Các doanh nghiệp Mỹ ước tính đă vay hơn 200 tỷ USD từ các nhà băng Trung Quốc trong 25 năm qua, nhiều hơn bất kỳ nước nào.
Một báo cáo được tổ chức nghiên cứu AidData thuộc Đại học William & Mary (bang Virginia, Mỹ) vừa tiết lộ các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đă cho công ty Mỹ vay hơn 200 tỷ USD trong giai đoạn 2000 đến 2023.
Đây là quy mô lớn nhất mà doanh nghiệp một nước vay từ nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Ông Brad Parks, Giám đốc điều hành AidData, nhận xét con số này c̣n cho thấy sự thật "mỉa mai", khi các đời Tổng thống Biden lẫn Trump đều kêu gọi doanh nghiệp cảnh giác trước các khoản vay từ Trung Quốc.
AidData cho biết đă truy t́m các khoản vay ẩn bằng cách đào sâu vào hồ sơ pháp lư, hợp đồng tư nhân và công bố thông tin trên sàn chứng khoán tại hơn 200 quốc gia, với tài liệu viết bằng nhiều ngôn ngữ. Nghiên cứu bắt đầu thực hiện cách đây hơn một thập kỷ và tăng tốc 3 năm qua, quy tụ 140 chuyên gia.
Theo báo cáo, phần lớn số tiền nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Trung Quốc mua cổ phần trong các công ty Mỹ. Nhiều công ty trong số đó liên quan đến công nghệ trọng yếu và an ninh quốc gia như sản xuất robot, bán dẫn và công nghệ sinh học.
Ảnh đồ họa cờ Mỹ và Trung Quốc đan xen nhau. Ảnh: Reuters
Vốn được phân bổ tới nhiều dự án trên khắp nước Mỹ, tập trung ở vùng Đông Bắc, Ngũ Đại Hồ, Bờ Tây và dọc theo Vịnh Mexico (nay là Vịnh Mỹ). Theo báo cáo, nhiều khoản vay nhắm đến các ngành công nghệ cao có tính trọng yếu.
Ví dụ năm 2015, các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đă cho một doanh nghiệp tư nhân nước này vay 1,2 tỷ USD để mua 80% cổ phần của Ironshore, công ty bảo hiểm Mỹ có khách hàng bao gồm các nhân viên CIA, FBI. Giới chức Mỹ sau đó nhận ra và buộc bên mua thoái vốn.
Cùng năm, chính phủ Trung Quốc công bố kế hoạch "Made in China 2025" với danh mục 10 lĩnh vực công nghệ cao như chip bán dẫn, công nghệ sinh học và robot. Từ đó, các khoản cho vay có liên quan tăng từ 46% lên 88% theo AidData.
Cựu cố vấn đầu tư Nhà Trắng William Henagan nhận xét Trung Quốc đang chơi cờ vua c̣n phương Tây chơi cờ đam, hàm ư chiến thuật của Bắc Kinh tinh vi, như cờ vua phức tạp hơn cờ đam, dù bàn cờ tương tự. "Thương chiến thắng hay bại sẽ phụ thuộc vào khả năng kiểm soát những sản phẩm then chốt của nền kinh tế", ông nói.
AidData cho rằng nhiều khoản vay được giữ kín nhờ được luân chuyển qua các công ty vỏ bọc ở quần đảo Cayman, Bermuda, Delaware và những nơi khác. Các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc cũng có mạng lưới cho vay rộng lớn và tinh vi hơn nhiều so với tưởng tượng của phương Tây.
Không chỉ hiện diện ở các nước đang phát triển, họ mở dịch vụ cả ở các nước giàu như Anh, Đức, Australia, Hà Lan. Tổng cộng, hơn 100 chi nhánh được lập vài năm gần đây để cho vay ở nước ngoài.
Kể từ khoản vay gần nhất được thống kê trong báo cáo của AidData năm 2023, Mỹ đă tăng cường giám sát. Ví dụ, Ủy ban Đầu tư Nước ngoài (CFIUS) được củng cố năm 2020 để bảo vệ các lĩnh vực nhạy cảm.
Trên toàn cầu, các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc đă cho doanh nghiệp nước ngoài vay hơn 2.000 tỷ USD giai đoạn 2000 - 2023, gấp đôi các ước tính cao nhất trước đó, khiến các chuyên gia bất ngờ. Phần lớn khoản vay giải ngân tại các nước giàu tập trung vào khoáng sản quan trọng và tài sản công nghệ cao.
Trước đây, chưa có thống kê đầy đủ nào về hoạt động cho vay của các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc, v́ phần lớn hoạt động được ẩn qua các công ty vỏ bọc có tên phương Tây và thỏa thuận bảo mật. Do đó, việc đánh giá toàn cảnh gần như bất khả thi, theo Scott Nathan, cựu lănh đạo Tập đoàn Tài chính Phát triển Quốc tế Mỹ (DFC).
VietBF@sưu tập