Thành phố cổ Derinkuyu nằm sâu dưới lòng đất có sức chứa lên tới 20.000 người, được tìm thấy một cách tình cờ tại Thổ Nhĩ Kỳ.
Việc phát hiện những mạng lưới hang động dưới lòng đất ở Thổ Nhĩ Kỳ không phải bất thường, đặc biệt là ở vùng đất Cappadocia - nơi từ trước tới nay nổi tiếng với những hang động bị xói mòn và vô số ống khói cổ đại làm bằng đá núi lửa, được gọi là "ống khói nàng tiên".
Cappadocia - vùng đất nổi tiếng với những hang động bị xói mòn và vô số ống khói cổ đại làm bằng đá núi lửa
Cappadocia nằm ở miền Trung "xứ sở thảm bay", thung lũng này được hình thành từ lớp đá trầm tích và đá núi lửa. Có hàng trăm thành phố ngầm dưới lòng đất ở đây nhưng nổi tiếng và quy mô nhất là Derinkuyu. Với độ sâu gần 80m và sức chứa lên tới 20.000 người, thành phố Derinkuyu có đủ mọi thứ mà cư dân cần để tồn tại qua một thời kỳ lịch sử phải chống chọi với các cuộc xâm lăng.
Việc khám phá ra thành phố đa tầng dưới lòng đất này xảy ra vào năm 1963 khi một người dân đang sửa nhà. Lúc người đàn ông này dùng búa để phá bức tường cũ của ngôi nhà mình, anh ta đã phát hiện một lối đi bí mật với những cấu trúc đáng kinh ngạc, dẫn xa hơn vào một mê cung sâu thẳm dưới lòng đất.
Lối đi bí mật dẫn vào một mê cung sâu thẳm dưới lòng đất
Men theo lối đi, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy một thành phố cổ đại 18 tầng với các lối kiến trúc đa dạng bao gồm: nhà ở, nhà thờ, kho chứa thực phẩm, khu vực chứa vũ khí... và thậm chí cả một trường học. Thành phố ngầm này có hơn 50 trục thông gió được thiết kế để đưa không khí từ trên cao xuống và hàng ngàn ống dẫn nhỏ hơn phân bố khắp nơi để thoát không khí ra ngoài.
Derinkuyu còn có khoảng 600 cửa ra vào kết nối các khu vực. Người xưa đã dùng những tảng đá lớn hình đĩa có thể xoay được với một lỗ nhỏ ở giữa để làm cửa. Chúng chỉ có thể đóng và mở từ bên trong, do đó các cư dân của thành phố này có thể hoàn toàn nắm quyền kiểm soát.
Chưa hết, thành phố ngầm bí ẩn này cũng có một hệ thống ngăn chứa nước an toàn. Các giếng nước trong thành phố được thiết kế không liên kết với nhau và cũng không phải tất cả chúng đều đi lên bề mặt. Điều này sẽ giúp bảo vệ cư dân khỏi những kẻ xâm lược có thể đầu độc toàn bộ hệ thống nước từ bên ngoài.
Giếng thông khí trời cho thành phố ngầm
Rõ ràng thành phố ngầm Derinkuyu là kế hoạch hoàn hảo cho một cuộc sống tự túc dưới lòng đất và phòng trừ các trường hợp bất trắc có thể xảy ra. Ngoài ra, người xưa còn thiết kế thành phố này theo kiến trúc giúp người dân tránh được thời tiết quá nóng vào mùa hè và quá lạnh vào mùa đông. Dưới lòng đất, nhiệt độ trong suốt cả năm ổn định ở khoảng 13°C, tạo môi trường mát mẻ cho vật nuôi, duy trì nguồn cung cấp nước ngọt và giữ cho thực phẩm luôn tươi ngon.
Hiện năm ra đời của thành phố ngầm bí ẩn này và người đã xây dựng nó vẫn chưa được xác định chắc chắn. Tuy nhiên, dựa trên những dữ liệu thu thập được, các nhà nghiên cứu đã đưa ra giả thuyết Derinkuyu được xây dựng vào năm 780-1180 trước Công nguyên bởi người Phrygian.
Sơ đồ hiển thị một vài tầng của thành phố ngầm 18 tầng Derinkuyu, trong đó chỉ có 8 tầng mở cửa cho công chúng thăm quan
Sau đó, vùng đất Cappadocia này mới lần lượt xuất hiện người Ba Tư, Hy Lạp, Macedonia, Armenia… Ngoài ra, họ còn tin rằng nơi đây có một lối đi dài 8 km nối Derinkuyu với một thành phố ngầm khác là Kaymakli. Điều này cho thấy có sự hợp tác giữa các nền văn minh khác nhau trên vùng Cappadocia này.
Có thể thấy rằng, những kiến trúc ở Derinkuyu tuy "đơn giản" và khá thô sơ nhưng đã tồn tại gần 2.500 năm. Dù các nhà khoa học mới khai quật một nửa thành phố, thế nhưng sự độc đáo và bí ẩn ở nơi đây vẫn thu hút đông đảo khách du lịch tứ phương tới để khám phá. Derinkuyu giờ đây đã trở thành một địa điểm du lịch nổi tiếng ở Cappadocia và đóng góp không nhỏ vào sự đặc sắc của du lịch Thổ Nhĩ Kỳ - một miền đất còn đọng lại vô vàn những dấu ấn văn hóa, lịch sử cổ xưa.