Việt Nam đang có một chương tŕnh điện hạt nhân “tham vọng vào loại bậc nhất trên thế giới” với giấc mơ về hạt nhân đang “đâm hoa đua nở” trong lúc đang có lo ngại về chúng, theo tờ báo Mỹ The New York Times, 01/3/2012.
Trong khi Việt Nam đang cử ngày một đông các kỹ thuật viên trẻ tuổi ra nước ngoài để “đào tạo” vận hành loại công nghệ năng lượng có độ rủi ro đầy tranh căi, th́ theo các chuyên gia nói với New York Times, nước này có rất nhiều vấn đề như đảm bảo an toàn thấp kém, tham nhũng tràn lan và thiếu minh bạch.
“Thời gian biểu quá tham vọng có thể dẫn tới quản lư yếu kém, cũng như mối quan hệ thông đồng giữa các nhà quản lư và khai thác có thể góp phần vào thảm họa như tại nhà máy hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản năm ngoái,” một số chuyên gia trong nước và quốc tế nói với New York Times về trường hợp của Việt Nam.
Một số quốc gia từng để xảy ra thảm họa hạt nhân nằm trong số có các công ty đang “ra sức” bán công nghệ năng lượng này cho Việt Nam, trong đó có Nga và Nhật Bản.
Giáo sư Phạm Duy Hiển, nguyên Viện phó Viện Năng lượng Quốc gia được The New York Times trích lời nói:
“Tôi không hiểu v́ sao Nhật Bản đang cố gắng xuất khẩu tới các nước kém phát triển một thứ ǵ đó mà trong nước họ đă chối bỏ.”
Bài của Norimitsu Onishi trên tờ báo Mỹ cho hay sau thảm họa Fukushima mà Nhật Bản tới đây sẽ kỷ niệm một năm, Tokyo đă hủy bỏ các kế hoạch xây dựng thêm 14 ḷ phản ứng vào năm 2030.
Trước thảm họa, Nhật Bản có 54 ḷ phản ứng, nhưng hiện nay phần lớn đă dừng hoạt động, ngoại trừ hai ḷ c̣n được tạm giữ lại.
“Vẫn chưa quá muộn“
Trao đổi với BBC hôm 02/3/2012, Giáo sư Nguyễn Khắc Nhẫn chuyên về năng lượng nguyên tử ở Pháp đồng ý với tờ New York Times.
Người từng là cố vấn chiến lược của Tập đoàn Điện tử Pháp Electricité de France, nói:
“Chương tŕnh của Việt Nam quá tham vọng, không những nó nguy hiểm mà nó c̣n tốn tiền cho dân và không có lợi ǵ hết,”
“Bây giờ không có ǵ là muộn. Muốn dừng th́ dừng ngay, chứ có cái ǵ đâu. Bao giờ đă xây rồi, lúc đó anh tháo gỡ một nhà máy đă chạy, anh sẽ tốn kém hàng chục tỷ (đô-la), anh tốn ba, bốn, năm chục năm mới tháo gỡ xong.
“Hiện chưa làm gì hết, năm 2014 mới bắt đầu xây, mới chỉ thỏa thuận trên nguyên tắc thôi, chứ đă kư kết mua bán xong ǵ đâu mà không cho rút lui. Bây giờ vẫn c̣n th́ giờ để rút lui và tôi xin cam đoan là Chính phủ thế nào cũng rút lui. Không thể nào đi tiếp được, bởi v́ đi tiếp th́ nó sẽ là Fukushima đấy.”
“Bây giờ không có ǵ là muộn. Muốn dừng th́ dừng ngay, chứ có cái ǵ đâu. Bao giờ đă xây rồi, lúc đó tháo gỡ sẽ tốn kém hàng chục tỷ đô la”.Giáo sư Nguyễn Khắc Nhẫn.
Ông Nhẫn tin rằng các công ty cung cấp công nghệ điện hạt nhân đang cố bán hàng cho Việt Nam v́ họ đă “chót đầu tư” và nay lại bị chính trong nước của họ không cho lắp đặt, vận hành, nên t́m cách bán thứ công nghệ mà ông cho là “đă lỗi thời” và không có tương lai sang các quốc gia kém phát triển “chỉ v́ lợi nhuận:”
“Họ làm là để họ bán. Nhật không thể nào xây cất ở trong nước của được. Nga th́ ẩu, nước của họ lớn, rộng, nếu họ làm, th́ họ sẽ bị một Chernobyl khác… Mỹ ba chục năm nay họ không xây cất nữa, họ chỉ làm để bán. V́ đó là vấn đề thị trường quốc tế, họ đă đầu tư rồi th́ họ muốn bán.
“Nay ḿnh mua th́ như là mua đồ tồn kho vậy. Hàn Quốc cũng muốn thương mại. Vấn đề là các công ty của họ cũng muốn làm lợi, họ đă lỡ đầu tư kỹ nghệ của họ. Mỗi nước chế tạo máy đó, họ đă bỏ ra hàng trăm tỷ đô la. Chỉ có nước Đức đáng phục là họ đă bỏ ra 300-400 tỷ đô la rồi, mà họ cũng vẫn rút lui.”
Ninh Thuận im lặng?
B́nh luận về chuyện v́ sao người dân tỉnh Ninh Thuận, hoặc các đại biểu tỉnh này, có vẻ khá “im lặng,” chưa cho thấy tiếng nói đủ mạnh để chất vấn Quốc hội, Chính phủ về độ rủi ro và hậu quả nếu xảy ra sự cố điện nguyên tử, ông Nhẫn nói:
“Bên ḿnh có dân chủ đâu. Đúng ra là phải làm trưng cầu dân ư.
“Xin nhớ là bây giờ ở Pháp, Anh, Đức, Mỹ, tất cả các nước có công nghệ mạnh, không thể nào t́m được một miếng đất để xây ḷ mới.
“V́ vậy mà đối với những ḷ đă xây 30 chục năm, nay họ đ̣i tăng thời gian vận hành là 40, 50 chay 60 năm, bởi v́ họ không t́m ra đất,
“Không có làng xă nào họ bằng ḷng cho thuê đất để làm nhà máy điện hạt nhân.
“V́ vậy mà họ cứ giữ mấy ḷ cũ, kéo dài thời gian, rất nguy hiểm và tốn kém,” Giáo sư Nhẫn nói với bbcvietnamese.com.
Nguồn: BBC Việt ngữ