Ngày 3 tháng 12, tại Ṭa Bạch Ốc, Tổng thống Donald Trump kư một sắc lệnh gây chấn động giới môi trường và ngành công nghiệp xe hơi: chính thức xóa bỏ toàn bộ tiêu chuẩn nhiên liệu do chính quyền Joe Biden ban hành trước đây. Ông Trump gọi những quy chuẩn đó là “vô lư, nặng nề và gây ra vô số vấn đề”, khẳng định chúng đă đẩy giá xe lên quá cao, bóp nghẹt sức mua của người dân và trói tay ngành sản xuất ô tô Hoa Kỳ trong một chiếc áo quá chật mang tên “chuyển đổi xanh”.
XÓA BỎ TIÊU CHUẨN NHIÊN LIỆU THỜI BIDEN
Trong bài phát biểu tại lễ kư, Tổng thống Trump mô tả sắc lệnh mới như một bước ngoặt lịch sử, nhằm trực diện vào chi phí sinh hoạt vốn đang đè nặng lên các gia đ́nh Mỹ. Theo ước tính của chính quyền, việc gỡ bỏ các tiêu chuẩn nhiên liệu nghiêm ngặt sẽ giúp giảm áp lực tăng giá khoảng 1.000 đô la trên mỗi chiếc xe và tổng cộng tiết kiệm cho người tiêu dùng đến 109 tỉ đô la trong những năm tới.
Đối với ông Trump, đây không chỉ là chuyện kỹ thuật về khí thải hay mức tiêu hao nhiên liệu, mà là câu chuyện “cơm áo gạo tiền” của tầng lớp trung lưu và lao động. Ông cho rằng dưới thời Biden, những tiêu chuẩn bị đẩy lên mức phi thực tế – như mục tiêu tới 62 miles per gallon – đă vô t́nh biến chiếc xe hơi thành món hàng xa xỉ, khi giá bán tăng hơn 25% so với trước. “Không thể bắt người Mỹ phải trả thêm hàng ngàn đô la chỉ để theo đuổi một giấc mơ xanh trên giấy,” ông nói.
GIÁ XE, VIỆC LÀM VÀ “CHIẾN THẮNG CỦA SỰ HỢP LƯ”
Bộ trưởng Giao thông Sean Duffy, người đứng bên cạnh Tổng thống trong buổi lễ, nhấn mạnh rằng doanh nghiệp đă phải chi những khoản tiền khổng lồ để chạy theo các mục tiêu mà ông gọi là “bất khả thi” của chính quyền tiền nhiệm. Theo ông, rất nhiều dây chuyền, nhà máy đă phải điều chỉnh, nâng cấp theo chuẩn mới, trong khi nhu cầu thực tế của người dân lại không hề theo kịp lộ tŕnh chính sách.
Các lănh đạo từ Ford, General Motors, Stellantis cũng có mặt và không giấu sự nhẹ nhơm. Họ gọi quyết định của Tổng thống Trump là “chiến thắng của sự hợp lư và khả năng chi trả”, bởi nó cho phép các hăng xe quay trở lại với những mẫu xe mà người Mỹ thực sự muốn sở hữu: đa dạng, mạnh mẽ, phù hợp túi tiền, thay v́ bị buộc phải dồn hết nguồn lực vào những ḍng xe đạt chuẩn nhiên liệu tối đa nhưng giá thành đội lên ngất ngưởng.
Tổng thống Trump tuyên bố sản xuất ô tô nội địa đă tăng 10% trong năm nay, coi đây là bằng chứng cho thấy ngành xe hơi đang được “đưa trở lại quê nhà”. Việc nới lỏng khung tiêu chuẩn, theo ông, sẽ giúp mở đường cho cả những ḍng xe nhỏ, linh hoạt vốn phổ biến ở châu Âu và châu Á, mở rộng thêm lựa chọn cho người tiêu dùng Mỹ trên mọi phân khúc.
