Chủ tịch Interpol Mạnh Hoằng Vĩ đă trở thành cựu Chủ tịch Interpol khi đă từ chức sau khi bị Trung Quốc bắt giữ v́ cáo buộc tham nhũng và nhận hối lộ. Chính ông này là người từng gây lo ngại về việc Trung Quốc sử dụng Interpol cho chiến dịch “săn cáo” chống tham nhũng, giờ lại trở thành “con cáo bị săn".
Tại kỳ họp thứ 85 của Đại hội đồng Tổ chức Cảnh sát H́nh sự Quốc tế ( ) tổ chức tại Bali, , vào tháng 11/2016, Thứ trưởng Công an Mạnh Hoằng Vĩ đă được bầu làm chủ tịch nhiệm kỳ 2016 – 2020.
Ông Mạnh, sinh năm 1953 tại tỉnh Hắc Long Giang, phía Đông Bắc Trung Quốc, là chủ tịch người Trung Quốc đầu tiên của tổ chức này. Ông tốt nghiệp Cử nhân Luật tại Đại học Bắc Kinh và trở thành đảng viên đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 1975.
Ông Mạnh cũng từng giữ nhiều chức vụ trong Bộ Công an Trung Quốc, bao gồm giám đốc sở Cảnh sát Tuần tra, tổng cục trưởng Kiểm soát Giao thông, trợ lư bộ trưởng và thứ trưởng Bộ Công an.
Theo thông tin trên trang web chính thức của Interpol, tại thời điểm nhậm chức năm 2016, ông Mạnh đă có gần 40 năm kinh nghiệm trong ngành cảnh sát h́nh sự, giám sát các vấn đề liên quan đến các tổ chức pháp lư, kiểm soát ma tuư, chống khủng bố, kiểm soát biên giới, nhập cư và hợp tác quốc tế.
Với việc trở thành chủ tịch của Interpol, ông Mạnh làm việc tại trụ sở của tổ chức này tại Lyon, , và tham dự thường xuyên các cuộc họp chống tội phạm. So với vị trí tổng thư kư, ông sẽ ít can thiệp trực tiếp hơn vào các hoạt động của Interpol.
Theo CNN, Bắc Kinh đă hoan nghênh nhiệt liệt việc bổ nhiệm này, nói rằng người Trung Quốc đă sẵn sàng "chịu trách nhiệm lớn hơn và đóng góp nhiều hơn để thúc đẩy việc thực thi pháp luật toàn cầu".
Trong bài phát biểu nhậm chức, ông Mạnh cam kết sẵn sàng "làm mọi việc để ngăn chặn các hoạt động phá hoại an ninh thế giới".
Người săn cáo
Tuy nhiên, bản lư lịch đồ sộ cùng tuyên bố này của ông Mạnh không trấn an được cộng đồng quốc tế. Theo BBC, ngay khi ông Mạnh được tuyên bố trúng cử, Tổ chức Ân xá Quốc tế đă lo sợ rằng động thái này có thể giúp Trung Quốc bắt những người có tiếng nói trái chiều hoặc quan chức bị t́nh nghi tham nhũng bỏ chạy ra nước ngoài.
Nicholas Bequelin, một quan chức của Tổ chức Ân xá Quốc tế, nói: “Việc bổ nhiệm có thể giúp Trung Quốc bắt giữ những người bất đồng chính kiến và người tị nạn ở nước ngoài, và có vẻ mâu thuẫn nguyên tắc hoạt động của tổ chức”.
"Mặc dù Interpol không có quyền bắt giữ trực tiếp, nhưng nó có ảnh hưởng đáng kể với vai tṛ là tổ chức cảnh sát lớn nhất thế giới", ông Bequelin khi đó nói với BBC. "V́ vậy, tôi nghĩ rằng cần phải giám sát chặt chẽ các thông báo Interpol đưa ra đối với công dân Trung Quốc trong thời gian tới."
Những lo ngại này không phải là không có căn cứ. Trong năm 2014, Interpol đă phát đi thông báo đỏ, tức lệnh truy nă quốc tế, cho khoảng 100 kẻ t́nh nghi tham nhũng Trung Quốc bỏ chạy ra nước ngoài. Interpol cho biết tổ chức này đă hợp tác để dẫn độ khoảng 1/3 đối tượng trong danh sách truy nă của Trung Quốc về nước.
Các đối tượng đều nằm trong diện t́nh nghi của chiến dịch truy quét và trừng phạt các quan chức tham nhũng, c̣n được gọi là chiến dịch “Săn cáo” do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh phát động từ năm 2014.
