Ải Chi Lăng.
Ai cũng biết đây là nơi Liễu Thăng bị chém đầu, dấu ấn quyết định cho chiến thắng Lam Sơn.
Câu hỏi: ai là người chém Liễu Thăng?
Hỏi 100 học sinh thì 99 em trả lời là Lê Lợi.
Đặc thù dạy lịch sử Việt Nam cái gì cũng để công lao vào cho một người. Đó không chỉ sai về khoa học lịch sử, mà còn sai về kiến thức, cũng khiến bao người đã khuất chạnh lòng về những gì làm được rồi trôi xuôi theo dòng thời gian.
Câu trả lời: người chém Liễu Thăng trong trận này chính là Lê Sát. Ông là người tổ chức phục kích, là người truy đuổi, là người xông pha chém tướng. Lê Quý Đôn khi đánh giá trận này gọi "công ông đứng đầu các tướng."
//
Chuyện vui chưa hết !
Hòa bình lập lại, Lê Lợi lên ngôi. Ngài phong tước cho những người đã ở bên mình từ những ngày đầu, những người lập công lớn. Lê Sát là người thuộc nhóm đầu trong những khai quốc công thần ấy.
Lê Lợi có hai người con. Hoàng tử trưởng tên là Lê Tư Tề, thứ đến là Lê Nguyên Long. Lê Tư Tề ở bên cha từ khởi nghĩa Lam Sơn, được phong quân vương và sớm nối ngôi.
Nhưng, một vụ tranh đoạt trong hậu cung đã xảy ra ngay sau đó. Đẩy Lê Tư Tề vào thế bị phế, đưa Lê Nguyên Long lên làm thái tử.
Lê Nguyên Long chính là vua Lê Thái Tông - người chết trong vụ án Lê Chi Viên.
Còn vị đại thần đóng vai trò quyết định trong việc đưa bàn cờ ngả về phía Nguyên Long chính là người đã chém Liễu Thăng năm nào ở Ải Chi Lăng: đại tư đồ Lê Sát. Khi Lê Thái Tông lật được anh mình và lên vị trí cửu ngũ chí tôn, quyền lực Lê Sát lên đến tột đỉnh.
//
"Ai công hầu, ai khanh tướng, vòng trần ai, ai dễ biết ai."
Lê Sát trở thành cố mệnh phụ chính đời vua Lê Thái Tông, giữ chức thủ tướng (viết tắt của "thủ tịch tể tướng" - chỉ người có chức vị cao nhất trong các tể tướng), nắm quyền cao nhất trong triều. Nhưng trong triều lúc này lại như một nồi lẩu thập cẩm bởi cuộc tranh giành quyền lực giữa lớp "Sĩ phu quý tộc" và lớp "Cựu thần Lũng Nhai". Nguyên nhân là vì khi Lê Lợi để giành được thiên hạ, ông đã dung hòa giữa lớp "Cựu thần Lũng Nhai" là những anh em huynh đệ võ tướng đã ở bên mình từ những ngày đầu đó là Lê Sát, Lê Ngân (sắp bị giết)... với lớp "Sĩ phu quý tộc" là những Nguyễn Trãi (sắp bị giết) hay Trần Nguyên Hãn (đã bị giết).
Khi hòa bình lập lại, người ta cần tri thức có trình độ để quản lý đất nước, chứ không cần người giỏi võ nhưng vô mưu. Lớp "Lũng Nhai" từng vào sinh ra tử lại bi phẫn bởi công lao của mình đang không được vua mới xem trọng. Cuối cùng mâu thuẫn với lớp "sĩ phu" hay chữ.
Lê Sát khi lên vị trí cao, nói dễ nghe thì là tính cương liệt còn nói khó nghe thì nông cạn. Dưới giết công thần, trên át vua nhỏ. Nhưng Lê Thái Tông đâu phải củ khoai, củ sắn. Người ta là giống rồng chứ đâu phải là thứ bình phàm mà đi điều khiển. Năm 1437, bằng các bước đi thông minh sau khi thu quyền lực về cho bản thân và lợi dụng phe "sĩ tộc", vua ép được Lê Sát thắt cổ tự tử.
1427-1437: Lê Sát chết, đúng 10 năm ngày ông chém Liễu Thăng trên Ải Chi Lăng.
"Thế Chiến Quốc, thế Xuân Thu, gặp thời thế, thế thời phải thế"
//
Chưa hết: 5 năm sau, Lê Thái Tông vi hành, ghé ngang Lệ Chi Viên. Phần còn lại, như chúng ta hay nói: thuộc về lịch sử.
Vụ án thảm khốc bắt đầu từ đó với cái chết của Nguyễn Trãi. Nhưng tất cả đã được đơm mùi từ trước đó rất lâu rồi...
Kể đến đây xin tạm dừng, kể hết thì chiều nay tôi biết nói gì ở @Sử Talk. Chỉ là muốn nói với các bạn rằng:Sử Việt ta hay lắm. Chỉ do chúng ta không biết đào cái hay mà thôi.