Người Việt ḿnh ra nước ngoài thường kháo nhau, đi học 12 năm phổ thông chung th́ Tây dốt lắm. Vậy mà, các cấp bậc học sau đại học có khi không đủ sức đua với “chúng nó”, nhất là xui mà gặp giống Do Thái hay hội hàn lâm gốc Đông Âu.
Vậy mà, các cấp bậc học sau đại học có khi không đủ sức đua với “chúng nó”, nhất là xui mà gặp giống Do Thái hay hội hàn lâm gốc Đông Âu.
Rồi đến lúc đi làm, th́ trăm phần trăm là phục sát đất mấy ông sếp Tây, công lực thâm hậu mà liêm minh chính trực cũng vững vàng. Chưa xét tới quan điểm sống. Cũng chỉ nói về thành phần số đông thôi, bỏ bớt thành phần cá biệt, thiểu số, và các loại thần đồng.
Cái ǵ đă xảy ra trong một thời gian ngắn, từ sau 18 tuổi, khiến cho thành phần 12 năm học dốt ḿnh hay nói tới, thành nhân và thành công hơn hội học sinh khá và giỏi của chúng ta?
Thật ra, không phải người ta vào đại học rồi cuồng học lên để bù đâu các bạn ạ. Họ dành 12 năm phổ thông, và nhiều năm sau đó học chuyên môn, chỉ để làm điều họ thích. V́ vậy ḿnh sẽ thấy họ lựa chọn nghề nghiệp rất đa dạng. Nếu họ không c̣n thích nữa, họ sẵn sàng xé nháp, làm lại cuộc đời. Tính thích ứng và tự thân vận động rất cao.
Người Việt học dày đặc từ mẫu giáo, lên lớp 1 đă biết làm hết các phép toán cơ bản, viết thư, làm văn, thi vở sạch chữ đẹp, đến lớp 9 là đă học hết khoa học cơ bản của giáo tŕnh 12 năm bên này. Dành 3 năm cấp ba để tụng kinh gơ mơ luyện thi bộ đề dành cho các giải thi Olympics quốc tế. Sau khi vào đại học, trước siêng bao nhiêu th́ nay lười bấy nhiêu. Phần lớn vẫn trông cậy vào bài đọc giảng của giáo viên, các môn học khi thi toàn viết theo khuôn mẫu đă học, chữ nghĩa trả lại cho thầy. Không viết được th́ chép, không chép được th́ thuê người viết hộ. Cứ thế, đến khi đi làm th́ ngừng luôn việc tự học. Phần lớn chọn an phận thủ thường, khi các bạn mới ở độ tuổi 24-25.
Nếu vẽ biểu đồ, th́ người Việt ḿnh học theo giáo tŕnh của h́nh tháp. Khi nhỏ th́ gánh khối kiến thức nặng nhất, càng lớn lại càng ít dần, đến tuổi vào đời th́ gần như ngừng học.
“Bọn Tây” th́ ngược lại, họ học theo h́nh tháp ngược. Khoảng thời gian đầu đời khi đi học chỉ toàn chơi. Các bậc phụ huynh người Việt tha hồ sốt ruột. Học đă không xếp thứ hạng, mà đứa nào cũng được lên lớp. Gặp đứa chịu học th́ không sao, mấy đứa lười lười th́ vẫn được tạo điều kiện để... vừa lười vừa học mà vẫn không bị hổng kiến thức. Họ xây dựng giáo tŕnh như những viên gạch xây nhà. Mỗi năm trẻ vẫn học lại kiến thức cũ, nhưng cách áp dụng mới. Một concept toán cơ bản, loanh quanh suốt 9 năm chỉ có cộng trừ nhân chia. Vậy mà khi làm bài kiểm tra, có ngồi trước Google và máy tính cũng không nhờ máy giải hộ được, v́ toán của họ là toán tư duy, không phải loại giải hay tính nhẩm ào ào như mưa rào.
Ai cũng biết trẻ con ở nước ngoài được khuyến khích tranh thủ cái tháp ngược, học rất ít th́ chơi rất nhiều. Giờ hoạt động thể chất của tụi nó, bao gồm tắm nắng và chạy nhảy ngoài trời ít nhất 1h mỗi ngày là bắt buộc, bất luận thời tiết quá nóng hay quá lạnh. Một trẻ quên không làm bài tập về nhà, th́ tự dành thời gian nghỉ giữa các tiết học để cho kịp trước khi vào bài mới. Trong tuần có ít nhất vài tiết học bỏ trống, để mấy ông lười làm nốt các bài tập, c̣n các bạn đă làm xong bài dùng thời gian đó để làm cái ḿnh thích.
Khi giải bài, tụi nó thường giải trong nhóm, bàn căi chán chê, không có câu trả lời nào là sai cả. Nếu chúng nó cần thêm thời gian để căi nhau, cô giáo cũng đào đâu ra thời gian để đợi, có khi cả tuần tụi nhỏ mới giải xong. Vấn đề là ở chỗ, người Việt ḿnh sẽ rất nóng vội. Người lớn sẽ lao vào giải cứu. Sẽ dùng hết sinh lực để giải càng nhanh, càng khó, càng nhiều càng tốt. C̣n bên này, không một bài toán nào của cô có lời giải. Trước và sau, toàn bọn học tṛ tự giải thích và chỉ nhau thôi. Khi nộp bài, cô cũng không vội chấm điểm. Mỗi đứa tự ḍ lại bài theo tiêu chí chấm điểm công khai. Xong rồi giao bài cho đứa khác trong lớp nó chấm và sửa cho. Sau đó, tuỳ đứa trẻ ấy có muốn sửa lại theo hướng dẫn của bạn không, rồi nộp cho cô bản final.
Điểm số không có tính định kiến hay may rủi ở đây. Nó hoàn toàn là kết quả của việc tư duy, tự học, học ở bạn và học theo ḱ vọng cá nhân đă được đặt ra. Từ nhỏ đến lớn, học theo h́nh xoáy ốc, càng lớn th́ năng lực tự học và học ở người khác ngày càng dồi dào. Họ học trong một thế giới mở. Ai cũng có quyền có sai lầm, và được tạo điều kiện để được góp ư, chỉnh sửa trước khi hoàn thiện.
12 năm phổ thông để rèn luyện phẩm chất đó, chứ không phải chinh phục bộ đề toán cao cấp nhanh nhất có thể. Các vị phụ huynh người Việt ở đây sẽ có hai lựa chọn, tiếp tục sốt ruột và nóng vội gửi con đi học các lớp kèm thêm, hay ... để cho lũ trẻ căi nhau v́ một bài toán nhỏ suốt cả tuần, thời gian c̣n lại ngoài lớp học chỉ thấy chúng nó say sưa cào cát ở ven sông.
VietBF @ Sưu tầm