Sự kiện chương tŕnh Tri Ân Thương Phế Binh – Việt Nam Cộng Ḥa (TPB) phải chấm dứt ở Sài G̣n, trong nhiều ngày đă đem lại sự buồn bă và tiếc nuối cho nhiều người, kể cả những câu hỏi dồn dập cần được giải đáp.
Chương tŕnh TPB ngừng hoạt động từ 2024, thật sự là một nỗi buồn của hơn 5000 quư ông. Chắc chắn không phải v́ món quà nhỏ hàng năm, định kỳ… mà là nỗi đau của những con người đang bị chà đạp trong xă hội, bị miệt thị nhưng bất ngờ được bàn tay chia sẻ của các quư linh mục của Nhà thờ Ḍng Chúa Cứu Thế 38 Kỳ Đồng một thời, kéo họ ra khỏi bóng tối của xă hội, xem họ như những con người.
Lời khẳng định của một linh mục giấu tên cho hay, chương tŕnh TPB ngừng hoạt động do khó khăn ngân sách là có, nhưng “chuyện đó không khó bằng mọi hoạt động cho chương tŕnh này bị ngăn chận, gây khó từ nhà cầm quyền”. Các thiện nguyện cũng cho biết hoạt động của họ luôn bị theo dơi, đe dọa từ những chỗ phát quà, cho đến về nhà cũng bị công an địa phương gọi xét hỏi.
Trong danh sách phát Quà 2024, có một số quư ông ở B́nh Thuận, Quảng Ngăi, Quảng Trị, B́nh Định, Sài G̣n… đột nhiên từ chối nhận, dù đă là thành viên nhận quà quen thuộc nhiều năm nay.
Trao đổi với báo Sài G̣n Nhỏ, một quư ông cho biết ông chọn xin thôi nhận quà v́ quá mệt mỏi với công an khu vực và an ninh ch́m. Khi có tin đoàn thiện nguyện sẽ đến phát quà, ông đă bị an ninh đến đe dọa là không được tụ họp nhận quà.
Vào năm trước, khi nhận quà th́ công an tổ chức đi nhiều thành phần đến gặp ông tra hỏi và tịch thu. V́ gia đ́nh lo lắng nên ông quyết định không nhận quà nữa. “Món quà chỉ là niềm vui chứ không phải nuôi sống tôi, nhưng tôi c̣n ǵ ngoài niềm vui ở tuổi này và mang thân phận TPB-VNCH?”, quư ông này nói qua điện thoại viễn liên cho biết.
Công việc vận động cho ngân sách hàng năm để phục vụ cho các quư ông TPB, luôn gặp khó khăn. Tháng Mười 2022, linh mục Trương Hoàng Vũ từ Giáo xứ Cần Giờ lên đường đi sang Mỹ để tiếp xúc với các cộng đồng người Việt hải ngoại, nhằm vận động các nguồn giúp đỡ cho ngân sách từ thiện năm nay, nhưng ông đă bị an ninh CSVN chặn lại ở sân bay, và bị cấm xuất cảnh mà không có lư do rơ ràng.
Đây không phải là sự ngăn cấm vu vơ, nhiều linh mục xuất ngoại có liên quan đến hoạt động gây quỹ TPB đều bị công an làm khó ở địa phương, cấm xuất cảnh. Năm 2017, linh mục Nguyễn Ngọc Nam Phong bị cấm xuất cảnh vô thời hạn v́ hay lên tiếng ủng hộ chương tŕnh TPB. Bên cạnh đó, ông c̣n là một trong những tiếng nói mạnh mẽ chống lại những bất công, những khuyết tật trong xă hội Việt Nam hiện nay, và lên tiếng đấu tranh cho nhân quyền, cho sự thật, cho công lư và cho những người thấp cổ bé miệng.
Năm 2011, linh mục Định Hữu Thoại cũng bị cấm xuất cảnh. Công an chỉ nói rằng ông không được ra khỏi Việt Nam v́ “lư do an ninh”. Trả lời báo chí ngoài Việt Nam, linh mục Thoại lúc đó nói rằng “tôi nghĩ có lẽ việc tôi lên tiếng cho những vấn đề tự do ngôn luận, tự do tôn giáo, và việc tôi giúp cho chương tŕnh thương bế binh VNCH, hỗ trợ cho các thương bế binh miền trung. Ở đây hoàn cảnh c̣n khắc nghiệt hơn ở Sài g̣n, lần nào tôi đi phát quà cho thương phế binh cũng gặp khó khăn, tôi nghĩ đó cũng là lư do mà họ tiếp tục chặn không cho tôi xuất cảnh”.
