Ngay trước cuộc gặp gỡ giữa hai nguyên thủ quốc gia Trung - Mỹ đă có nhiều căng thẳng đặt ra về quá nhiều vấn đề từ chính trị đến kinh tế. Mặc dù khi tranh cử tổng thống Mỹ, Trung Quốc rất mong ông Trump đắc cử nhưng t́nh thế hiện nay đă khác. Các chuyên gia nhận định Trung Quốc dưới thời ông Tập Cận B́nh và Mỹ dưới thời ông Donald Trump có thể đang trên con đường tiến tới bùng nổ chiến tranh.
Trung Quốc dưới thời ông Tập Cận B́nh và Mỹ dưới thời ông Donald Trump có thể đang trên con đường tiến tới bùng nổ chiến tranh. Ảnh YouTube
Lịch sử cho thấy khi một cường quốc mới nổi đe dọa soán ngôi một cường quốc đang thống trị, kết cục sẽ là chiến tranh.
“Bẫy Thucydides”
Theo tờ Washington Post, một Trung Quốc trỗi dậy đang thách thức một Mỹ vốn quen với thế thống trị. Đóng góp của Mỹ cho sản lượng kinh tế toàn cầu giảm 22% trong năm 1980 xuống c̣n 16% ngày nay, trong khi đóng góp của Trung Quốc tăng từ 2% lên 18% trong cùng giai đoạn.
Các sử gia biết rằng khi một cường quốc trỗi dậy đe dọa soán ngôi một cường quốc đang thống trị, chuông báo động sẽ vang lên, cảnh báo “nguy hiểm cực kỳ” ở phía trước.
Sử gia Hy Lạp Thucydides cho rằng chính sự trỗi dậy của thành Athens và nỗi sợ của thành Sparta thời Hy Lạp cổ đại đă khiến chiến tranh không thể tránh khỏi, khiến cả hai thành phố vĩ đại bị xóa sổ. Tương tự, cách đây một thế kỷ, sự trỗi dậy của Đức và nỗi sợ ở Anh đă khơi mào cho chiến tranh thế giới.
Ông Graham Allison, giám đốc Trung tâm Khoa học và các vấn đề quốc tế Belfer thuộc Đại học Harvard, gọi đặc điểm trên là “bẫyThucydides” và cho rằng cái bẫy này sẽ lặp lại với Trung, Mỹ.
Theo thống kê, sự nổi lên của một quốc gia lớn đă làm gián đoạn vị thế thống trị của một quốc gia 16 lần trong 500 năm qua. Trong 16 lần đó, 12 lần diễn ra chiến tranh, 4 lần tránh được xung đột là nhờ bên thách thức và bị thách thức điều chỉnh quan điểm và hành động.
Ông Allison cho rằng chắc chắn sẽ có một chuỗi sự kiện đối đầu Trung Quốc-Mỹ trong những năm tới. Thế giới hiện chưa rơ lănh đạo hai cường quốc này có thể xử lư đối đầu mà không làm leo thang thành chiến tranh hay không. Hiện nay, điều đó phụ thuộc vào Chủ tịch Tập Cận B́nh và Tổng thống Donald Trump.
Khác mà giống
Thoạt nh́n, tưởng như phong cách của hai lănh đạo Trung, Mỹ là đối lập. Tuy nhiên, dưới nhiều góc độ, họ là h́nh ảnh phản chiếu của nhau.
Cả hai đều cam kết khôi phục sự vĩ đại của đất nước với một nghị tŕnh gồm những thay đổi triệt để. Khi lên nắm quyền năm 2012, ông Tập Cận B́nh tuyên bố “Giấc mơ Trung Hoa” của ḿnh, kêu gọi khôi phục lại sự vĩ đại của Trung Quốc. C̣n với ông Trump, khẩu hiệu của ông là “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại”.
Cả hai đều tự hào về khả năng lănh đạo độc đáo. Ông Trump cho rằng một ḿnh có thể sửa chữa các vấn đề của nước Mỹ. Ông Tập th́ được cho là đang củng cố quyền lực hơn bao giờ hết.
Nghị tŕnh của hai nhà lănh đạo cho thấy cả Mỹ và Trung Quốc đều có những phức tạp riêng và đều coi ḿnh là “vô đối”. Theo tác giả Allison, cả ông Trump và Tập đều coi quốc gia kia là vật cản chính trong quá tŕnh đạt tham vọng của ḿnh.
Do đó, khủng hoảng có thể không tránh được và sẽ gây ra hậu quả không bên nào mong muốn.
