CÓ THẬT TRUMP CÔ LẬP NƯỚC MỸ ?!

Phe đối lập cùng với truyền thông Mỹ và Tây Âu liên tục lên án chính sách của Trump là ‘’tự cô lập’’, hay ‘’bỏ rơi đồng minh’’, hoặc ‘’tạo khoảng trống cho Trung quốc Cộng sản’’ bành trướng sức mạnh. Và Trump đã hủy hoại sức mạnh và vị thế lãnh đạo thế giới của Mỹ với khẩu hiệu ‘’Nước Mỹ trên hết !’’. Điều này đúng hay sai.
Trump phát biểu trong cuộc vận động tranh cử gần đây rằng ‘’Nhiều khi đồng minh đối xử với chúng ta còn tệ hơn cả kẻ thù. Với kẻ thù ít ra chúng ta còn có cảnh giác, nhưng với đồng minh thì những gì họ làm với chúng ta về an ninh quốc phòng và thương mại là rất đáng hổ thẹn.’’
(clip của Global News Canada online hồi 8:07pm ngày 21.08.2018 với từ khóa 'allies treat us worse than our enemies')
Ta có câu nói vui: ‘’Không sợ kẻ thù mạnh, chỉ sợ đồng đội ngu’’. Nhưng đồng đội không những ‘’ngu’’ mà còn ‘’gian’’ hay ‘’hèn’’ nữa thì phải làm sao.
Trump đã rút khỏi rất nhiều hiệp định đa phương khiến một số người gọi là ‘’học thuyết rút lui’’, ‘’chủ nghĩa bảo hộ’’ hay ‘’tự cô lập’’.
Thực tế thì muốn chống được giặc ngoại xâm thì bên trong phải mạnh. Muốn bên trong mạnh thì phải “tát cạn đầm lầy”. Muốn chống bệnh từ ngoài thì phải nâng cao thể trạng.
Mà muốn ‘’tát cạn đầm lầy’’ thì Trump cần phải đắp đập và trám các khe rò rỉ để tránh bị thẩm thấu và vỡ bờ. Những động thái này cũng cần thiết để củng cố sức mạnh của Mỹ, tránh các thiệt hại và thất thoát về nội lực kinh tế.
Vừa ‘’tát cạn đầm lầy’’ lại vừa chống ‘’giặc ngoại xâm’’ thì Trump rơi vào tình huống thù trong giặc ngoài.
1. Tổ chức NATO
Trump thường xuyên chỉ trích các đồng minh trong NATO không đóng góp một cách công bằng. Mỹ chi trả gần 70% chi tiêu quốc phòng của NATO. Và Trump đã thành công khi yêu cầu được các thành viên đóng góp nhiều hơn cho NATO, nhưng tất nhiên mất lòng người, đặc biệt với Đức.
Đức vẫn trì hoãn việc đóng góp cho NATO nên Trump đã cho rút 12.000 lính Mỹ khỏi Đức. Trump cũng phê duyệt biện pháp trừng phạt các doanh nghiệp nào tham gia vào dự án đường dẫn khí Nord Stream 2 giữa Đức với Nga. Chính quyền Trump cho rằng dự án này đe dọa an ninh của châu Âu. Cả Nga và EU lên án hành động này của Trump.
Đức đã hợp tác làm ăn với Nga trong khi Nga đang bị Mỹ và Tây Âu trừng phạt vì hoạt động dùng vũ lực đánh chiếm Crimea từ năm 2014.
2. Thỏa thuận hạt nhân với Iran
Iran đã không tuân thủ thỏa thuận và vi phạm cam kết về tên lửa đạn đạo bằng việc thử tên lửa có ghi dòng chữ ‘’Israel phải bị quét sạch khỏi trái đất’’ (CNN). Ngoài ra, các báo cáo quốc tế cho biết Iran vẫn là nước tài trợ cho các tổ chức khủng bố (Radio Free Europe).
Mặc dù vậy thì nhiều đồng minh Tây Âu vẫn cứ tức điên khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này, vì Iran vẫn là nơi kiếm tiền của nhiều tập đoàn kinh kế Tây Âu. Ngay sau thỏa thuận hạt nhân với Iran được ký kết, các tập đoàn kinh tế phương Tây ồ ạt đầu tư vào nước này.
Không phải tất cả đều vì lợi ích kinh tế. Có thể một số lãnh đạo Tây Âu cho rằng thỏa thuận này sẽ hữu ích để kiềm chế Iran và duy trì hòa bình. Nhưng để có thể tiếp tục kiếm tiền được ở thị trường Iran thì các doanh nghiệp phương Tây sẽ tìm cách vận động để các chính phủ và giới chính khách đối xử nhẹ tay với chính quyền Iran. Và thực tế thì các tập đoàn đa quốc gia đã làm vậy suốt nhiều thập kỷ nay trên toàn thế giới.
