Tại phiên ṭa sơ thẩm xét xử vụ án “bắt giam ḥn đá”, vị đại diện theo ủy quyền của Chủ tịch UBND huyện đă “phán” như vậy. Hội đồng xét xử cũng đă tuyên án bác đơn khởi kiện của người dân. Hôm qua 22/8, sau gần 2 ngày xét xử, TAND H.Chư Sê (Gia Lai) đă bác đơn khởi kiện của bà Trần Thị Sắc, giữ nguyên quyết định xử phạt hành chính của Chủ tịch UBND H.Chư Sê Nguyễn Hồng Linh đối với bà Sắc. Ngay khi phiên ṭa kết thúc, bà Sắc tỏ ra rất bức xúc và cho biết sẽ kháng cáo lên cấp phúc thẩm.
Ḥn đá bị “giam”
Người dân sẽ không thể nhận biết và cũng không có quy định nào buộc họ phải phân biệt đá thường hay đá quư, do vậy việc áp người dân vào hành vi vận chuyển khoáng sản trái phép là điều khó chấp nhận
LS Phạm Văn Phất (Đoàn LS TP.Hà Nội)
Như báo chí đă thông tin, giữa tháng 3/2012, trong quá tŕnh đào ao lấy nước tưới trong vườn tiêu của gia đ́nh, bà Sắc phát hiện ḥn đá lạ có khối lượng hơn 3,2 m3; nặng khoảng 7,8 tấn nên thuê máy cẩu và nhân công đưa về làm cảnh. Nhưng sau đó đoàn kiểm tra của huyện tới lập biên bản thu giữ và đến ngày 30/5/2012, ông Nguyễn Hồng Linh, Chủ tịch UBND H.Chư Sê kư Quyết định số 17/QĐ-UBND xử phạt bà Sắc 2 triệu đồng về hành vi vận chuyển khoáng sản không có nguồn gốc hợp pháp, đồng thời tịch thu ḥn đá.
Bất b́nh, bà Sắc đă khởi kiện ra ṭa. Bà Sắc cho rằng ông chủ tịch huyện đă ban hành quyết định không đúng pháp luật, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân nên đề nghị ṭa án tuyên hủy quyết định trên và trả lại ḥn đá cho bà.
 |
Ḥn đá bị "giam". |
Loay hoay hơn một năm trời, TAND H.Chư Sê mới đem vụ kiện của bà Sắc ra xét xử. C̣n ḥn đá, nguyên cớ của vụ kiện đă bị sung công. Sau đó chính quyền huyện này có sáng kiến xuất kinh phí làm luôn cái lồng sắt nhốt ḥn đá vào, đến khi bị dư luận phê phán mới chịu tháo lồng sắt cho ḥn đá.
“Tôi nghĩ thế là đúng”
Bà Sắc cẩu ḥn đá đem về khi chưa được cơ quan chức năng cho phép là hành vi trái pháp luật, bởi cho dù là đá ǵ cũng là khoáng sản, mà như thế th́ đây là tài sản của nhà nước
Ông Nguyễn Đ́nh Viên, Trưởng pḥng TN-MT H.Chư Sê (Gia Lai)
Phiên xét xử sơ thẩm bắt đầu vào sáng 21/8, nhưng buổi chiều cùng ngày lại nghỉ để HĐXX nghị án và đến gần 10 giờ sáng 22/8 mới tuyên án. Chủ tọa phiên ṭa, ông Hoàng Văn Tiến trong phiên xét xử đă cho rằng những chứng cứ bà Sắc đưa ra không hợp lư.
Tham gia tố tụng với tư cách bên bị kiện theo ủy quyền của Chủ tịch UBND H.Chư Sê, ông Nguyễn Đ́nh Viên, Trưởng pḥng TN-MT, cho rằng: “Việc bà Sắc cẩu ḥn đá đem về khi chưa được cơ quan chức năng cho phép là hành vi trái pháp luật, bởi cho dù là đá ǵ cũng là khoáng sản, mà như thế th́ đây là tài sản của nhà nước”. Ông Viên cũng khiến những người có mặt tại phiên ṭa bật cười khi khẳng định: “Mọi tác động vào đất làm biến dạng đất đều phải xin phép, nếu không th́ trái quy định”.
Nhưng luật sư (LS) Vơ Thị Tiết (Văn pḥng LS Vơ Luật - B́nh Định), đại diện cho bên khởi kiện, đă nói thẳng: “Không có quy định nào của pháp luật nêu rằng người dân muốn đào giếng tưới tiêu trong phần đất của ḿnh phải đưa đơn lên xin phép chính quyền”.
 |
Bà Sắc bất b́nh với phần phán quyết của ṭa. |
LS Tiết tiếp tục hỏi thêm một số vấn đề liên quan đến việc tịch thu ḥn đá, thay v́ giải thích theo đúng các quy định của pháp luật th́ vị cán bộ đại diện cho chính quyền cấp huyện này vẫn kiên tŕ: “Tôi nghĩ thế là đúng”. LS Tiết cho rằng, UBND H.Chư Sê đă vội vàng trong xử lư vụ việc, bất chấp các quy định của pháp lệnh về xử lư vi phạm hành chính trong lĩnh vực khoáng sản.
