Vietbf.com - Một khảo sát cho thấy 51% số người trẻ ở Mỹ và 57% số người theo đảng Dân Chủ thích chủ nghĩa xă hội, bởi những người dân chủ xă hội lại thường là những người chống độc tài và không khoan nhượng những vi phạm nhân quyền do các thể chế độc tài gây ra.
Tân dân biểu Hạ viện từ New York, cô Alexandria Ocasio-Cortez, là một thành viên Dân chủ Xă hội mới 28 tuổi
Số liệu trên phù hợp với sự kiện các phụ nữ trẻ thuộc tổ chức Dân chủ Xă hội Hoa Kỳ (Democratic Socialists of America) thắng các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân Chủ.
Theo dự đoán sẽ có người thắng cử Hạ Viện vào tháng 11/2018 này.
Ở Việt Nam v́ Đảng Cộng sản đă độc tôn sử dụng và diễn giải cụm từ 'Chủ nghĩa Xă hội' theo cách riêng của họ từ nhiều năm nên nhiều người Việt cả hai phía theo và chống cộng đến nay vẫn mang định kiến về chủ nghĩa này.
Nhưng bạn có thể không biết chính Đức Huỳnh Phú Sổ (1920-1947) đă sáng lập Phật Giáo Ḥa Hảo và Việt Nam Dân chủ Xă hội Đảng để truyền bá tư tưởng dân chủ xă hội đến quần chúng Việt Nam.
Chủ trương Việt Nam Dân chủ Xă hội Đảng gồm chính trị cho toàn dân, chống độc tài dưới mọi h́nh thức và xây dựng dân chủ để thực thi công bằng xă hội.
Trước đây tôi viết bài 'Tù mù về Chủ nghĩa Marx' đăng trên diễn đàn BBC để góp ư nhà báo Bùi Tín và cách hiểu sơ sài của ông về các đảng Dân chủ Xă hội tại Âu châu dù đă sống ở Pháp 20 năm.
Lần này xin đề cập đến khuynh hướng dân chủ xă hội tại Hoa Kỳ và nhân tiện thảo luận về t́nh trạng phân hóa giàu nghèo tại Việt Nam và nêu ra đường hướng giải quyết.
Hai nước Mỹ: một giàu một nghèo
Nhà tư tưởng xă hội Michael E. Harrington là người khai sinh Tổ Chức Dân chủ Xă hội Hoa Kỳ.
Ông là người theo Công giáo, học trường ḍng và từ năm 1951 đến năm 1953 làm biên tập viên tờ Công nhân Công giáo tại New York.
Năm 1954, ông gia nhập Liên minh Xă hội Độc lập, một tổ chức theo đường lối của Leon Trotsky do Max Shachtman đứng đầu.
Nhà hoạt động và lư luận gia chính trị Mỹ, Michael Harrington (1928-1989) đề cao lư tưởng xă hội chủ nghĩa phi cộng sản
Năm 1962, ông ra mắt cuốn sách "Có một nước Mỹ khác" (The Other America), với phụ đề "Nghèo khó ở Mỹ" (Poverty in the United States), tôn chỉ được ghi rơ ở trang b́a "Cuốn sách này phát động cuộc chiến chống lại nghèo khó".
Năm 1972, Harrington nhận chức chủ tịch Đảng Xă hội Chủ nghĩa và xây dựng Uỷ ban Dân chủ Xă hội (DSOC - Democratic Socialist Organizing Committee).
Đến năm 1981, Ủy Ban Dân chủ Xă hội cùng tổ chức Hoa Kỳ mới (New America) h́nh thành tổ chức Dân chủ Xă hội Hoa Kỳ (Democratic Socialists of America). Ông lănh đạo tổ chức này cho đến khi mất năm 1989.
Như đă giới thiệu đầu bài tổ chức này đă thắng nhiều cuộc bầu cử sơ bộ đảng Dân Chủ vừa qua.
Theo Harrington có hai nước Mỹ: một của người giàu và một của người nghèo.
Quyền lực chính trị và kinh tế đều nằm trong tay người giàu và v́ vậy chênh lệch giàu nghèo ngày càng tăng, người đă giàu lại càng giàu hơn.
Thế giới của người nghèo, trong nền kinh tế "tăng trưởng thô bạo" (ruthless growth) ngày càng mở rộng, càng nghèo là nguyên nhân mọi vấn nạn xă hội.
Theo Harrington, muốn thay đổi xă hội phải dứt khoát từ bỏ đấu tranh giai cấp do Karl Marx đề ra, phải thực hiện đấu tranh chính trị, phải tái cấu trúc hệ thống các đảng chính trị và phát động cuộc chiến chống lại nghèo khó.
