Mỗi ngày có 600 iPhone chờ Hunter lắp ráp, anh phải làm việc trong điều kiện không biết ngày đêm, dưới sự giám sát và mắng nhiếc của quản lư.
Hunter là biệt danh của một công nhân 34 tuổi ở Hà Nam (Trung Quốc). Anh gia nhập Foxconn từ 10 năm trước nhưng ở vị trí bảo vệ và từng vài lần nghỉ để làm những công việc khác. Tháng 12/2022, anh lần đầu đăng kư tham gia dây chuyền lắp ráp iPhone 14 Pro tại nhà máy Foxconn Trịnh Châu v́ mức thù lao hậu hĩnh.
Nhiệm vụ của anh mỗi ngày là nhặt nắp lưng của iPhone và sợi cáp nhỏ sạc pin, quét mă QR của chúng, bóc lớp băng dính và nối hai phần bằng cách siết hai ốc vít. Anh phải làm xong các thao thác trong một phút. Trong một ca làm việc b́nh thường kéo dài 10 giờ, anh cần gắn được 600 dây cáp, sử dụng 1.200 con vít.
Ngoài giờ nghỉ trưa khoảng một tiếng, anh dành cả ngày trong khu xưởng không cửa sổ nồng nặc mùi clo, mặc áo choàng chống tĩnh điện và đeo khẩu trang. Nếu cần đi vệ sinh, anh sẽ làm bù thời gian đă mất.
Phía sau là các giám sát viên theo dơi tiến độ trên máy tính và thường xuyên nhắc nhở người bị chậm. "Tôi thấy ḿnh hoàn toàn mất đi phẩm giá và các quyền khi làm việc trong xưởng. Một số giám sát viên như không thể sống nếu không la mắng", Hunter nói.
Anh ví việc sản xuất iPhone "như làm việc dưới đ̣n roi", nhưng vẫn chịu đựng v́ khoản thù lao được nhận. Trung b́nh những người làm theo ca 10 tiếng một ngày, 6 ngày trong tuần có thể kiếm hơn 10.000 nhân dân tệ (34,6 triệu đồng) mỗi tháng.
Minh họa công nhân lắp ráp iPhone dưới sự theo dơi của giám sát viên trong nhà máy Foxconn. Ảnh: Rest of World
"iPhone được sản xuất trong địa ngục. Công nhân như tù nhân trong các xưởng không có ánh mặt trời", Hunter nhận xét. Anh chứng kiến một đồng nghiệp bị giảm lương v́ uống nước quá lâu. Một công nhân khác phải nghe những lời la hét, chửi bới sau khi đi vệ sinh và chỉ hoàn thành 40 sản phẩm một giờ, trong khi người khác làm 60 sản phẩm. Thi thoảng có những công nhân căi tay đôi với giám sát viên và sẽ bị đuổi việc hoặc cắt giờ làm để không c̣n động lực bám trụ.
Một công nhân 30 tuổi tên Wang nói anh đă bị phạt sau khi dành một phần thời gian nghỉ trưa để hút thuốc. Anh bị cấm làm thêm ba ngày. "Họ mắng tôi nhiều hơn cha mẹ tôi. Lúc nào tôi cũng như bị suy sụp tinh thần", Wang nói.
Theo những người trong cuộc, dù thỉnh thoảng có những lời đe dọa, xung đột, hiếm khi bạo lực nổ ra v́ xưởng có camera giám sát khắp nơi.
Tuy nhiên, không phải giám sát viên nào cũng khắt khe. Che Gege, sinh viên 22 tuổi, đang tranh thủ kỳ nghỉ đông để làm việc thời vụ trên dây chuyền kiểm tra màn h́nh iPhone 14 Pro. Cô nói người giám sát của cô rất tốt tính, trừ thỉnh thoảng gọi nhân viên là "ngớ ngẩn" khi họ mắc sai lầm.
Trả lời Rest of World, người phát ngôn của Foxconn dẫn lại thông cáo hồi tháng 1 rằng công ty đang "nỗ lực hết sức" bảo vệ quyền của nhân viên sau đợt bùng phát Covid-19. Apple không đưa ra b́nh luận.
Ngày 3/1, Hunter xin nghỉ việc. "Ngày mai tôi sẽ không đến", anh nói với người giám sát và nhận được câu trả lời ngắn gọn: "Được thôi". Hunter vui vẻ bước ra khỏi xưởng. "Cuối cùng tôi cũng tự do", người đàn ông 34 tuổi nói. Trong suốt một thập kỷ làm việc, anh chứng kiến đồng nghiệp bất tỉnh trên dây chuyền, có ư định tự tử, đánh nhau với cấp trên. "Ở đây ngột ngạt quá. Nói một cách thẳng thắn, làm việc tại Foxconn đồng nghĩa từ bỏ phẩm giá của ḿnh", Hunter nói.
Tuy nhiên, anh không chắc liệu anh có quay lại nhà máy khi cần một nguồn thu nhập cao hay không.
Khu phức hợp của Foxconn ở Trịnh Châu sản xuất khoảng một nửa số iPhone trên thế giới. Nơi này có biệt danh là "thành phố iPhone" với diện tích khoảng 5,6 km vuông và lúc cao điểm có thể cần đến 200.000 công nhân.