Ca ghép gan từ lợn biến đổi gene đầu tiên trên người sống mở ra triển vọng mới cho ngành y học ghép tạng.
Người đàn ông 71 tuổi tại Trung Quốc là người đầu tiên trên thế giới được ghép gan từ lợn biến đổi gene và sống sót trong 171 ngày. Ca phẫu thuật được thực hiện trong bối cảnh bệnh nhân mắc xơ gan do viêm gan B, có khối u lớn ở thùy gan phải, không đủ điều kiện để ghép gan theo quy định, cũng không có người thân phù hợp để hiến tặng.
“Do tất cả các phương pháp điều trị thông thường không đủ để cứu sống bệnh nhân, thách thức cấp bách đặt ra là tìm phương án thay thế khả thi cho ghép gan”, nhóm nghiên cứu viết trong báo cáo ca bệnh.
Gan được lấy từ một con lợn được biến đổi gen. (Nguồn: Shutterstock)
Ghép dị loại - sử dụng nội tạng từ động vật - là hướng đi đang được các nhà khoa học toàn cầu nghiên cứu nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn tạng hiến. Trong những năm gần đây, các ca ghép thận và tim từ lợn biến đổi gene được thực hiện trên người sống, dù số lượng vẫn còn hạn chế.
Ý tưởng về ghép dị loài có từ lâu, nhưng các phương pháp ghép dị loài hiện đại được thử nghiệm với thận, tim cũng như gan. Ban đầu, các thủ thuật này được thử nghiệm trên người nhận chết não để kiểm tra xem chúng có khả thi hay không, còn những năm gần đây chứng kiến việc ghép thận và tim ở người nhận còn sống.
Tuy nhiên, nhìn chung chỉ có một số ít các ca phẫu thuật này được thực hiện, và số ca ghép trên người nhận còn sống còn ít hơn.
Trường hợp bệnh nhân Trung Quốc được xem là bước tiến quan trọng. Các bác sĩ đã cấy ghép gan từ con lợn mini Diannan qua 10 lần biến đổi gene nhằm giảm phản ứng miễn dịch và tăng khả năng tương thích với cơ thể người.
Gan hoạt động ổn định trong tháng đầu tiên, không có dấu hiệu đào thải. Tuy nhiên, đến ngày 38, bệnh nhân gặp biến chứng nghiêm trọng – bệnh lý vi mạch huyết khối liên quan đến ghép dị chủng (xTMA), buộc phải cắt bỏ gan ghép. Bệnh nhân tiếp tục bị chảy máu tiêu hóa và tử vong vào ngày thứ 171.
Tiến sĩ Beicheng Sun, Chủ tịch Bệnh viện trực thuộc Đại học Y An Huy, nhận định: “Đây là một bước tiến quan trọng, chứng minh cả triển vọng lẫn những rào cản còn lại, đặc biệt là liên quan đến rối loạn đông máu và các biến chứng miễn dịch, cần phải vượt qua".
Một bài xã luận gọi đây là “cột mốc lâm sàng lịch sử”, đồng thời khẳng định “về mặt kỹ thuật, ca phẫu thuật đã thành công”. Tuy nhiên, các chuyên gia thừa nhận những biến chứng nghiêm trọng không thể bị bỏ qua.
Tiến sĩ Beatriz Domínguez-Gil, Giám đốc Tổ chức Ghép tạng Quốc gia Tây Ban Nha, chia sẻ: “Chúng tôi có thể nói rằng đây là bước tiến mới trong việc phát triển liệu pháp ghép dị loại… nhưng nó cũng nêu bật những trở ngại đáng kể cần được khắc phục".
Bà cũng cho rằng những trường hợp này cho phép chúng ta hình dung một tương lai mà ghép dị loại sẽ trở thành thực tế lâm sàng như liệu pháp bắc cầu (đặc biệt là trong trường hợp ghép gan) hoặc như một liệu pháp đích.
VietBF@sưu tập