Đó là Nguyễn Quang Thạch, anh đă dành 20 năm có lẻ và có thể là toàn bộ phần đời c̣n lại cho “Sách hóa nông thôn”. Năm ngoái anh đă trở thành người Việt Nam đầu tiên đoạt giải Vua Sejong về xóa mù chữ của UNESCO năm 2016 - một giải thưởng tôn vinh những người khai trí.
Năm nay “Chàng ăn mày sách” Nguyễn Quang Thạch vừa được Thư Viện Quốc Hội Mỹ trao giải thưởng “Literacy Awards” cho chương tŕnh “Sách Hóa Nông Thôn” mà anh gầy dựng và phát triển gần 20 năm qua với nỗ lực xóa mù chữ, xây dựng thư viện và tạo thói quen đọc sách cho trẻ em nghèo Việt Nam, hôm 28/11, tại Washington D.C.
“Sách Hóa Nông Thôn” là một trong 15 chương tŕnh, tổ chức được Thư Viện Quốc Hội Mỹ vinh danh năm nay.
Nhân dịp sang Mỹ nhận giải thưởng Literacy Awards, anh Thạch c̣n tham gia nghiên cứu chương tŕnh khuyến đọc của tổ chức Children’s Literacy Initiative ở Philedelphia, với mục đích học hỏi cách động viên, khuyến khích và tạo thói quen đọc sách cho trẻ em.
Anh không giấu được niềm vui, “Tôi cảm thấy hănh diện, nhưng đồng thời cảm thấy ḿnh cần phải nỗ lực hơn nữa, để làm sao ‘Sách Hóa Nông Thôn’ lan rộng ra hơn, nhiều người chung tay ủng hộ xây dựng nhiều thư viện và tủ sách cho trẻ em.”
“Tôi thấy rằng, trẻ em ở Mỹ có điều kiện rất nhiều để tiếp cận với sách. Ngay cả các bé ở gia đ́nh gốc Việt, thường cha mẹ phải bận rộn với công việc, không có thời gian đọc sách cho con, th́ nhà trường hay các tổ chức xă hội luôn có các chương tŕnh rèn luyện thói quen đọc sách cho các bé,” anh Thạch nhận xét khi tham gia cuộc nghiên cứu.
Giải thưởng Literacy Awards mà Thư Viện Quốc Hội Mỹ trao cho chương tŕnh “Sách Hóa Nông Thôn” của anh Thạch.
Anh Thạch ấp ủ ư tưởng thực hiện “Sách Hóa Nông Thôn” khi c̣n là sinh viên của trường Đại Học Sư Phạm Vinh, Nghệ An. Năm 2007, sau nhiều năm nghiên cứu và khảo sát, anh tự bỏ tiền túi làm mô h́nh tủ sách ḍng họ, bắt đầu từ quê của anh ở Hà Tĩnh. Từ tủ sách ḍng họ, anh Thạch mở rộng ra tủ sách phụ huynh, rồi tủ sách nông thôn, và cuối cùng là phát triển chương tŕnh “Sách Hóa Nông Thôn,” xây dựng văn hóa đọc cho mọi người ở nông thôn Việt Nam.
Năm 2010, anh làm cuộc hành tŕnh xuyên Việt từ Hà Nội vào Sài G̣n bằng xe máy trong 20 ngày, với mong muốn tạo hiệu ứng lớn trong cộng đồng, để những người tri thức khác biết và đóng góp trong việc giảm vấn đề thiếu thốn sách ở nông thôn.
Năm 2015, anh tự thực hiện một ḿnh chuyến đi bộ xuyên Việt từ Bắc vào Nam với nỗ lực kêu gọi hơn 500,000 người Việt Nam đóng 240,000 đồng (khoảng $11) mỗi năm một người cho chương tŕnh “Sách Hóa Nông Thôn,” đem sách về cho trẻ em ở vùng xa.
“Lúc đó tôi chỉ nghĩ trong đầu, nếu ḿnh không làm th́ đến chừng nào mới làm,” anh Thạch cho biết. “Hành tŕnh đi bộ giúp tôi nhận ra rằng, các em nhỏ không hề biết các truyện mang tính chất nhân văn như ‘Túp Lều Chú Tom,’ ‘Không Gia Đ́nh’ hay các câu chuyện cổ tích của nhà văn Andersen. Nó càng thôi thúc tôi muốn hành động, v́ tri thức của trẻ em, đặc biệt là cho các em ở vùng nghèo khó.”
Anh Nguyễn Quang Thạch phát biểu tại lễ trao giải Literacy Awards ở Washington D.C.
Sau hành tŕnh đi bộ xuyên Việt đó, anh Thạch cho biết nhận được rất nhiều đóng góp từ mọi người. “Không chỉ thay đổi nhận thức của người dân ở mỗi nơi tôi đến, mà c̣n nhận được rất nhiều sự quan tâm và đóng góp của nhiều người Việt sinh sống ở nước ngoài,” anh Thạch nói. “Người ở Mỹ, người ở Nhật, ở Đức, Ba Lan và nhiều quốc gia khác, gửi sách về xây dựng tủ sách cho ḍng họ và quê hương.”
Không chỉ mong muốn “Sách Hóa Nông Thôn” phát triển ở Việt Nam, mà Nguyễn Quang Thạch c̣n mong muốn đem chương tŕnh qua các nước khác, và Ấn Độ là nơi anh đang nhắm tới. “Tôi muốn truyền tải thông điệp đến với mọi người, hăy cùng có trách nhiệm chia sẻ thông tin và tri thức của ḿnh đến với mọi người,” anh Thạch bày tỏ.