Chỉ sau vài ngày có biểu hiện bệnh dại: Sợ nước, sợ gió, 2 ngày liền không ngủ, bé Hường 9 tuổi, Cẩm Khê, Phú Thọ, đă qua đời. Trong khi đó, nếu được tiêm pḥng sớm, tính mạng cô bé hoàn toàn có thể cứu được.
Cô bé được chuyển đến bệnh viện tỉnh, sau đó đưa lên Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) trong t́nh trạng khó thở, co thắt thanh quản. Tại đây các bác sĩ cũng đành bất lực một khi bệnh nhân đă lên cơn dại. Theo bác sĩ, từ khi bệnh nhi khởi phát bệnh đến lúc chết chỉ vẻn vẹn trong 3 ngày. Trước đó, bé bị chó cắn vào mặt trong đùi nhưng không hề được tiêm pḥng.
Ông Cần, 59 tuổi, ở Việt Tŕ, Phú Thọ, không hề nghĩ ḿnh có thể mắc bệnh dại khi cho chó uống thuốc. Theo lời kể của gia đ́nh, trước khi qua đời vài ngày, ông có biểu hiện sốt, tê b́ chân tay, sợ nước, sợ gió, khó thở và vật vă. Đưa ông đi khám, cả gia đ́nh mới ngă ngửa khi bác sĩ kết luận ông mắc dại. Chính bàn tay có vết xước của ông tiếp xúc với nước dăi của chó trước khi nó chết là nguyên nhân gây bệnh.
“Chó c̣n nhỏ nên chúng tôi chưa nghĩ đến chuyện tiêm pḥng. Không ngờ nó lại mắc bệnh dại. Mà ông ấy không bị chó cắn th́ làm sao mà chúng tôi nghĩ đến chuyện đưa ông ấy đi tiêm được”, bà Cầu - vợ ông buồn bă nói.
 |
Bệnh dại hoàn toàn có thể tránh được nếu người bị chó dại cắn được tiêm pḥng đúng phác đồ. Ảnh minh họa: P.N. |
Những trường hợp tử vong đáng tiếc v́ bệnh dại như trên tại Việt Nam không phải là hiếm. Dại được xếp vào nhóm bệnh đang bị lăng quên tại nước ta. Đầu những năm 2000, khi pḥng chống bệnh dại c̣n là chương tŕnh mục tiêu quốc gia th́ Việt Nam tưởng như đă thanh toán được bệnh này. Chương tŕnh kết thúc, các ca bệnh dại lại có chiều hướng tăng rơ rệt, nhất là từ năm 2007 đến nay.
Số người tử vong do dại luôn ở mức 100 ca mỗi năm, đứng hàng đầu trong số các bệnh truyền nhiễm gây dịch ở nước ta. Miền Bắc là nơi có số người chết cao nhất. Nếu không có bệnh dại trên động vật, trên đàn chó th́ sẽ không có bệnh dại trên người. V́ thế, việc khống chế, kiểm soát tốt dịch ở đàn chó th́ sẽ làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh dại trên người.
Theo bà Nguyễn Thu Thủy, Phó cục trưởng Cục Thú y, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, việc quản lư và tiêm pḥng cho đàn chó rất khó khăn. Năm ngoái, Bộ ban hành kế hoạch khống chế bệnh dại. Trong đó, yêu cầu các hộ nuôi chó mèo cần tới đăng kư với chính quyền xă, phường để được cấp số cho vật nuôi. UBND các cấp có trách nhiệm chỉ đạo thành lập những đội chuyên bắt giữ vật nuôi thả rông - nếu sau 3 ngày không có người tới nhận th́ trạm thú y huyện sẽ tiêu hủy số chó, mèo bắt được. Quy định này chưa kịp thực hiện th́ đă gặp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận v́ cho rằng khó khả thi.
Trong khi đó, việc tiêm pḥng cho đàn chó 6 năm qua đạt tỷ lệ rất thấp. Theo báo cáo của các tỉnh, thành th́ trung b́nh cả nước chỉ đạt gần 50% đến 64%. Bà Thủy cho rằng số liệu này chưa chính xác. Lấy ví dụ tại Phú Thọ, tỷ lệ tiêm pḥng chỉ đạt 24 đến 25%.
Dại là bệnh lây từ động vật sang người. Bệnh hoàn toàn có thể pḥng tránh được và kể cả người sau khi bị chó dại cắn mà được tiêm pḥng đúng phác đồ th́ vẫn tránh được tử vong. Khi bệnh dại khởi phát, có nghĩa là cơ hội sống của bệnh nhân đă khép lại v́ bệnh này không có thuốc chữa và tử vong rất nhanh.
Thạc sĩ Nguyễn Hồng Hà, Phó giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương (Hà Nội) cho biết, thời gian ủ bệnh kéo dài, sớm nhất cũng phải nửa tháng, đa số vài ba tháng, có người kéo dài đến vài năm. Nó phụ thuộc vào vị trí cắn, càng gần thần kinh trung ương càng phát bệnh nhanh. V́ thế, những người bị cắn ở vùng đầu mặt cổ th́ cần tiêm huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt trong ṿng 12h sau khi bị cắn.
Ngoài ra trong trường hợp biết chính xác con chó bị dại, ốm hoặc chó cắn xong một ngày th́ chết cũng thuộc nhóm nguy cơ cao cần tiêm huyết thanh trước, sau đó tiêm văcxin. Huyết thanh là đưa một lượng kháng thể sẵn có vào để trung ḥa virus dại, c̣n văcxin là để củng cố miễn dịch lâu dài về sau.
Cũng theo thạc sĩ Hà, có người cho rằng tiêm văcxin dại sẽ lên cơn dại là không đúng. Tiêm văcxin dại sống th́ sẽ có tác dụng không mong muốn, điều này không thể tránh khỏi nhưng khi đó cần cân nhắc với khả năng mắc dại. Một khi người bệnh đă lên cơn dại th́ không thể có loại thuốc nào cứu được. Việc các bác sĩ có thể làm chỉ đơn giản là kéo dài sự sống.
"Y học hiện nay chưa thể chẩn đoán được liệu một người bị chó cắn th́ có bị dại hay không. V́ thế, nếu bị cắn mà không biết chắc con chó có bị dại không th́ bao giờ bác sĩ cũng khuyên tiêm pḥng rồi theo dơi trong khoảng 10 ngày. Nếu đến lúc đấy mà con chó vẫn b́nh thường, không phải chó dại th́ có thể dừng tiêm", thạc sĩ Hà nói.
Khi đă bị súc vật dại hoặc nghi dại cắn, người bệnh phải rửa ngay vết thương bằng nước xà pḥng hay nước muối ḥa đặc, dội nước sạch nhiều lần, bôi chất sát khuẩn như cồn... Xử lư tại chỗ vết thương càng sớm th́ tác dụng sát khuẩn, pḥng virus dại tán phát càng hiệu quả. Sau đó, nạn nhân phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị dự pḥng.