Bạn nghĩ ḿnh “miễn nhiễm” với tiểu đường v́ không thích đồ ngọt? Sự thật có thể khiến bạn bất ngờ. Một thói quen âm thầm trong lối sống hiện đại đang đưa nhiều người, kể cả những người gầy, vào nhóm nguy cơ cao mà chính họ không hề hay biết.
Không ăn đường, vẫn tiểu đường?
Chị Mai, 42 tuổi, nhân viên văn pḥng ở TP.HCM, vốn nổi tiếng trong nhóm bạn là người “ghét đồ ngọt”. Mỗi lần tụ họp, chị luôn tránh bánh kẹo, nước ngọt, thậm chí uống cà phê cũng không thêm đường. Ai nh́n vào cũng tin rằng chị chẳng thể nào mắc bệnh tiểu đường được.
Thế nhưng, một lần khám sức khỏe định kỳ khiến chị bàng hoàng. Kết quả cho thấy lượng đường trong máu của chị đang tiệm cận ngưỡng tiền tiểu đường. Cảm giác đầu tiên không phải là lo, mà là… khó hiểu. “Ḿnh ăn uống kỹ như vậy, không béo, không ngọt, sao vẫn bị?”, chị Mai kể lại.
Chị không phải là trường hợp hiếm gặp. Thực tế, ngày càng có nhiều người mắc tiểu đường loại 2 dù không thừa cân hay có chế độ ăn nhiều đường. Và nguyên nhân thường bị bỏ qua lại chính là: lười vận động.
Lối sống ngồi nhiều, ít vận động âm thầm làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường, ngay cả với người gầy.
Khi chiếc ghế văn pḥng trở thành “kẻ tiếp tay”
Sống trong thời đại công nghệ, nhiều người dành phần lớn thời gian mỗi ngày ngồi làm việc trước màn h́nh máy tính. Hết giờ hành chính lại ngồi tiếp trên xe, rồi về nhà tiếp tục ngồi ăn, ngồi xem phim, lướt điện thoại. Trung b́nh, một người trưởng thành có thể ngồi yên từ 8 đến 10 tiếng mỗi ngày – một con số tưởng chừng vô hại nhưng lại khiến cơ thể “tŕ trệ” theo đúng nghĩa đen.
Khi ngồi lâu, các cơ bắp gần như không hoạt động. Điều này khiến khả năng hấp thụ và sử dụng glucose (đường) của cơ thể suy giảm. Đường không được chuyển hóa sẽ tích tụ trong máu, làm tăng nguy cơ kháng insulin – t́nh trạng nền dẫn đến tiểu đường loại 2.
Vấn đề ở đây không chỉ nằm ở việc ít tập thể dục, mà là thiếu chuyển động cơ bản trong suốt ngày dài. Dù bạn có ăn uống kiêng khem đến đâu, một cơ thể “bất động” vẫn sẽ khiến các chức năng trao đổi chất rối loạn.
Sự thật ít người để ư: Không cần béo, vẫn nguy cơ cao
Một trong những hiểu lầm phổ biến là: chỉ người béo mới dễ bị tiểu đường. Trên thực tế, người có thân h́nh gầy hoặc cân đối nhưng sở hữu ṿng eo lớn, tích mỡ nội tạng, hoặc sống ít vận động vẫn có nguy cơ cao không kém.
Cũng giống như việc một chiếc xe không chạy th́ không thể đốt nhiên liệu, cơ thể không vận động sẽ không thể tiêu hao glucose đúng cách. Điều này lư giải v́ sao nhiều người không ăn ngọt, không béo, vẫn “dính” tiểu đường như thường.
Và đến khi triệu chứng rơ ràng như khát nước, tiểu nhiều, mệt mỏi kéo dài… xuất hiện, th́ bệnh thường đă bước vào giai đoạn nặng hơn. Đó là lư do v́ sao tiểu đường được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”.
Không cần chạy bộ, chỉ cần… đứng dậy
Tin vui là bạn không cần phải chạy 10km mỗi ngày để pḥng bệnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, việc chia nhỏ thời gian vận động nhẹ trong ngày – như đứng lên đi lại sau mỗi 30 phút ngồi làm việc, leo cầu thang thay v́ dùng thang máy, đi bộ quanh nhà sau bữa ăn – cũng đă giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát lượng đường huyết hiệu quả hơn đáng kể.
Ch́a khóa nằm ở sự đều đặn và duy tŕ lâu dài, chứ không cần gồng ḿnh theo chế độ tập luyện quá khắt khe. Cơ thể con người vốn được “thiết kế” để di chuyển, v́ vậy chỉ cần bạn cho nó cơ hội được vận động, nó sẽ biết cách tự điều chỉnh và phục hồi.
Thay đổi nhỏ – khác biệt lớn
Tiểu đường loại 2 là căn bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và pḥng ngừa, nhưng điều đó đ̣i hỏi mỗi người phải thật sự nh́n lại lối sống của ḿnh. Không chỉ là cắt giảm đường trong khẩu phần ăn, mà quan trọng hơn là tránh để cơ thể rơi vào trạng thái “bất động kéo dài” – thứ đang âm thầm phá hoại sức khỏe từ bên trong.
Đôi khi, thay v́ uống thêm một viên thuốc, bạn chỉ cần đứng dậy, đi vài bước, hít thở sâu và để cơ thể được vận hành đúng như nó nên thế.
Và nếu có thể, hăy bắt đầu ngay từ hôm nay. V́ pḥng bệnh luôn nhẹ nhàng hơn chữa bệnh – nhất là khi căn bệnh ấy chẳng chờ đến lúc bạn già mới t́m đến.
VietBF@sưu tập