Có những thứ tưởng chừng quen thuộc, gắn bó mỗi ngày trong căn bếp lại đang âm thầm đe dọa sức khỏe của cả gia đ́nh. Từ chai dầu ăn tự ép, khói bếp thơm mùi thức ăn cho đến thói quen nhai trầu của người lớn tuổi - tất cả đều tiềm ẩn nguy cơ ung thư mà nhiều người không hề hay biết.
Trong cuộc sống hiện đại, chúng ta có thể dễ dàng kiểm soát nhiều yếu tố gây hại bên ngoài, nhưng những “chất độc” tồn tại ngay trong không gian sống lại thường bị bỏ qua. Có những thói quen tưởng vô hại, thậm chí được coi là “sạch” hay “tự nhiên”, thực chất lại là con đường khiến các chất gây ung thư len lỏi vào cơ thể một cách âm thầm.
Dầu đậu phộng tự làm: hương thơm ẩn giấu hiểm họa
Nhiều người vẫn tin rằng dầu đậu phộng tự ép thủ công “nguyên chất” và tốt cho sức khỏe hơn các loại dầu công nghiệp. Nhưng ít ai biết rằng, loại dầu này có thể chứa hàm lượng aflatoxin rất cao - một độc tố tự nhiên sinh ra từ nấm mốc trên hạt đậu, ngô hoặc gạo được bảo quản kém.
Aflatoxin là một trong những chất gây ung thư mạnh nhất từng được phát hiện, có khả năng tấn công gan và làm tăng nguy cơ ung thư gan nếu tích tụ lâu dài. Đặc biệt, quá tŕnh ép dầu thủ công thường không đủ nhiệt và không có khâu tinh chế, nên độc tố này hầu như không bị loại bỏ.
Nhiều gia đ́nh tự ép dầu v́ nghĩ sẽ “an toàn và tiết kiệm”, nhưng thực tế, chỉ cần một mẻ đậu phộng bị mốc cũng đủ khiến cả chai dầu trở thành nguồn độc hại. Thay v́ sử dụng dầu tự làm, hăy ưu tiên các sản phẩm có thương hiệu, được kiểm định rơ ràng. Khi bảo quản ngũ cốc hay đậu, nên để nơi khô ráo, thoáng khí, và loại bỏ ngay những hạt có dấu hiệu ẩm mốc.
Đôi khi, chỉ một sự chủ quan nhỏ trong căn bếp cũng có thể để lại hậu quả lớn cho sức khỏe sau này.
Trầu cau – nét văn hóa cũ nhưng nguy cơ thật
Nhai trầu từng là thói quen quen thuộc của nhiều thế hệ, đặc biệt ở người lớn tuổi. Thế nhưng, đằng sau nếp sinh hoạt tưởng b́nh dị ấy lại tiềm ẩn một nguy cơ nghiêm trọng cho sức khỏe.
Trầu cau được xếp vào nhóm chất có khả năng gây ung thư miệng cao. Việc nhai trầu lâu ngày khiến niêm mạc miệng bị kích thích liên tục, dẫn đến viêm măn tính, xơ hóa và h́nh thành tế bào bất thường. Nhiều người cho rằng chỉ cần bỏ thuốc lào, bỏ vôi là an toàn, nhưng thực tế, bản thân quả cau và lá trầu khi kết hợp vẫn có thể gây tổn thương mô miệng nếu sử dụng thường xuyên.
Cái đáng sợ là quá tŕnh tổn thương này diễn ra âm thầm trong nhiều năm. Lúc đầu chỉ là cảm giác khô rát, loét miệng khó lành, nhưng lâu dần, các tế bào biến đổi có thể phát triển thành khối u ác tính. Ung thư miệng không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, khả năng ăn nói mà c̣n đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu phát hiện muộn.
Giữ ǵn nét văn hóa truyền thống là điều đáng quư, nhưng sức khỏe mới là vốn quư nhất. Một thay đổi nhỏ - dừng thói quen nhai trầu - có thể giúp bạn và người thân tránh được nguy cơ đáng tiếc trong tương lai.
Khói dầu bếp – “sát thủ thầm lặng” của phổi phụ nữ
Không ít phụ nữ ngạc nhiên khi nghe tin ḿnh bị ung thư phổi dù chưa từng hút thuốc. Trong nhiều trường hợp, “thủ phạm” lại đến từ chính khói bếp – thứ mà họ tiếp xúc hằng ngày suốt nhiều năm.
Khi chiên, xào ở nhiệt độ cao, dầu mỡ sẽ phân hủy và sinh ra hàng loạt hợp chất độc hại như benzopyrene, acrolein... Những hạt khói li ti này bám vào phổi qua đường hô hấp, tích tụ lâu dần có thể làm tổn thương tế bào và kích thích sự phát triển của khối u.
Không chỉ gây hại cho người trực tiếp nấu, khói dầu c̣n ảnh hưởng đến cả những thành viên khác trong nhà, đặc biệt là trẻ nhỏ. Các nghiên cứu đă chỉ ra rằng, phụ nữ thường xuyên nấu ăn trong không gian kín có nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp nhiều lần so với người ít tiếp xúc với khói dầu.
Giải pháp không nằm ở việc ngừng nấu nướng, mà là thay đổi thói quen trong quá tŕnh nấu. Hăy bật máy hút mùi ngay từ khi bắt đầu chế biến, mở cửa sổ để thông gió và giữ máy hoạt động thêm vài phút sau khi tắt bếp. Nếu có thể, hăy ưu tiên các món hấp, luộc, nướng nhẹ thay v́ chiên rán ngập dầu. Một căn bếp thông thoáng không chỉ giúp món ăn ngon hơn mà c̣n là “lá chắn” bảo vệ sức khỏe cho cả gia đ́nh.
Bật máy hút mùi khi nấu ăn giúp giảm đáng kể lượng khói dầu – tác nhân tiềm ẩn gây ung thư phổi ở phụ nữ.
Thay đổi nhỏ – lợi ích lớn
Ung thư không đến từ một nguyên nhân duy nhất, mà là kết quả của quá nhiều yếu tố cộng dồn theo thời gian. Nhưng điều đáng mừng là, chúng ta hoàn toàn có thể giảm nguy cơ ngay từ những thói quen rất đời thường.
Hăy bắt đầu từ việc chọn nguyên liệu sạch, bảo quản thực phẩm đúng cách, nấu ăn trong không gian thoáng khí và nói lời tạm biệt với những thói quen cũ có hại. Căn bếp sẽ không chỉ là nơi mang lại những bữa ăn ngon mà c̣n là nơi nuôi dưỡng sức khỏe, b́nh an và hạnh phúc cho cả gia đ́nh.
VietBF@sưu tập