Năng lượng hạt nhân đă trở thành một trong những công cụ “quyền lực mềm” mạnh mẽ nhất của Nga và nước này đă chứng minh được vị thế dẫn đầu về công nghệ tại diễn đàn Tuần lễ Nguyên tử Thế giới được tổ chức vào ngày 25/ 9 tại Bảo tàng Nguyên tử ở Moscow.
Một nhà máy nguyên tử của Nga. Ảnh Pravda
Nga sẽ thúc đẩy kỷ nguyên công nghệ mới
Sự kiện bắt đầu bằng nghi lễ xuất xưởng các thùng ḷ phản ứng VVER-1200 mới nhất, một thùng được chuyển đến Tổ máy 1 của Nhà máy Điện hạt nhân El-Dabaa của Ai Cập và một thùng khác được chuyển đến Tổ máy 4 của Nhà máy Điện hạt nhân Akkuyu của Thổ Nhĩ Kỳ. Lễ xuất xưởng được truyền h́nh trực tiếp trên khắp nước Nga.
Trước sự chứng kiến của Tổng Giám đốc IAEA Rafael Grossi, Chủ tịch Hiệp hội Hạt nhân Thế giới Sama Bilbao y León, cùng các nhà lănh đạo Armenia, Belarus và các quốc gia khác, Tổng thống Nga Vladimir Putin đă có bài phát biểu quan trọng. Ông nhắc nhở những người tham dự rằng chương tŕnh nguyên tử của Liên Xô ra đời vào ngày 28 tháng 9 năm 1942, trong Trận Stalingrad, khi Ủy ban Quốc pḥng Nhà nước quyết định khởi động nghiên cứu uranium.
Kể từ đó, Rosatom đă mở rộng chuyên môn và danh mục đơn đặt hàng, trở thành công ty hàng đầu thế giới trong ngành. Putin nhấn mạnh rằng năng lượng hạt nhân sẽ là trọng tâm của kỷ nguyên công nghệ mới nổi do trí tuệ nhân tạo thúc đẩy. Ông lưu ư rằng Nga đă và đang xây dựng các trung tâm dữ liệu tại các nhà máy điện hạt nhân, với nhu cầu dự kiến sẽ tăng gấp ba lần trong thập kỷ tới.
Ḷ phản ứng nổi và nhà máy chu tŕnh kín
Ông Putin tuyên bố khởi động sản xuất hàng loạt các nhà máy điện hạt nhân nổi và nhấn mạnh rằng các ḷ phản ứng di động cỡ nhỏ nằm trong số những dự án có nhu cầu cao nhất thế giới. Ông cảnh báo rằng trữ lượng uranium có thể cạn kiệt vào năm 2090, nhấn mạnh tính cấp thiết của các công nghệ hạt nhân mới.
Đến năm 2030, Nga dự kiến khởi công nhà máy điện hạt nhân chu tŕnh nhiên liệu khép kín đầu tiên trên thế giới tại vùng Tomsk. Cơ sở đột phá này sẽ tái sử dụng tới 95% nhiên liệu đă qua sử dụng, giải quyết vấn đề tích tụ chất thải phóng xạ và mở rộng an ninh nguồn cung cấp uranium.
Theo dự báo của IAEA, công suất điện hạt nhân toàn cầu sẽ tăng gấp 2,5 lần vào giữa thế kỷ, đạt gần 1.000 GW. Ông Putin nhấn mạnh rằng phần lớn sự tăng trưởng sẽ đến từ Nam Bán cầu và Đông Bán cầu. Ông cũng tuyên bố Ngân hàng Phát triển Mới BRICS đă xác nhận sẵn sàng đầu tư vào năng lượng hạt nhân, với việc Moscow dẫn đầu việc thành lập Nền tảng Năng lượng Hạt nhân BRICS.
Rosatom mở rộng quan hệ đối tác quốc tế
Rosatom cho biết đă kư kết một kế hoạch hành động với Ethiopia để phát triển dự án nhà máy điện hạt nhân và một bản ghi nhớ với Iran về việc xây dựng các ḷ phản ứng mô-đun nhỏ. Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan tuyên bố Armenia đang hợp tác với Nga để kéo dài thời hạn hoạt động của Nhà máy điện hạt nhân Armenia đến năm 2036 và đang xem xét việc sử dụng các ḷ phản ứng mô-đun nhỏ. Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko cũng bày tỏ sự quan tâm đến việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân thứ hai với sự hỗ trợ của Rosatom.
Các nhà máy điện hạt nhân hiện đại có tuổi thọ lên đến 100 năm, và với việc năng lượng hạt nhân được công nhận là năng lượng sạch, Nga đang ở vị thế thuận lợi để đóng vai tṛ dẫn đầu trong chương tŕnh nghị sự toàn cầu về khí hậu. Các chuyên gia của Rosatom sẽ đào tạo nhân sự quốc tế, củng cố ảnh hưởng của Nga và thúc đẩy quan hệ đối tác lâu dài.
Y học hạt nhân là ưu tiên chiến lược
Ngoài năng lượng, Nga đang phát triển công nghệ hạt nhân trong y học, bao gồm y học phóng xạ và các ứng dụng chăm sóc sức khỏe tiên tiến. Rosatom đang phát triển các mô cấy ghép y tế bằng titan với lớp phủ tương thích sinh học giúp giảm phản ứng miễn dịch và tăng tốc độ chữa lành. Tại Troitsk, các nhà khoa học Nga đă tạo ra lớp phủ gốm hướng xương mô phỏng mô xương tự nhiên.
Tại diễn đàn, một hội nghị bàn tṛn chuyên đề về các ứng dụng y tế đă được tổ chức. Ông Aleksei Dub, giám đốc khoa học bộ phận "Vật liệu và Công nghệ" của Rosatom, phát biểu: "Chúng tôi đang nỗ lực tạo ra vật liệu tế bào phổ quát phù hợp với mọi bệnh nhân, bất kể đặc điểm cá nhân".
Công nghệ đột phá này dự kiến sẽ có nhu cầu cao trên toàn thế giới, mở ra cơ hội mới để điều trị nhiều loại bệnh đồng thời củng cố uy tín và ảnh hưởng khoa học toàn cầu của Nga.