Việc sách nhiễu các thiện nguyện viên thường xuyên, khiến số người tham gia hoạt động tri ân TPB ngày càng ít. Một trong những sự kiện tiêu biểu là vào ngày 29 Tháng Mười Hai, 2023, khi các Thiện Nguyện Viên (TNV) của chương tŕnh TPB đang trao Quà Xuân 2024 cho những TPB đầu tiên của tỉnh Vĩnh Long tại một quán nước ven đường, th́ ngay lập tức bị an ninh ập đến bao vây. Một nữ TNV bị đưa về đồn công an tỉnh Vĩnh Long để tra khảo.
Dù tang vật chỉ là quà và một món tiền nhỏ, nhưng nữ TNV này bị công an thẩm vấn, đe dọa suốt một ngày. Khi không hỏi được ǵ hơn th́ họ thu giữ tất cả những vật dụng trên người, bắt nữ TNV này cởi áo khoác và giầy vớ, lục tung tất cả những thứ trong túi xách, thu giữ tiền bạc, điện thoại và kiểm tra các cuộc gọi và tin nhắn. Cuối ngày, nữ TNV này được về, sau khi phải kư vào biên bản cam kết không được tham gia phát quà cho các quư ông TPB.
Từ khi chương tŕnh Tri ân TPB bị chấm dứt từ đời của Giám tỉnh Ḍng Chúa Cứu Thế Nguyễn Ngọc Bích (hai nhiệm kỳ từ 2015-2023), nối dài qua Giám tỉnh Nguyễn Đức Thông (2023-2027), bởi sự thỏa hiệp chặt chẽ với chính quyền, những linh mục tận lực tham gia chương tŕnh đă bị phân đi làm việc ở nhiều nơi, bị cắt đứt liên lạc với nhau, lẫn với hoạt động Tri ân TPB (Nhóm phóng viên của SGN sẽ sớm có bài thông tin và phân tích sâu và các hoạt động thỏa hiệp và đẩy chương tŕnh Tri Ân TPB-VNCH ra khỏi nhà thờ 38 Kỳ Đồng). Riêng các Linh mục Lê Xuân Lộc được đưa đi Hàn Quốc, linh mục Lê Ngọc Thanh được phân công về một vùng xa ở miền Tây, linh mục Đinh Hữu Thoại được đưa đi miền Trung và nay không c̣n nơi để phục vụ, linh mục Trương Hoàng Vũ được đưa về Cần Giờ. Thậm chí linh mục Hồ Đắc Tâm, chánh xứ Cần Giờ, khi tuyên bố phục hoạt chương tŕnh này từ năm 2019, cũng đă bị điều chuyển đi làm mục vụ lưu động ở cao nguyên, dẫn đến việc hoạt động Tri ân TPB tàn dần vào kết cuộc hôm nay.
Mục tiêu của chính quyền CSVN, phối hợp với các linh mục thỏa hiệp, là phải biến những quư ông TPB thành những kẻ tật nguyền được thương hại, được nhà nước ra ơn giúp đỡ, và phải chấm dứt ư nghĩa “tri ân” mà linh mục Phạm Trung Thành đă đặt ra nhằm để nối kết, cảm ơn và nh́n nhận sự hy sinh của những con người trong cuộc nội chiến.
Bên cạnh đó, tin tức ṛ rỉ từ các sĩ quan an ninh có cảm t́nh với quư linh mục đă cảnh báo rằng, chương tŕnh Tri Ân TPB-VNCH là cái gai nhức nhối của nhà cầm quyền, bắt buộc phải có kế hoạch cô lập con người hoạt động, giải tán sự tập trung hướng về của các quư ông TPB trước 2025, để chính quyền có thể ăn ngon ngủ yên trong dịp kỷ niệm 50 cưỡng chiếm miền Nam.