Mỹ muốn hạn chế sinh viên Trung Quốc v́ lo ngại gián điệp. Không phải lần đầu tiên Mỹ bắt công dân Trung Quốc và cáo buộc tội gián điệp. T́nh trạng gián điệp đang gây tổn hại cho các trường đại học ở Mỹ.
Các học sinh Trung Quốc rời khỏi điểm thi đại học ở thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, Trung Quốc vào tháng 6/2016. Ảnh: Reuters.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cân nhắc áp dụng quy định mới về lư lịch và các hạn chế khác đối với sinh viên Trung Quốc tại Mỹ do lo ngại về t́nh trạng gián điệp đang gia tăng, Reuters dẫn nguồn tin từ quốc hội Mỹ cho biết.
Những ư tưởng được đưa ra bao gồm kiểm tra dữ liệu điện thoại và toàn bộ tài khoản mạng xă hội, nhằm phát hiện bất cứ manh mối nào gây nghi ngờ về mục đích tới Mỹ của sinh viên đó, chẳng hạn như liên quan đến các tổ chức của chính phủ Trung Quốc. Chính quyền Mỹ c̣n dự kiến đào tạo cho các quan chức ngành giáo dục về cách phát hiện gián điệp và tin tặc.
"Mọi sinh viên mà chính phủ Trung Quốc cử đến phải trải qua quá tŕnh phê duyệt của đảng và chính phủ. Người đó có thể không tới đây v́ mục đích gián điệp như theo định nghĩa truyền thống. Tuy nhiên, sinh viên Trung Quốc nào tại Mỹ cũng có ràng buộc với chính phủ", một quan chức cấp cao của Mỹ giải thích.
Nhà Trắng từ chối b́nh luận về thông tin. Khi được hỏi những kiểm tra bổ sung nào với sinh viên đang được xem xét, một quan chức Bộ Ngoại giao cho biết họ "đảm bảo những người được cấp thị thực Mỹ đủ tiêu chuẩn và không gây rủi ro cho lợi ích quốc gia".
Bộ Ngoại giao Mỹ hồi tháng 6 quyết định rút ngắn thời hạn thị thực từ 5 năm xuống c̣n một năm đối với các sinh viên sau đại học Trung Quốc đang theo học ngành hàng không, nghiên cứu robot và sản xuất tiên tiến. Các quan chức cho biết mục đích của động thái này là nhằm hạn chế nguy cơ gián điệp và ăn cắp tài sản trí tuệ trong các lĩnh vực quan trọng với an ninh quốc gia.
Bắc Kinh nhiều lần nhấn mạnh Washington đă phóng đại vấn đề v́ lư do chính trị. Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải cho rằng các cáo buộc là vô căn cứ và "rất khiếm nhă". "Tại sao mọi người lại cáo buộc họ là gián điệp? Tôi nghĩ rằng điều này vô cùng bất công với họ", đại sứ phát biểu.
Việc tăng cường kiểm tra các sinh viên Trung Quốc là một phần trong nỗ lực đối đầu với Bắc Kinh trước t́nh trạng mà Washington coi là sử dụng những phương thức bất hợp pháp để đạt được tiến bộ công nghệ nhanh chóng. Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới c̣n đang trong cuộc chiến thương mại và ngày càng mâu thuẫn về các vấn đề kinh tế cũng như ngoại giao.
Theo nhận định của các quan chức chính phủ, bất cứ sự thay đổi nào cũng có nguy cơ phá vỡ thế cân bằng trong việc vừa ngăn chặn nguy cơ gián điệp, vừa không làm mất đi những sinh viên tài năng. Việc giảm số lượng sinh viên có thể sẽ làm tổn hại tới tài chính của các trường đại học hoặc ḱm hăm sự đổi mới công nghệ.