Ba “tia lửa” tiềm tàng
Hiện nay, một số “tia lửa” tiềm tàng châm ng̣i xung đột Trung – Mỹ đang hiện rơ một cách đáng sợ. Các vấn đề như Đài Loan, hạt nhân Triều Tiên và thương mại là ba mâu thuẫn có thể kể tới.
Trong chiến dịch tranh cử tổng thống, ông Trump cáo buộc Trung Quốc “cưỡng bức” kinh tế Mỹ. Hôm 30/3, ông Trump viết trên Twitter là cuộc gặp sắp tới với ông Tập Cận B́nh “sẽ rất khó khăn” v́ “chúng ta không thể chịu được thâm hụt thương mại khổng lồ và t́nh trạng mất việc làm hơn nữa”.
Liệu xung đột thương mại có trở thành chiến tranh nóng bỏng kết thúc bằng các vụ nổ hạt nhân? Xét lịch sử Mỹ và Nhật Bản, điều đó có thể xảy ra. Nhật Bản tấn công Trân Châu cảng sau khi Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt với nước này, đưa nước này vào cuộc chiến kết thúc bằng hai quả bom nguyên tử rơi xuống Hiroshima và Nagasaki.
Về vấn đề Đài Loan, đây có thể là con đường thẳng nhất dẫn tới chiến tranh Trung – Mỹ. Trong giai đoạn chuyển tiếp, ông Trump đă khiến Trung Quốc giận dữ khi nhận điện thoại chúc mừng của lănh đạo Đài Loan. Trong trường hợp Đài Loan (Trung Quốc) có sự thay đổi đột ngột về việc độc lập với Trung Quốc, bước qua vạch đỏ của Trung Quốc cho dù có hay không sự khuyến khích của ông Trump, Bắc Kinh có thể “cập nhật” phiên bản “các vụ thử tên lửa” năm 1996 để đe dọa.
Nếu Mỹ hỗ trợ Đài Loan, đưa Hải quân hộ tống tàu tiếp tế cho ḥn đảo này, Trung Quốc có thể t́m cách đánh ch́m các tàu Mỹ. Để ngăn Trung Quốc trấn áp Đài Loan, Mỹ sẽ phải thực hiện các vụ tấn công mạnh và liên tiếp vào các căn cứ tên lửa trên Trung Quốc Đại lục, có thể khiến hàng ngh́n người chết. Trung Quốc chắc chắn sẽ giáng trả tương tự.
Về vấn đề Triều Tiên, nước này là một chất xúc tác tiềm tàng cho cuộc chiến Trung – Mỹ. Trong hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Trung sắp tới, người ta cho rằng ông Trump sẽ đề nghị ông Tập gây áp lực hơn với nhà lănh đạo Triều Tiên Kim Jong-un để kiềm chế chương tŕnh hạt nhân của Triều Tiên. Nếu Trung Quốc không hành động, ông Trump sẽ “tự xử” Triều Tiên.
Với tốc độ hiện nay, Triều Tiên sẽ có thể phóng vũ khí hạt nhân tới Mỹ. Ông Trump từng tuyên bố sẽ không để điều này xảy ra. Lầu Năm góc đă chuẩn bị các lựa chọn quân sự khác nhau để kiềm chế chương tŕnh tên lửa của Triều Tiên. Việc Mỹ tấn công sẽ kích động trả đũa từ Triều Tiên, làm bùng nổ một cuộc chiến tranh Triều Tiên thứ hai hoặc gây sụp đổ chế độ Triều Tiên. Cả hai khả năng có thể khiến Mỹ và Trung Quốc lâm trận.
Vậy liệu có khả năng kiểm soát căng thẳng giữa một cường quốc trỗi dậy và một cường quốc thống trị mà không gây ra chiến tranh? Theo ông Allison, câu trả lời là có.
Ông Tập Cận B́nh và cựu Tổng thống Barack Obama thậm chí đă bàn tới các “bẫy Thucydides” trong hội nghị thượng đỉnh năm 2015 nhưng không thống nhất được biện pháp tránh bẫy này. Ông Tập đề xuất “h́nh thức quan hệ nước lớn kiểu mới”, xoay quanh lợi ích cốt lơi của Trung Quốc mà ông Obama không đồng ư.
Hiện nay, ông Trump và ông Tập có cơ hội để định h́nh lại mối quan hệ quan trọng nhất thế kỷ 21. Điều quan trọng hơn bất kỳ biến số nào trong cuộc gặp lần này là liệu hai lănh đạo có nhận ra nguy cơ xung đột trước mắt và muốn tránh nguy cơ đó hay không.
Therealtz © VietBF
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
