Không lực Hoa Kỳ đă vừa được chuyển giao một loại vũ khí laser năng lượng cao gắn trên máy bay chiến đấu. Chức năng chính của nó là pḥng thủ tên lửa. Nhưng tương lai mới có thể được phát triển mở rộng để trở thành vũ khí tấn công.
Nhà thầu quân sự Lockheed Martin là đơn vị phát triển loại vũ khí laser năng lượng cao này. Hệ thống có tên LANCE (Laser Advancement for Next-generation Compact Environment) và đă được chuyển giao cho Pḥng thí nghiệm nghiên cứu Không quân (AFRL) để thử nghiệm trên máy bay chiến đấu. Tyler Griffin - một nhà điều hành của Lockheed Martin cho biết LANCE "là hệ thống laser năng lượng cao nhỏ nhất, nhẹ nhất trong số các hệ thống cùng công suất mà Lockheed Martin từng chế tạo."
Griffin cũng cho biết kích thước của LANCE chỉ bằng 1/6 so với hệ thống laser năng lượng cao được Lockheed phát triển cho Quân đội Hoa Kỳ trước đó thuộc chương tŕnh Robust Electric Laser Initiative với công suất 60 kW. Chưa rơ mức công suất của hệ thống LANCE nhưng khả năng nó sẽ dưới 100 kW. Bên cạnh kích thước và trọng lượng, LANCE cũng cần điện năng hoạt động thấp hơn so với các hệ thống trước và đây là một yếu tố quan trọng để có thể trang bị cho máy bay chiến đấu.
Nếu được thử nghiệm pḥng thủ tên lửa thành công, LANCE có thể được phát triển mở rộng để trở thành một hệ thống laser tấn công lẫn pḥng thủ. Chẳng hạn như nó có thể nhằm vào các máy bay và drone ở cự ly xa hơn trong khi vừa đảm nhận vai tṛ đánh chặn các tên lửa đối không được phóng từ mặt đất hoặc trên không.
LANCE được phát triển theo chương tŕnh SHiELD của AFRL vào năm 2017. Chương tŕnh này có sự tham gia của 3 nhà thầu quân sự gồm Lockheed Martin - chịu trách nhiệm phát triển hệ thống laser năng lượng cao (LANCE), Boeing - đảm nhiệm thiết kế phần vỏ chứa hệ thống laser và Northrop Grumman - phát triển hệ thống điều khiển chùm tia laser và nhắm mục tiêu.
Kent Wood - giám đốc ban chỉ đạo năng lượng của AFRL cho biết hoạt động thử nghiệm thực tế LANCE vẫn đang ở giai đoạn đầu, tức giai đoạn "phân tích tiện ích của hệ thống đối với nhiệm vụ và nghiên cứu thực chiến". Ông cho biết "Các mục tiêu cụ thể cho các thử nghiệm và tŕnh diễn của hệ thống LANCE trong tương lai sẽ được xác định dựa trên kết quả từ các phân tích này."
Chưa rơ AFRL sẽ thử nghiệm LANCE trên nên tảng máy bay nào. Theo h́nh concept của Lockheed Martin th́ LANCE được gắn trên một chiếc F-16 nhưng mục đích của chương tŕnh SHiELD không chỉ dừng lại ở một hệ thống laser pḥng thủ chủ động cho chiến đấu cơ. Các nhà quản lư chương tŕnh SHiELD cũng đề cập đến khả năng đưa công nghệ laser năng lượng cao lên các máy bay chiến đấu và hỗ trợ chiến đấu với kích thước lớn hơn, bay chậm hơn.
Trước đó Boeing đă thử nghiệm một nguyên mẫu vũ khí laser năng lượng cao gắn trên F-15 vào năm 2019. Hệ thống này có tên DLWS (Demonstrator Laser Weapon System) và dù chưa được thử nghiệm tiêu diệt mục tiêu trên không, các thử nghiệm trên mặt đất cho thấy nó đă bắn hạ thành công nhiều loại tên lửa được phóng từ tại băi thử tên lửa White Sands, bang New Mexico trong cùng năm.
Chương tŕnh SHiELD của AFRL thực tế đă bị tŕ hoăn, mục tiêu thử nghiệm hệ thống laser trên máy bay chiến đấu đă bị dời lại so với kế hoạch ban đầu là năm 2021. Bên cạnh trở ngại do dịch bệnh COVID, công nghệ vũ khí laser năng lượng cao cũng đặt ra nhiều thách thức về kỹ thuật. Một trong số đó là làm sao có thể định hướng tia laser năng lượng cao vào tên lửa đối phương để vô hiệu hóa nó.
Thêm vào đó, các hệ thống pḥng thủ bằng laser cũng có những nhược điểm như phạm vi và công suất của tia laser sẽ giảm trong các điều kiện khí quyển không thuận lợi. Bên cạnh đó, hệ thống cũng chỉ có thể tấn công đơn mục tiêu thay v́ đa mục tiêu.
V́ vậy, hệ thống laser năng lượng cao theo ư định của chương tŕnh SHiELD chủ yếu là chứng minh tiềm năng của hệ thống pḥng thủ laser, đề ra khái niệm cuối cùng để hệ thống này có thể trở thành phương tiện hỗ trợ có giá trị cho các biện pháp pḥng thủ truyền thống như pháo mồi hoặc tác chiến điện tử.