Chính trị Hoa Kỳ rất đơn giản về đảng phái
Hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ thật sự bao gồm hàng ngàn tổ chức chính trị, các nhóm dân sự nhỏ, hàng chục triệu thành viên tham gia với tư cách cá nhân.
Các nghiệp đoàn Mỹ đều tích cực gây ảnh hưởng chính sách, ủng hộ và vận động cử tri tham gia bỏ phiếu đảng nào đấu tranh bảo vệ quyền lợi của nhiệp đoàn đó.
Tổng thống Donald Trump đắc cử chính là nhờ có đường lối rơ ràng bảo vệ quyền lợi công nhân chống lại bất công do thương măi toàn cầu hóa gây ra được nhiều nghiệp đoàn lớn ủng hộ và vận động cử tri bầu cho ông.
C̣n các nhóm theo chủ nghĩa xă hội và dân chủ xă hội hầu như đều gia nhập cánh tả là đảng Dân Chủ.
Theo Luật Liên bang, Tổ chức Dân chủ Xă hội Hoa Kỳ là một hội phi vụ lợi nếu chi tiêu của tổ chức này cho vận động chính trị ít hơn 50% ngân sách chung.
C̣n về hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ, ở cấp liên bang không có cơ quan nào kiểm soát đảng viên, các hoạt động hoặc quan điểm chính trị của đảng viên.
Ở cấp tiểu bang các Uỷ Ban của đảng sẽ chịu trách nhiệm gây quỹ và tổ chức bầu cử sơ bộ.
Chính trị Mỹ thu hút nhiều bạn trẻ tham gia: nước mắt đă rơi trong giới ủng hộ bà Hillary Clinton khi nghe tin bà thất cử hồi 2016
Đa số các đảng viên gia nhập đảng chỉ để bầu chọn người đại diện cho quyền lợi và niềm tin của họ.
Đảng viên không có bất cứ quyền lợi, nghĩa vụ hay bó buộc nào liên quan đến đảng ḿnh ghi danh.
Mọi cử tri có thể thay đổi đảng một cách hết sức dễ dàng chỉ cần ghi danh là có quyền bầu đại diện trong cuộc bầu cử sơ bộ.
Các Ủy Ban không có quyền ngăn cản người ra tranh cử ngay cả khi người ấy bất đồng quan điểm đa số trong đảng hay công khai chống lại các mục tiêu của đảng.
Quyết định ai đại diện đảng ra tranh cử thuộc về đa số cử tri đi bầu.
Tất cả các chính trị gia đều phải qua cuộc bầu cử sơ bộ. Chính trị gia thắng cử sơ bộ sẽ được Ủy Ban vận động tranh cử với các đảng khác.
Bằng cách công khai tranh luận chính sách các chính trị gia lôi cuốn các nhóm nhỏ và cá nhân gia nhập đảng, xây dựng sức mạnh chiến thắng đối phương.
Quyền hạn của chủ tịch đảng được giới hạn trong việc tổ chức bầu cử. Lănh đạo đảng là những chính trị gia thắng cử như Tổng Thống, lănh đạo đảng ở Thượng Viện và Hạ Viện.
Xă hội Mỹ là xă hội tự do, dân sự, đa văn hóa, đa nguyên, đa dạng nên chính nhờ phương cách sinh hoạt chính trị này người Mỹ không bị ràng buộc bởi ư thức hệ, không cực đoan chính trị, dễ đồng thuận, dễ thỏa hiệp và rất thực dụng.
Tư tưởng chính trị qua các đời tổng thống
Tư tưởng xă hội của Harrington đă ảnh hưởng đến chính sách của Tổng thống John Kennedy nhờ thế một kế hoạch chống lại nghèo khó đă ra đời.
Tổng thống Lyndon Johnson tiếp tục kế hoạch và đă đạt được những kết quả nhất định, t́nh trạng nghèo khó tại Mỹ được cải thiện đáng kể và chênh lệch giàu nghèo được thu hẹp.
Đáng tiếc nhiều người nghèo khi được chính phủ lo cho lại bị lệ thuộc vào tiền trợ cấp cho an sinh nên rơi vào cái bẫy của nghèo đói.
Họ không thể thoát ra, vươn lên và hội nhập vào xă hội, và cuối cùng là măi măi nghèo.
Sang thập niên 1980, Tổng Thống Ronald Reagan theo khuynh hướng tân tự do có đường lối hoàn toàn trái ngược.
Ông cho giảm thiểu sự can thiệp của chính phủ vào kinh tế và xă hội, tư nhân hóa các phục vụ công và toàn cầu hóa tự do thương mại.