Trao đổi với PV sau khi HĐXX đưa ra phán quyết bác yêu cầu khởi kiện của bà Sắc để bảo vệ quyết định của UBND H.Chư Sê, LS Tiết nói: “Ngay từ đầu, những văn bản xử phạt của đoàn kiểm tra liên ngành đă không đúng. Ḥn đá bị thu giữ tại nhà bà Nguyễn Thị Nhung, xă H’bông chứ không hề đang vận chuyển như văn bản xử phạt đă nêu. HĐXX đă không đề cập đến những vi phạm này và đă đưa ra phán quyết có vẻ bất thường”.
Khó chấp nhận
Cùng ngày tại Hà Nội, nhiều vị lănh đạo của TAND Tối cao khi tiếp xúc với PV đă cho rằng đây là vụ việc hy hữu, chưa từng có trong tiền lệ và từ chối nêu quan điểm với lư do vụ việc vẫn đang trong quá tŕnh xét xử.
|
Ḥn đá bị sung công đang đặt ở trung tâm TP.Pleiku. |
Nhưng theo tiến sĩ Nguyễn Văn Cường, Phó viện trưởng Viện Khoa học xét xử - TAND tối cao, vấn đề cốt lơi trong vụ việc này là phải làm rơ ḥn đá mà bà Sắc lấy từ vườn là đá b́nh thường hay là khoáng sản - vốn được coi là tài sản quốc gia.
Trong khi đó, theo quan điểm LS Phạm Văn Phất (Đoàn LS TP.Hà Nội), khoáng sản thường nằm tập trung trong một khu mỏ và người dân rất khó để nhận biết bằng mắt thường là đá quư hay đá b́nh thường. “Nếu không có sự phân tích về hóa lư th́ người dân sẽ không thể nhận biết và cũng không có quy định nào buộc họ phải phân biệt đá thường hay đá quư, do vậy việc áp người dân vào hành vi vận chuyển khoáng sản trái phép là điều khó chấp nhận”, ông Phất nói.
LS Phất cũng cho rằng, cần phải làm rơ được căn cứ của quyết định xử phạt hành chính của UBND H.Chư Sê. Cụ thể, khi ra quyết định xử phạt, UBND H.Chư Sê đă có cơ sở nào để xác minh ḥn đá bà Sắc đào và vận chuyển là đá quư hay chưa.
Làm “hơi quá” !
Trao đổi với PV, ông Lại Hồng Thanh, Cục trưởng Cục Kiểm soát hoạt động khoáng sản - Tổng cục Địa chất và khoáng sản VN (Bộ TN-MT), phân tích: “Trong trường hợp cụ thể này tôi cho là chính quyền địa phương đă làm “hơi quá” v́ nghĩ rằng ḥn đá có giá trị lớn. Việc xử lư cần xem xét trên cả khía cạnh pháp lư và thực tế khách quan. Làm như vậy chưa “thấu t́nh” v́ bà Sắc chỉ là vô t́nh đào được ḥn đá mà thôi.
Khi xây dựng luật Khoáng sản (sửa đổi) chúng ta cũng chưa lường trước được những t́nh huống (quan hệ phát sinh đặc biệt) như thế này. Trong thực tế, hiện nay c̣n có những trường hợp tương tự như việc có những hội chơi đá cảnh. Nhiều người đi sưu tầm đá cảnh ở các con suối, ḷng sông đem về trưng bày, thậm chí đem bán. Ở một số địa phương miền Bắc như Ninh B́nh, Hà Nam, Thanh Hóa... người dân thường đi sưu tầm, thậm chí là đập các nhũ đá vôi để về làm non bộ, chơi đá cảnh và đem bán. Trong thời gian tới, việc sửa đổi, bổ sung luật cũng cần xét đến những trường hợp này để có đủ cơ sở pháp lư thực hiện.
Tôi xin nói thêm, pháp luật cũng quy định, trong trường hợp nhà nước trưng thu khoáng sản quư do người dân vô t́nh khai thác, phát hiện được th́ người có công khai thác khoáng sản đó sẽ được hỗ trợ tiền công, phí vận chuyển... Rất tiếc khi xử phạt hành chính đối với bà Sắc và tịch thu ḥn đá, cơ quan hữu trách ở địa phương đă chưa quan tâm đến nội dung này”.
Theo Thanh Niên