nhiên tiêu thụ ở EU đến từ Nga, trong khi phần còn lại đến từ Na Uy, Trung Đông, Mỹ và Bắc Phi.

Nhưng trong EU, thị phần khí đốt của Nga rất khác nhau ở các quốc gia thành viên khác nhau. Quy tắc chung là một quốc gia càng nằm về phía đông thì càng có nhiều khả năng phụ thuộc vào Nga và Đức, nước tiêu thụ năng lượng lớn nhất của EU, hút khoảng 55% khí đốt từ các công ty năng lượng khổng lồ của Nga.

"Gazprom sử dụng sức mạnh thị trường của mình bằng cách tác động đến giá cả thông qua lượng khí đốt mà họ cung cấp cho châu Âu", chuyên gia năng lượng Georg Zachmann từ tổ chức tư vấn Bruegel có trụ sở tại Brussels nói với DW.

Cạnh tranh giữa các cơ quan quản lý EU và Gazprom

Trong 10 năm qua, EU đã cố gắng thiết lập một thị trường khí đốt tương đối thống nhất trong khối bằng cách đưa ra các quy định mà theo đó Gazprom được cho là cung cấp khí đốt cho các biên giới bên ngoài, mà các quốc gia thành viên sau đó có thể giao dịch.

Đức có thể mua khí đốt ở Nga và sau đó bán cho Ba Lan hoặc Ukraine. Nhưng lợi ích của Gazprom là ký hợp đồng trực tiếp với những người nhận khí đốt để duy trì sự phụ thuộc cao.

Zachmann giải thích: “Có một kiểu cạnh tranh giữa các cơ quan quản lý châu Âu đang cố gắng tạo ra một thị trường với giá cả thống nhất và Gazprom đang cố gắng áp đặt các mức giá khác nhau ở các quốc gia khác nhau.

Trong khi Gazprom khẳng định rằng họ đã tôn trọng tất cả các cam kết cung cấp dài hạn, Zachmann nói rằng công ty thực sự đang cung cấp ít khí đốt hơn cho thị trường với các hợp đồng ngắn hạn.

Zachmann nói rằng thị trường ngắn hạn ngày càng trở nên quan trọng trong những năm gần đây vì có nỗ lực để trở nên ít phụ thuộc hơn vào Gazprom về lâu dài.

Gazprom có ​​cổ phần trong các nhà cung cấp năng lượng địa phương và khu vực ở hầu hết các quốc gia EU. Ví dụ, ở Đức, công ty con Astora sở hữu cơ sở lưu trữ khí đốt dưới lòng đất lớn nhất ở Tây Âu. Tọa lạc tại Rehden ở Lower Saxony, nó hoạt động như một vùng đệm khi có những biến động về cung và cầu.

Nga có thể tắt vòi không?

Nếu Gazprom nhận được chỉ thị từ Điện Kremlin để ngừng cung cấp khí đốt cho EU, thì có thể sẽ xảy ra tình trạng thiếu hụt đáng kể.

Von der Leyen nói rằng cô không tin rằng mọi chuyện sẽ đến như vậy. Vì nền kinh tế Nga quá phụ thuộc vào xuất khẩu năng lượng, nên sẽ không hợp lý nếu gây nguy hiểm cho mối quan hệ với khách hàng và nhà đầu tư lớn nhất của mình.

Nhưng bà nói với Handelsblatt rằng, EU và Mỹ đang nỗ lực để tăng nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Qatar hoặc Mỹ.

EU hiện đang xem xét việc xây dựng các nguồn dự trữ như vậy và đóng vai trò là một bên mua chung khí đốt, hơn trước đây, một chiến lược mà Gazprom đang cố gắng phá hoại bằng cách thu hút các nước thành viên riêng lẻ. Hungary vừa ký hợp đồng độc quyền với Gazprom và sẽ nhận được những đãi ngộ có lợi về giá cả.

Trong khi đó, Tổng thống Putin vừa công bố một thỏa thuận khí đốt lớn với Trung Quốc khi bắt đầu Thế vận hội Mùa đông ở Bắc Kinh. Mỹ cũng là khách hàng của Gazprom và vào năm 2020, 8% lượng dầu nhập khẩu của nước này đến từ Nga nhiều hơn là từ đồng minh Saudi Arabia.