Thủ tướng Canada tiếp theo và thách thức từ ‘cơn bão Trump’

[Romano]

Ông Mark Carney vừa được bầu làm lãnh đạo đảng cầm quyền Tự do và sẽ kế nhiệm ông Justin Trudeau làm thủ tướng Canada tiếp theo trong bối cảnh Ottawa đứng trước cuộc chiến thuế quan với Tổng thống Mỹ Donald Trump.Ông Mark Carney - một nhà kinh tế và cựu Thống đốc ngân hàng trung ương Canada và Anh, vừa được bầu làm lãnh đạo đảng cầm quyền Tự do và sẽ kế nhiệm ông Justin Trudeau làm thủ tướng Canada tiếp theo.

Ông Carney sẽ lãnh đạo đảng Tự do trong bối cảnh Canada sắp bước vào một cuộc tổng tuyển cử.

Ông Carney trở thành lãnh đạo đảng Tự do khi đảng này đã trải qua nhiều năm suy giảm ủng hộ và vấp phải chỉ trích vì cách xử lý các vấn đề xã hội, kinh tế.

“Tôi sẽ làm việc ngày đêm với một mục tiêu duy nhất, đó là xây dựng một Canada mạnh mẽ hơn cho tất cả mọi người” - ông Carney phát biểu chiến thắng vào tối 9-3, sau khi giành được 85,9% phiếu bầu ngay từ vòng bỏ phiếu đầu tiên.

Vậy ông Mark Carney là ai? Ông sẽ theo đuổi những chính sách gì, và liệu có thể giúp đảng Tự do cải thiện vị thế trước đảng đối lập Bảo thủ hùng mạnh trong cuộc bầu cử sắp tới?

Tốt nghiệp Harvard và Oxford
Sinh ra ở vùng lãnh thổ Tây Bắc Canada và lớn lên tại tỉnh Alberta, ông Carney tự giới thiệu ông là một người ngoài chính trường nhưng sẽ chèo lái Canada vượt qua giai đoạn bất ổn kinh tế.

Ông Carney có bằng đại học Harvard và Oxford, từng làm việc hơn một thập niên tại tập đoàn đầu tư Goldman Sachs (Mỹ).

Gần đây, ông Carney giữ chức Chủ tịch tập đoàn đầu tư Brookfield Asset Management - nơi ông dẫn dắt các khoản đầu tư “chuyển đổi” nhằm thúc đẩy đầu tư phù hợp với các mục tiêu khí hậu toàn cầu.

Tuy nhiên, chính kinh nghiệm điều hành ngân hàng trong thời kỳ khủng hoảng mới là điều mà ông Carney và những người ủng hộ ông cho rằng sẽ giúp ông đưa Canada vượt qua “cơn bão” sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế lên Canada.

Ông Carney bắt đầu nhiệm kỳ thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada giữa cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, được đánh giá cao nhờ các quyết sách nhanh chóng, quyết đoán, giúp Canada tránh được suy thoái nghiêm trọng hơn.

Năm 2013, ông Carney chuyển sang lãnh đạo Ngân hàng Trung ương Anh, giữ chức vụ này đến năm 2020 – thời điểm Anh chính thức rời Liên minh châu Âu (EU) hay còn gọi là Brexit.

Tại đây, ông Carney cũng được ghi nhận đã giảm thiểu tác động của Brexit, dù đánh giá của ông rằng việc rời EU sẽ gây rủi ro cho kinh tế Anh từng khiến đảng Bảo thủ Anh chỉ trích gay gắt.

“Ông [Carney] là một thống đốc ngân hàng trung ương sáng tạo và đổi mới” - ông Will Hutton, Chủ tịch Viện Khoa học Xã hội Anh, nhận định.

“Ông ấy hiểu rằng nhiệm vụ của ngân hàng trung ương là giúp chủ nghĩa tư bản duy trì tính chính danh bằng cách điều chỉnh những khuynh hướng tiêu cực nhất của nó. Ông ấy kinh hãi trước Brexit, vì cho rằng đó là một quyết định tự hủy hoại, nhưng ông ấy đã tổ chức hoạt động của Ngân hàng Trung ương Anh để tác động từ Brexit ít nghiêm trọng hơn mức có thể xảy ra” - ông Hutton nói với kênh Al Jazeera.