Khi Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận Iran có nghĩa là Iran sẽ bị Mỹ cấm vận và EU đương nhiên không vui vì điều này.
Mặc dù việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận này làm nhiều đồng minh của Mỹ ở Tây Âu tức giận, nhưng lại làm các đồng minh của Mỹ ở Trung Đông vui mừng.
Việc rút khỏi thỏa thuận này là viên gạch lót đường cho các hoạt động bình thường hóa giữa Israel và các quốc gia Ả-rập và vùng vịnh sau này. Và trên thực tế thì thỏa thuận hòa bình giữa Israel với UAE và Barrain đã được hiện thực hóa.
Vậy khi truyền thông chỉ trích ‘’Trump xa lánh đồng minh’’, thì cần phải xem đó là những đồng minh nào.
Israel cũng vui mừng vì Trump đã cho chuyển sứ quán Mỹ về Jerusalem. Và Mỹ cũng hợp tác với các đồng minh để đánh bại ISIS.
Những liên minh này đã có từ trước khi Trump nhậm chức, nhưng đã không thể tiêu diệt được ISIS cho tới khi Trump làm tổng thống. Trump cũng đã thẳng thắn chỉ trích một số đồng minh của Mỹ, cụ thể là các ngân hàng, đã bơm tiền cho ISIS (ABC News mục Independent Journal Review).
Ngoài ra Iran còn là nguồn cung năng lượng cho Trung Quốc. Nếu muốn phát động thương chiến chống lại Trung Quốc thì không thể không triệt nguồn cung năng lượng này. Iran còn là một thị trường lớn với 83 triệu dân, đồng thời là cửa ngõ để hàng hóa, công nghệ và vũ khí của Trung Quốc bước chân vào thị trường rộng lớn của thế giới Hồi giáo trong khu vực.
3. Tổ chứ Y tế Thế giới WHO
Trump rút Mỹ khỏi WHO, bất chấp Mỹ cấp khoản tiền lớn hàng năm cho tổ chức này bấy lâu nay. Cách ứng phó và xử lý với đại dịch covi vừa qua của WHO đã cho thấy rằng tổ chức này dường như muốn làm hài lòng chính quyền Trung Quốc hơn là thực hiện sứ mệnh chăm sóc sức khỏe người dân toàn cầu.
4. Hiệp định NAFTA
Trump cũng rút Mỹ khỏi hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ NAFTA, có từ thời George W. Bush. Hiệp định này kỳ vọng giúp hoạt động thương mại của Mỹ, Canada và Mexico trở nên thuận lợi hơn. Nhưng Trump cho rằng hiệp định này không công bằng với người lao động Mỹ, đồng thời hai nước kia không đóng góp một cách tương xứng.
Trump đã thay thế hiệp định này bằng USMCA, không những được Canada và Mexico ủng hộ mà ngay cả phe đối lập cũng ủng hộ hiệp đình này.
Hiệp định USMCA còn là một trong những quân át chủ bài để đối phó với Trung Quốc. Hiệp định này tránh hàng hóa của Trung Quốc tạm nhập tái xuất và qua các nước này để đóng lại nhãn nguồn gốc và xuất xứ hàng hóa để luồn lách vào thị trường Mỹ.
5. Hiệp định Khí hậu Paris
Trump cũng tuyên bố rút Mỹ khỏi Hiệp định Khí hậu Paris ngày 01.06.2017 và sẽ tham gia một hiệp ước khác công bằng hơn với Mỹ.
Đây là hiệp định có đông đảo các nước tham gia nhất từ trước tới nay, gồm 195 nước, chỉ có Syria và Nicaragua là không tham gia. Hiệp định này được Obama ký tháng 12 năm 2015. Ngày 04.11.2019, chính quyền Trump đệ trình lên UN để bát đầu thủ tục rút khỏi hiệp định này.
Khi tranh cử Trump đã hứa sẽ hủy thỏa thuận Paris và sẽ chấm dứt mọi chi phí của Mỹ cho các chương trình môi trường của Liên Hiệp Quốc vì ông cho rằng có những gian lận trong đó và nó sẽ làm suy yếu kinh tế Mỹ. Các chuyên gia cũng cho rằng tác động của con người lên biến đổi khí hậu là rất khó xác định. Và quyết định này của Trump vẫn còn nhiều tranh cãi trong nội bộ nước Mỹ.