CUỘC CHIẾN VỚI XE ĐIỆN VÀ GIẤC MƠ “XANH”
Không chỉ nhắm vào tiêu chuẩn nhiên liệu, sắc lệnh mới của ông Trump c̣n là đ̣n công khai thách thức chiến lược thúc đẩy xe điện từng được xem là di sản lớn của thời Biden. Tổng thống chỉ trích gay gắt các kế hoạch chuyển đổi ồ ạt sang xe điện, cũng như nỗ lực của California và nhiều tiểu bang muốn cấm xe chạy xăng trong tương lai. Trong cách nh́n của ông, đó là những yêu cầu “phi thực tế, đi ngược lại đời sống của đa số người dân” khi cơ sở hạ tầng sạc chưa hoàn thiện, giá xe điện c̣n rất cao và nhiều vùng nông thôn, vùng xa chưa thể thích nghi.
Từ góc độ chính trị, đây là một thông điệp rơ ràng gửi đến các cử tri cảm thấy ḿnh bị bỏ lại phía sau trong cuộc đua “xanh hóa” nền kinh tế. Ông Trump lựa chọn đứng về phía các nhà máy, công nhân và những người đang phải vay nợ dài hạn để mua một chiếc xe. Ông khẳng định, bảo vệ môi trường là mục tiêu đáng tôn trọng, nhưng không thể đánh đổi bằng việc hy sinh việc làm, thu nhập và quyền tiếp cận phương tiện đi lại của hàng chục triệu người.
ĐẢO NGƯỢC DI SẢN BIDEN VÀ “GREEN NEW SCAM”
Sắc lệnh xóa bỏ tiêu chuẩn nhiên liệu được xem là mắt xích tiếp theo trong chuỗi quyết định đảo ngược di sản Biden mà ông Trump đă theo đuổi ngay từ những tháng đầu trở lại Nhà Trắng. Trước đó, ông đă hủy bỏ lệnh cấm xe chạy xăng của California, kư nhiều văn bản nhằm “giải phóng năng lượng Hoa Kỳ”, gỡ bớt các rào cản đối với khai thác dầu khí, than đá và các nguồn năng lượng truyền thống.
Theo Tổng thống Trump, mục tiêu tối hậu là giảm gánh nặng quy định lên doanh nghiệp, tăng sản xuất trong nước và kéo giảm mức lạm phát mà ông gọi là “tồi tệ nhất trong lịch sử” – di sản mà ông cho rằng ḿnh phải kế thừa. Trong mắt những người ủng hộ, ông đang “mở trói” cho nền kinh tế, trả lại quyền lựa chọn cho người tiêu dùng. Trong mắt các nhà hoạt động môi trường, đây là bước lùi nguy hiểm trước cuộc khủng hoảng khí hậu toàn cầu.
Khép lại buổi lễ, ông Trump tung ra một câu nói như mũi tên nhắm thẳng vào toàn bộ chương tŕnh nghị sự xanh: “Hôm nay chúng ta tiến thêm một bước để tiêu diệt cái gọi là green new scam.” Với ông, những khẩu hiệu xanh nếu không gắn với túi tiền và đời sống thật của người dân Mỹ th́ chỉ là một “tṛ lừa” được đóng gói bằng ngôn ngữ hoa mỹ.
Cuộc tranh luận quanh sắc lệnh này chắc chắn sẽ c̣n kéo dài: một bên coi đây là chiến thắng của lư trí kinh tế và khả năng chi trả, bên kia lo ngại cái giá môi trường mà thế hệ tương lai phải gánh chịu. Nhưng có một điều rơ ràng: khi Trump lựa chọn đứng trên chiến tuyến chống lại các tiêu chuẩn nhiên liệu “thời Biden”, ông đă biến chiếc xe hơi – vật dụng quen thuộc của mỗi gia đ́nh – thành biểu tượng mới cho cuộc chiến lớn hơn giữa “xanh” và “túi tiền” trong chính trường Hoa Kỳ.