Chưa có nhiều kinh nghiệm chính trị
Dù ít ai nghi ngờ về năng lực của ông Carney trong lĩnh vực kinh tế, việc ông thiếu kinh nghiệm trong chính trị và bầu cử đã làm dấy lên nhiều câu hỏi.

Dù từng là cố vấn kinh tế cho Thủ tướng Trudeau, nhưng ông Carney chưa từng tranh cử trước đây, và phần lớn chiến dịch tranh cử chức lãnh đạo đảng Tự do là để ông giới thiệu bản thân với cử tri Canada.

“Ông ấy là một người đứng sau hậu trường, một cố vấn” - theo GS Daniel Beland tại ĐH McGill (Canada).

Kể từ khi khởi động chiến dịch tranh cử, ông Carney đã đưa ra nhiều cam kết lớn, bao gồm kiểm soát chi tiêu chính phủ, đầu tư mạnh hơn vào nhà ở, đa dạng hóa đối tác thương mại của Canada và tạm thời giới hạn nhập cư.

Là cựu Đặc phái viên của Liên Hợp Quốc về Hành động và Tài chính Khí hậu, ông Carney là người ủng hộ mạnh mẽ quan điểm rằng khu vực tư nhân cần đóng vai trò chủ đạo trong việc giải quyết khủng hoảng khí hậu và đạt mục tiêu phát thải ròng bằng không.

“Tôi biết cách quản lý khủng hoảng. Tôi biết cách xây dựng nền kinh tế vững mạnh” - ông Carney nói trong cuộc tranh luận với các ứng viên khác trong đảng Tự do vào tháng trước.

“Tôi có một kế hoạch – một kế hoạch giúp bạn có nhiều tiền hơn trong túi, một kế hoạch giúp doanh nghiệp của chúng ta cạnh tranh hơn, một kế hoạch xây dựng nền kinh tế mạnh mẽ” - ông Carney nói thêm.

GS Beland nói với Al Jazeera rằng cuộc đua vào vị trí lãnh đạo đảng Tự do không thực sự thử thách ông Carney vì đối thủ chính của ông là bà Chrystia Freeland – người bạn lâu năm của ông Carney và cũng là cựu Bộ trưởng Tài chính. Cả hai gần như không công kích nhau trong cuộc đua.

“Đó không phải là bài kiểm tra thực sự cho một người chưa có kinh nghiệm chính trị và sắp phải bước vào ‘hang cọp’” - ông Beland nhận định, ám chỉ cuộc tổng tuyển cử sắp tới khi ông Carney sẽ đối đầu với những lãnh đạo đối lập sắc bén như ông Pierre Poilievre của đảng Bảo thủ và ông Yves-François Blanchet của đảng Bloc Québécois.

Thách thức từ ông Trump
Theo giới quan sát, điều khiến người Canada lo lắng nhất hiện nay không phải là các vấn đề trong nước mà là sự bất ổn trong quan hệ Canada - Mỹ và các mức thuế mà Tổng thống Trump áp đặt lên Ottawa.Nỗi lo về một cuộc chiến thương mại với Mỹ đã giúp gia tăng sự ủng hộ dành cho đảng Tự do trong vài tuần qua. Các cuộc thăm dò cho thấy đảng này đã thu hẹp khoảng cách so với đảng Bảo thủ, vốn từng lên tới 26%.

Theo chuyên gia Beland, tương lai của quan hệ Canada - Mỹ sẽ trở thành vấn đề trung tâm trong cuộc bầu cử sắp tới, và người dân Canada đang chia rẽ về việc ai là người phù hợp nhất để ứng phó với tổng thống Mỹ.

Một cuộc khảo sát của Viện Angus Reid công bố tuần này cho thấy ông Carney có lợi thế 9% so với các đối thủ. Khoảng 43% số người được hỏi nói rằng họ tin tưởng ông nhất trong việc xử lý quan hệ Mỹ - Canada.

“Trong thời kỳ khủng hoảng, người ta cần sự nghiêm túc, và ông Carney chính là hiện thân của điều đó. Ông ấy là một nhà kỹ trị tinh hoa, trong khi ông Poilievre thích dùng khẩu hiệu và chế giễu đối thủ” - ông Beland nói thêm.