Ngay cả Greta Thunberg cũng đã bị các nghị sĩ Pháp tảy chay và chế nhạo khi được mời tới thuyết trình tại quốc hội Pháp. Không chỉ Pháp mà nhiều nước và nhiều chính khách cũng nghi ngờ, chế nhạo Greta Thungerg và gọi em là ‘’vị cướu tinh hay con rối’’.
Thực tế thì Mỹ là nước gây phát thải khí gây hiệu ứng lồng kính lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc.
Việc rút Mỹ khỏi hiệp định Paris là hành động làm nhiều nước quay lưng lại với Trump. Một số người trong nội các chính phủ Trump và một số thị trưởng Mỹ cũng không ủng hộ quyết định này của ông.
Tháng 11 năm 2019 UEF đã công bố báo cáo cho biết nhiều thành viên hiệp định này đã không thực hiện cam kết và đóng góp không tương xứng theo cam kết. Ngoài ra, hiệp định này cũng không có chế tài xử phạt đối với các thành viên không thực hiện cam kết.
Những nước không thực hiện cam kết này có thể lợi dụng chi phí thấp để sản xuất sản phẩm giá rẻ cạnh tranh, rồi bán sang các nước khác làm suy yếu nền sản xuất và mất công ăn việc làm ở các nước này, chính là các nước tuân thủ cam kết. Và Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn nhất thế giới nên sẽ bị thiệt hại lớn nhất vì sự bất bình đẳng trong hiệp định này.
Mặc dù Mỹ rút khỏi hiệp định này nhưng vẫn tự cắt giảm lượng khí thải theo cam kết với người dân Mỹ và vẫn đóng góp vào các quỹ vì môi trường.
Hiệp định này mỗi năm gây thiệt hại lớn cho kinh tế Mỹ, đồng thời Mỹ sẽ phải đóng góp những khoản tiền khổng lồ, theo phân tích của các chuyên gia ủng hộ Trump.
6. Hiệp định đối tác toàn diện xuyên Thái Bình Dương TPP
TPP là hiệp định mang dấu ấn của Obama, được cho là phương tiện đối trọng với sức mạnh của Trung Quốc Cộng Sản. Hiệp định này thực ra đã gây nhiều tranh cãi, từ cả hai phe lưỡng đảng Mỹ, nên nó đã không được phê duyệt trong nhiệm kỳ của Obama.
Theo Trump thì nếu thỏa thuận này được ký sẽ mang tới nhiều bất lợi cho vị thế của Mỹ trên trường quốc tế và thiệt hại cho người dân Mỹ trong nước. Nhưng những người phản đối Trump thì cho rằng hành động này của Trump giúp đỡ và tạo khoảng trống địa chiến lược cho Trung Quốc, đồng thời bất lợi cho các nhà xuất khẩu Mỹ.
Nhưng thực tế hành động này đã củng cố mối quan hệ đồng minh với một loạt các quốc gia dân chủ ở châu Á, đặc biệt là quan hệ với Dailoan. Trump đã tỏ thái độ ủng hộ Dailoan một cách công khai chưa có tiền lệ, từ việc viếng thăm cao cấp tới bán vũ khí cho Dailoan. Ngoại trưởng Pompeo của chính quyền Trump thậm chí còn tuyên bố Dailoan không thuộc về Trung Quốc.
Và điều này cũng khơi thông cho liên minh Bộ Tứ QUAD trỗi dậy, giữa Mỹ, Nhật, Ấn và Úc, nhằm đối phó với Trung Quốc. Sau một số cuộc tập trận chung gần đây, một số người bắt đầu gọi QUAD là NATO của châu Á.
Ngoài ra, Trump cũng thúc đẩy chương trình các dự án phát triển hạ tầng bao gồm 16 nước cùng với cả Dailoan để đối phó với dự án ‘’Một vành đai, một con đường’’ của Trung Quốc.
Trump còn thúc đẩy chương trình Mạng Sạch, nhằm phát triển mạng 5G không có công nghệ và sản phẩm của Trung Quốc. Hàng chục quốc gia dân chủ Tây phương đã hưởng ứng và phê duyệt dự án này.
Trước khi tuyên bố chống lại cuộc chiến tranh thương mại do Trung Quốc đã âm thầm tiến hành, Trump quyết định rút Mỹ khỏi TPP, mục đích là để nhằm phòng tránh tối đa và triệt tiêu mọi nẻo đường tạm nhập tái xuất, hay ghi lại nguồn gốc xuất xứ hàng hóa của Trung Quốc khi đi qua ngả các quốc gia này, tìm cách luồn lách để tuồn vào thị trường Hoa Kỳ.