Khuynh hướng tân tự do nhanh chóng ảnh hưởng toàn thế giới, nhiều công ty đa quốc gia h́nh thành và phát triển, nhiều quốc gia có mức độ tăng trưởng kinh tế đáng ghi nhận nhưng đồng thời khoảng cách giàu nghèo ngày càng tăng trên toàn thế giới.
Trên nền tảng sinh hoạt chính trị toàn cầu, Trung Quốc và Việt Nam là hai trường hợp ngoại lệ.
Dù danh nghĩa là cánh tả, ở hai nước này, độc quyền về chính trị vẫn được duy tŕ trong khi kinh tế thị trường méo mó lại gây nhiều bất công trong việc cạnh tranh sản xuất và thương mại.
Tổng Thống Bill Clinton v́ tin vào lời Bắc Kinh hứa hẹn là sẽ mở cửa kinh tế và thay đổi chính trị nên chấp nhận cho phép Trung Quốc gia nhập WTO.
Bắc Kinh đă không thực hiện lời hứa lại c̣n cho gián điệp ăn cắp bí mật công nghệ Hoa Kỳ.
Được hưởng tự do thương măi với Mỹ, hàng hóa Trung Quốc tràn ngập nước Mỹ, hăng xưởng Mỹ bị đóng cửa, công nhân bị sa thải, khoảng chênh lệch giàu nghèo tại Mỹ càng lúc càng mở rộng.
Về bản chất, việc Tổng Thống Donald Trump đắc cử và việc phong trào dân chủ xă hội bộc phát có điểm chung là cử tri Mỹ chống lại xu hướng toàn cầu hóa và muốn bảo vệ sự công bằng cho dân Mỹ.
Sự khác biệt giữa ông Trump và phong trào dân chủ xă hội là phương cách giải quyết vấn đề.
Ư thức Xă hội Chủ nghĩa từ lư tưởng tới thực tế
Tổ chức Dân chủ Xă hội chủ trương công nhân có quyền bỏ phiếu cho việc lănh đạo công ty, có vậy th́ người chủ mới chịu bảo vệ công việc tại Mỹ thay v́ mang tiền đầu tư ở nước ngoài.
C̣n ông Trump ngay từ khi thông báo ra tranh cử Tổng Thống đă hứa đưa người dân Mỹ trở lại lực lượng lao động.
Một mặt ông Trump đề ra các chính sách tạo ra công ăn việc làm, như giảm thuế công ty, lôi kéo tư bản Mỹ hồi hương, tạo công bằng thương măi Mỹ-Trung...
Mặt khác ông đưa ra các điều khoản thắt chặt trợ cấp xă hội, khuyến khích người thất nghiệp đi làm và nhờ thế thu hẹp khoảng chênh lệch giàu nghèo.
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ vào tháng 3/2018 có hơn 40 triệu người nghèo đăng kư nhận trợ cấp từ chương tŕnh Trợ cấp Thực phẩm (Food Stamps) của chính phủ Liên bang.
Một người ủng hộ Alexandria Ocasio-Cortez mặc chiếc áo đề chữ "Chủ nghĩa xă hội dân chủ"
Con số này thấp hơn hẳn số 48 triệu người nhận Food Stamps vào năm 2013 thời Tổng thống Barack Obama.
Cô Alexandria Ocasio-Cortez một thành viên Dân chủ Xă hội mới 28 tuổi đă bất ngờ thắng Dân biểu Hạ viện lăo thành Joseph Crowley tại New York khi đưa ra những kế hoạch vô cùng lư tưởng.
Cô chủ trương chăm sóc y tế miễn phí (universal healthcare), miễn phí đại học (tuition-free universities), bảo đảm công ăn việc làm (Universal jobs guarantee), lương tối thiểu 15 Mỹ kim và đầu tư vào phát triển nhiên liệu xanh (Green energy).
Các kế hoạch này đều rất tốn kém nên rất khó được các dân biểu hay nghị sỹ ngay trong đảng Dân Chủ bỏ phiếu thông qua.
Nhiều kế hoạch trên đă được thực hiện tại Úc và Tây Âu nhưng v́ tốn kém mà người đi làm và doanh nhân phải chịu mức thuế rất cao nên dần dần bị hủy bỏ.
Nói cách khác khi c̣n trẻ v́ lư tưởng người trẻ dễ tin vào triết lư dân chủ xă hội.
Nhưng khi trưởng thành sống với kinh nghiệm thực tế người trưởng thành sẽ cân đối hơn giữa trái tim nhân bản và dùng lư trí giải quyết bất công xă hội.
