Không khí căng thẳng giữa song phương được ghi nhận ngay từ đầu, khi Ngoại trưởng Anthony Blinken đại diện chủ nhà Mỹ chỉ trích Trung Quốc phá vỡ quy tắc, đe dọa ổn định toàn cầu, và bày tỏ quan ngại liên quan đến các vấn đề Hồng Kông, Tân Cương, Đài Loan,... Khiến một loạt phát ngôn của Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Tŕ tại cuộc đối thoại với Mỹ đang được truyền thông nước này tung hô.
Phát biểu gây sốc của ông Dương Khiết Tŕ
Cuộc đối thoại cấp cao Mỹ-Trung Quốc tại Alaska, Mỹ, đă khép lại ngày 19/3 (giờ địa phương) sau ba phiên họp được tổ chức.
(Ảnh: Xinhua)
Không khí căng thẳng giữa song phương được ghi nhận ngay từ đầu, khi Ngoại trưởng Anthony Blinken đại diện chủ nhà Mỹ chỉ trích Trung Quốc phá vỡ quy tắc, đe dọa ổn định toàn cầu, và bày tỏ quan ngại liên quan đến các vấn đề Hồng Kông, Tân Cương, Đài Loan,...
Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan nói Washington không t́m kiếm xung đột với Bắc Kinh nhưng sẽ bảo vệ đồng minh và đối tác.
Trong khi hai quan chức Mỹ phát biểu 2 phút mỗi người, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn pḥng Ủy ban Đối ngoại Trung ương đảng Cộng sản Trung Quốc, ông Dương Khiết Tŕ đáp trả bằng màn phản kích kéo dài đến gần 17 phút.
Ông Dương chỉ trích ngược lại Mỹ về t́nh trạng người gốc Phi bị giết hại và châm biếm nước Mỹ là vô địch về tấn công mạng, đồng thời tuyên bố "Mỹ không thể làm đại diện cho dư luận quốc tế, cũng như không thể đại diện cho phương Tây".
Ngoại trưởng Vương Nghị, thành viên cấp cao thứ 2 trong đoàn Trung Quốc, tiếp nối ông Dương, khiến thời lượng phát biểu của hai quan chức Trung Quốc - cộng thêm phiên dịch - lên đến gần nửa tiếng đồng hồ, buộc phía Mỹ phải phản bác.
Ông Blinken bác bỏ hoàn toàn quan điểm của ông Dương Khiết Tŕ, nói rằng Mỹ được nhiều nước trên thế giới đánh giá cao khi trở lại củng cố liên minh, và nhiều nước cũng có chung mối lo ngại về Trung Quốc. Ông Sullivan th́ tuyên bố Mỹ có thể tự nh́n nhận và sửa đổi những khuyết điểm của ḿnh.
Đài RFI (Pháp) mô tả, sự giận dữ của ông Dương lên đến đỉnh điểm sau phần tŕnh bày của Blinken và Sullivan.
"Tôi đă nghĩ tốt cho các ông quá rồi. Chúng tôi tưởng rằng các ông sẽ tuân thủ những lễ tiết ngoại giao cơ bản," ông Dương phản ứng trong đoạn clip được chia sẻ rộng răi trên truyền thông và các mạng xă hội Trung Quốc.
"Các ông không có tư cách để nói trước mặt Trung Quốc rằng [Mỹ] đối thoại với Trung Quốc từ trên vị thế sức mạnh. Từ cả 20, 30 năm trước các ông đă không có vị thế ấy, bởi v́ chiêu tṛ đó vô dụng với người Trung Quốc."
Phát biểu của ông Dương được cho là vượt xa các giới hạn về ngoại giao khi nói thẳng với các quan chức Mỹ rằng sức mạnh của Mỹ không c̣n và Mỹ đă mất đi vị thế từng có trong quá khứ. Điều này cũng phản ánh thông điệp mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận B́nh từng nêu tại kỳ họp Lưỡng hội tại Bắc Kinh hồi đầu tháng này, khi nói rằng "Trung Quốc đă có thể nh́n thế giới này một cách ngang tầm được rồi".
Chính quyền Biden "nếm mùi" ngoại giao chiến lang?
RFI cho hay, trong giới ngoại giao của Trung Quốc có những quan chức thường đưa ra phát ngôn mạnh mẽ được gọi là "chiến lang" như người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên, song ông Dương Khiết Tŕ thường được mô tả là một nhân vật "thâm tàng bất lộ" và mang đến cảm giác ôn ḥa cho bên ngoài.
Tờ United Daily News (Đài Loan) gọi cuộc đấu khẩu giữa các quan chức Mỹ-Trung tại Alaska là "không khác ǵ căi nhau ngoài chợ".
Báo Washington Post th́ nói đây là lần đầu tiên chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden được "lĩnh giáo" phong cách ngoại giao chiến lang của Trung Quốc. Tờ này so sánh các quan chức Trung Quốc lần này thậm chí c̣n tỏ ra gay gắt hơn so với bất kỳ cuộc đối thoại nào mà hai nước từng tổ chức dưới thời Tổng thống Donald Trump, làm gia tăng lo ngại về t́nh trạng quan hệ song phương.
Tài khoản Weibo của Nhân dân Nhật báo - cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ - đăng tải phát ngôn của ông Dương Khiết Tŕ bằng song ngữ Anh-Trung: "Người Trung Quốc không chấp nhận điều đó, Mỹ không có tư cách đứng từ trên cao để nói chuyện với Trung Quốc".
Trên nền tảng Weibo, phát ngôn "Chúng tôi nghĩ tốt cho các ông quá rồi" của ông Dương cũng trở thành chủ đề được chia sẻ rộng răi.
Báo China Daily đăng tải clip phát biểu của ông Dương, tuyên bố: "Năm 1901 và 2021 đều là năm Tân Sửu, nhưng Trung Quốc bây giờ không c̣n là Trung Quốc trước kia."
Ông Triệu Lập Kiên ngày 19/3 bác bỏ cáo buộc của Mỹ về việc đoàn Trung Quốc "vượt quá thời lượng một cách nghiêm trọng" khi tham gia đối thoại. Ông tố ngược phía Mỹ "gây sự thách thức trước".