TPP có 11 nước, gồm Brunei, Chile, New Zealand, Singapore, Australia, Canada, Nhật Bản Malaysia, Mexico, Peru, Vietnam và Hoa Kỳ. Trong số các nước này thì Hoa Kỳ đã có các hiệp định song phương và khu vực một vài nước. Chưa kể Nhật, Hàn và Việt là ba nước đứng đầu trong danh sách năm thị trường xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc.
Nếu nói Hoa Kỳ rút khỏi TPP gây thiệt hại cho thương mại Vietnam thì sai, vì Vietnam vẫn đang hưởng lợi từ hiệp định song phương và kim ngạch xuất khẩu của Vietnam sang Hoa Kỳ, là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Vietnam, vẫn không ngừng tăng.
Còn nếu nói Hoa Kỳ rút khỏi TPP thì ảnh hưởng tới vai trò lãnh đạo và tầm ảnh hưởng địa chiến lược quốc tế của Hoa Kỳ thì là cách nói để hạ thấp người đưa ra quyết định này. Vì Hoa Kỳ không thể duy trì vai trò lãnh đạo cũng như vị thế địa chiến lược trên trường quốc tế nếu bị suy yếu về thương mại và bị thiệt hại về lợi ích kinh tế để cho nhiều nước khác ngấm ngầm hưởng lợi, vi phạm hoặc phủ quyết các đệ trình của chính Hoa Kỳ tại các tổ chức quốc tế.
Việc rút Hoa Kỳ ra khỏi TPP chẳng ảnh hưởng gì tới lợi ích kinh tế của các nước đang trao đổi mậu dịch với Hoa Kỳ ngoài Trung Quốc. Trung Quốc Cộng Sản mới là đối tượng mà Trump nhắm đến.
7. Hiệp ước Giám sát với Nga
Chính phủ Mỹ cho phép mày bay trinh thám Nga bay trên bầu trời Mỹ trong suốt thời gian qua theo hiệp ước này có tên ‘’Open Skies’’. Hiệp ước này có hiệu lực từ 2002 dưới thời George W. Bush, bao gồm 35 nước, trong đó có Nga và Mỹ. Do thám này nhằm duy trì khẳng định rằng không bên nào có hoạt động quân sự nhằm chống lại bên kia.
Nhưng, chính phủ Mỹ cho rằng các chuyến bay của Nga cũng cho phép Nga vẽ bản đồ các căn cứ quân sự quan trọng của Mỹ để có thể tấn công bằng vũ khí hay tấn công trên không gian mạng. Và Trump đã tuyên bố sẽ rút Mỹ khỏi hiệp ước này.
Thực tế thì Nga cũng không tôn trọng hiệp ước và nhiều năm qua, Nga đã áp lệnh hạn chế bay không đúng với nội dung hiệp ước. Các thành viên NATO cũng kêu gọi Nga tuân thủ cam kết trong suốt thời gian qua. Có nghĩa là Nga đã không cho các thành viên còn lại của hiệp ước được do thám trọn vẹn lãnh thổ nước Nga, nhưng Nga lại sử dụng hiệp ước này để do thám các nước kia.
Hiệp ước này có giá trị an nguy với châu Âu nhiều hơn với Mỹ, vì Mỹ có công nghệ vệ tinh do thám còn các nước nhỏ ở châu Âu thì không.
Mỹ buộc phải rút khỏi hiệp ước này vì các cuộc thương lượng trong suốt hai năm 2016 và 2017 không đạt kết quả gì. Và Trump vẫn tuyên bố sẵn sàng đàm phán lại và không rút Mỹ khỏi hiệp ước nếu Nga tuân thủ hiệp ước và cho các nước do thám công bằng hơn.
Hiệp ước này sẽ tới hạn Mỹ rút khỏi vào tháng 11 năm 2020.
8. Hiệp ước Vũ khí Hạt nhân Tầm trung INF với Nga
Tháng 02 năm 2019, Trump đã rút Mỹ khỏi hiệp ước này bở vì Nga đã không tuân thủ trong nhiều năm liền. Ngoài ra hiệp ước này còn có thể là ‘’sợi dây’’ trói buộc Mỹ khi phải đối phó với đà phát triển năng lực quân sự của chính quyền Trung Quốc Cộng Sản.
9. Hiệp định New Start với Nga
Hiệp định này ký dưới thời Obama với thỏa thuận chỉ cho phép mỗi bên có 1.550 vũ khí hạt nhân được triển khai. Với ngần hày vũ khí hạt nhân thì hai nước có thể hủy diệt đi hủy diệt lại lẫn nhau nhiều lần.