Những kẻ đào tẩu đă bị bắt và dẫn độ về Trung Quốc thông qua chiến dịch "Săn cáo". Ảnh: CCTV
Ông Tập cũng thành lập Cơ quan Điều phối Chống tham nhũng Trung ương để thực hiện chiến dịch, thể hiện rơ quyết tâm “tăng cường siết chặt kỷ luật đảng” và nhấn mạnh tầm quan trọng của ḷng trung thành chính trị đối với đảng.
Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc thống kê rằng tính tới thời điểm ông Mạnh nhậm chức năm 2016, đă có khoảng 2.020 tội phạm đào tẩu, bao gồm 342 cựu quan chức, được dẫn độ về nước từ hơn 70 quốc gia và khu vực. Số tiền được trả về trong năm 2016 là 2,4 tỷ nhân dân tệ (348 triệu USD).
Theo CNN, với sự hợp tác của Interpol và các nước thành viên, chiến dịch “Săn cáo” đă truy nă và dẫn độ thành công cả những quan chức cấp cao của Trung Quốc như ông Chu Vĩnh Khang, cựu Bộ trưởng Công an và cựu Chủ nhiệm Ủy ban Chính trị - Pháp luật Trung ương.
Trước mối lo ngại của thành viên tổ chức cũng như cộng đồng quốc tế nhằm vào ḿnh, ông Mạnh giữ thái độ trung lập trong các phát ngôn chính thức. “Trong bối cảnh tội phạm quốc tế trở thành một vấn đề an ninh toàn cầu, tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ giữ vững vị trí và thái độ trung lập đối với các vấn đề chung", ông Mạnh tuyên bố trong một bài phát biểu tại Ireland hồi tháng 5.
Con cáo bị săn
Vào ngày 5/10, cảnh sát Pháp bất ngờ tuyên bố điều tra vụ Chủ tịch Interpol Mạnh Hoằng Vĩ mất tích. Vợ ông Mạnh, hiện sống ở Lyon, Pháp, đă báo với cảnh sát nước này sau khi mất liên lạc với ông. Theo lời bà Mạnh, vào ngày 29/9, chồng bà trở về Trung Quốc. Sau đó bà nhận được lời tin nhắn cuối cùng cùng biểu tượng con dao qua tin nhắn từ tài khoản mạng xă hội chồng.
Ngày 6/10, Interpol đă yêu cầu Trung Quốc cung cấp thông tin về ông Mạnh “thông qua các kênh hành pháp chính thức”. Ngày 8/10, Bộ Công an Trung Quốc có phản hồi chính thức, cho biết ông Mạnh đang bị giam giữ để điều tra hành vi nhận hối lộ. Cảnh sát Trung Quốc cũng sẽ thành lập một đội đặc nhiệm để điều tra những người có liên quan đến ông Mạnh.
Bộ Công an Trung Quốc cho biết ông Mạnh đang bị giam giữ để điều tra hành vi nhận hối lộ. Ảnh: TNS
"Tôi cực kỳ chắc chắn rằng họ mong đợi một phản ứng đặc biệt từ cộng đồng quốc tế trước khi đưa ra quyết định như thế", nhà b́nh luận chính trị Zhang Lifan tại Bắc Kinh nói với South China Morning Post. "Tôi đoán hẳn có điều ǵ đó khẩn cấp. Đó là lư do cơ quan chức năng chọn cách hành động ngay lập tức như thế, bất chấp nguy cơ mất h́nh ảnh trên trường quốc tế".
Việc ông Mạnh trở thành quan chức cấp cao mới nhất bị bắt giữ cho thấy chiến dịch “Săn cáo” của Bắc Kinh vẫn chưa dừng lại. Vào tháng 4/2017 Trung Quốc tuyên bố chiến dịch “Săn cáo” đă đạt được nhiều thành tựu và sẽ tiếp tục tăng cường “cho tới khi tội phạm tham nhũng nhận ra rằng chạy trốn ra nước ngoài là vô ích”, ông Wang Defu, giám đốc Công an quận Triều Dương, Bắc Kinh, cho biết.
Giới quan sát phán đoán rằng có thể ông Mạnh đă chịu nhiều áp lực từ phía Trung Quốc kể từ khi nhậm chức chủ tịch Interpol. Vào tháng 4, ông Mạnh đă không được bầu vào Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc, cơ quan đầu năo của nước này. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy vai tṛ chính trị của ông Mạnh đă bắt đầu suy giảm, hay đơn giản đó chính là khúc dạo đầu cho việc ông bị bắt giữ và điều tra.
Therealrtz © VietBF