Chiến lược tăng trưởng dựa trên bảo trợ công nghệ và xuất cảng của Việt Nam có ảnh hưởng xấu đến nông thôn
Nguyễn Quang Duy
Những người dân chủ xă hội lại thường là những người chống độc tài và không khoan nhượng những vi phạm nhân quyền do các thể chế độc tài gây ra.
Một cách tích cực, khuynh hướng dân chủ xă hội buộc các chính trị gia thuộc cả hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ phải lắng nghe tiếng nói của dân nghèo và đề ra các chính sách có lợi cho dân nghèo và cho nước Mỹ.
Đó chính là ưu việt của thể chế tự do dân chủ, không thể có được tại các quốc gia do đảng cộng sản lănh đạo như Trung Quốc và Việt Nam.
Thực trạng Việt Nam: một giàu một nghèo
T́nh trạng bất b́nh đẳng ở Việt Nam tệ hại hơn nước Mỹ rất nhiều nhưng đến nay vẫn chưa được quan tâm đúng mức.
Trước đây, Đảng Cộng sản nắm độc quyền về cả chính trị lẫn kinh tế, nên cả xă hội 'b́nh đẳng' trong nghèo đói.
Khi Liên Xô và Đông Âu lâm vào khủng hoảng toàn diện rồi sụp đổ, để sống c̣n Đảng Cộng sản Việt Nam đă phải mở cửa giao thương với nước ngoài, nhưng vẫn kiểm soát chính trị, phương tiện sản xuất và phân phối.
Đến nay nhiều ngành như điện, nước, xăng, dầu, xuất nhập cảng gạo, cảng, vận tải, viễn thông, hàng không, ngân hàng… vẫn tiếp tục chịu sự kiểm soát nặng nề của Nhà nước, có ngành vẫn do chính quyền nắm giữ hoàn toàn.
Mô h́nh này tạo ra một tầng lớp tư sản mới hưởng đặc quyền, đặc lợi và trong không ít trường hợp là nguồn gốc cho nạn tham nhũng ḅn rút tài sản quốc gia.
Các tập đoàn đa quốc gia đầu tư vào Việt Nam hưởng lợi do tiền lương rẻ, ưu đăi về đất đai, về thuế vụ và được nhà nước bảo hộ.
Để thực hiện mục tiêu 'tăng trưởng thô bạo' nền kinh tế Việt Nam đến nay chủ yếu dựa trên đầu tư và vay nợ quốc tế.
Hậu quả là ngân sách thu ít, không đủ chi và phải trả nợ lời.
Một cuộc đ́nh công tự phát ở nhà máy Keyhinge Toy tại Đà Nẵng hồi 2008. Từ đó đến nay đă có thêm nhiều cuộc đấu tranh v́ an sinh, quyền lợi của người công nhân nhưng vấn đề vẫn c̣n đó v́ mô h́nh thể chế và kinh tế Việt Nam không nhắm vào các tiêu chỉ công bằng và dân chủ
Tư liệu sản xuất là đất được biến thành nguồn vốn của nhà nước và khiến không ít người dân mất đất, mất kế sinh nhai.
Một ví dụ là Thủ Thiêm ngay trung tâm thành phố Hồ Chí Minh chia làm hai khu vực: một của giới nhà giàu với những cao ốc đầy đủ tiện nghi giàu có, một của các chủ đất chưa được đền bù sống bần cùng không có ngày mai.
Chiến lược tăng trưởng dựa trên bảo trợ công nghệ và xuất cảng có ảnh hưởng xấu đến nông thôn.
Nông dân càng ngày càng nghèo và chênh lệch giàu nghèo giữa nông thôn và thành thị ngày càng mở rộng.
Giới trẻ nông thôn phải rời lên thành thị t́m việc. Công việc tại thành thị ngày một khó kiếm và lợi tức thấp hơn làm chênh lệch giàu nghèo ngay trong thành thị ngày càng mở rộng.
Tầng lớp nông dân, công nhân, dân nghèo thành thị chịu đựng bao đựng bao bất công xă hội, từ lợi tức thấp, giáo dục kém, y tế tồi… nên chênh lệch giữa các tầng lớp xă hội ngày một cách xa, là nguyên nhân của mọi tệ nạn xă hội.
Việc đấu tranh đ̣i quyền tự do v́ thế cần tiến hành song song với đấu tranh cho một xă hội công bằng.
Có như thế người đấu tranh mới thực sự gần dân, do dân, v́ dân và giải quyết được những vấn nạn xă hội do mô h́nh thể chế gây ra.
Thay đổi thể chế để có 'chủ nghĩa xă hội' theo cách thực hiện công bằng xă hội đúng đắn chính là điều kiện để phát triển kinh tế và xă hội Việt Nam thực sự bền vững, lâu dài.
Nguyễn Quang Duy
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