Trump tuyên bố sẽ không gia hạn hiệp ước này nữa, trừ khi Trung Quốc tham gia vào. Nhưng Trung Quốc không muốn tham gia.
Trung Quốc được giới chuyên gia cho là chỉ có khoảng 300 vũ khí hạt nhân được triển khai. Những chính quyền Trung Quốc dường như không muốn tự giới hạn sức mạnh của bản thân. Trong khi đó, cả Nga và Mỹ đều không muốn giảm số lượng suống con số 300.
Hiệp định này sẽ tới kỳ gia hạn vào tháng 02 năm 2021, sau kỳ bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020.
KẾT
Vấn đề không phải Trump rút khỏi hay phá hủy chủ nghĩa đa phương mà ông cân nhắc và định nghĩa lại chủ nghĩa đa phương. Trump củng cố lại những hiệp ước hữu dụng và vứt bỏ những thảo thuận không hữu dụng.
Nói cách khác là phải thiết lập lại luật chơi để chơi theo cách công bằng của mình, chứ không phải theo cách chơi gian lận của kẻ khác.
Ở khu vực châu Á, đã có nhiều quan hệ đối tác và đồng minh đã được cũng cố và phát triển dưới nhiệm kỳ của Trump.
Thay đổi lớn nhất của Mỹ với các đồng minh và đối tác đều có liên quan tới Trung Quốc. Và Trump đã vận động tranh cử với quan điểm cần cứng rắn với Trung Quốc vì Trung Quốc Cộng Sản là địch thủ của Hoa Kỳ Tự Do Dân Chủ.
Trump cũng đe dọa rút khỏi một loạt các định chế quốc tế của liên hợp quốc UN. Phần lớn các tổ chức này vận hành bằng tài chính do Mỹ đóng góp, nhưng lại chuyên phủ quyết các đệ trình của Mỹ vì cơ chế phiếu bầu.
Và Mỹ cũng tham gia WTO làm gì, nếu Mỹ luôn tuân thủ các cam kết, trong khi một số quốc gia khác thì luôn vi phạm thỏa thuận để hưởng lợi nhưng lại không có cơ chế để trừng phạt.
Năm nay, cả Nga và Trung Quốc đều trở thành thành viên của hội đồng nhân quyền liên hợp quốc nhiệm kỳ mới. Sự kiện này quả là khôi hài.
Nga vẫn bị Tây phương trừng phạt vì dùng vũ lực chiếm Crimea, còn Trung Quốc thì bị quốc tế cáo buộc vi phạm nhân quyền ở Tân Cương và Tây Tạng. Đó là chưa kể sự kiện Hong Kong mà cả thế giới công khai chứng kiến.
Trung Quốc cũng đã trúng cử ghế thẩm phán tòa án quốc tế về luật biển, trong khi nước này liên tục bị lên án vi phạm các công ước quốc tế về luật biển trên cả biển Đông Nam Á và biển Bắc Á.
Thực tế thì Mỹ cũng phải tự cô lập thôi, để tránh việc các tập đoàn kinh tế đa quốc gia cấu kết với các quốc gia khác, đặc biệt là các quốc gia độc tài và toàn trị, để trục lợi từ môi trường, từ người dân Mỹ và từ người dân trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, thái độ và phong cách của Trump đã làm các quốc gia khác nổi giận và căm ghét. Và khó chịu nhất là những lời nói thật và thái độ thẳng thừng ‘’đến thô lỗ’’ của Trump.
Phong cách và thái độ này của Trump là những cái cớ tuyệt vời để truyền thông quốc tế kích động cảm xúc của công chúng chống lại bất cứ thứ gì thuộc về Trump.
Trump còn đe dọa rút khỏi cả hiệp định thương mại song phương với Trung Quốc. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra nếu Trump trúng cử thêm một nhiệm kỳ nữa.
Một số quan điểm cho rằng không nên chống lại Trung Quốc vì họ là một phần không thể tách rời của thế giới.
Đúng, người dân Trung Quốc là một bộ phận quan trọng và không thể tách rời khỏi thế giới, họ thuộc về thế giới, nhưng chính quyền Trung Quốc Cộng Sản thì không.
Tương tự như vậy, chính quyền Iran ngày nay không thuộc về người dân Iran, và gia tộc họ Kim không phải là đại điện cho quyền lợi của toàn dân Bắc Hàn.
Trump quả là đáng ghét, nhất là thói quen đặt biệt danh cho người khác