Theo các bác sĩ, ung thư gan không bao giờ đến đột ngột, mà luôn "báo trước" qua những thay đổi bất thường trên cơ thể.
Bác Lư năm nay vừa mới bước qua sinh nhật 50 tuổi, nhưng thời gian gần đây, bác luôn cảm thấy trong người có ǵ đó không ổn, ban ngày làm việc không có hứng, chân tay mệt mỏi vô cớ, đôi khi c̣n chóng mặt. Soi gương, bác phát hiện da mặt ḿnh vàng hơn, hai má dường như hơi sạm đen. Điều khiến ông ngạc nhiên nhất là vốn dĩ trước đây rất ít khi chảy máu cam, nhưng gần đây lại thường xuyên bị chảy máu mũi.
Vợ bác phát hiện ra những điểm bất thường này, lập tức khuyên ông nên đến bệnh viện kiểm tra. Sau một loạt xét nghiệm chi tiết và sàng lọc h́nh ảnh, kết luận ban đầu của bác sĩ khiến ḷng bác Lư chùng xuống - gan có dấu hiệu bất thường rơ rệt, nghi ngờ ung thư gan. Bác Lư rất bối rối, rơ ràng ḿnh có vấn đề ở gan trong ổ bụng, tại sao những thay đổi sớm nhất lại biểu hiện ở đầu và mặt? Những tín hiệu như vậy, liệu có đang lặng lẽ xuất hiện xung quanh bạn, xung quanh tôi mà bị bỏ qua không?
Ung thư gan là khối u ác tính phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt là những người mắc bệnh viêm gan măn tính lâu năm hoặc có thói quen sinh hoạt không tốt, nguy cơ càng lớn. Nhưng nhiều người không biết rằng ung thư gan giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rơ ràng, ngay cả khi có, cũng chỉ là một số thay đổi tinh tế trong cơ thể. Theo các bác sĩ, có ba "dấu hiệu" điển h́nh, hăy cảnh giác và kịp thời đến bệnh viện sàng lọc:
1. Da mặt vàng, đen sạm và xỉn màu
Ung thư gan thường dẫn đến tăng bilirubin huyết thanh, do chức năng gan bị tổn thương, bilirubin không được chuyển hóa hiệu quả. Lúc này, da (đặc biệt là trên mặt) và ḷng trắng mắt sẽ dần chuyển sang vàng, nặng hơn sẽ biểu hiện rơ "vàng da". Khi bệnh tiến triển, một số bệnh nhân c̣n có làn da đen sạm, xỉn màu.
Một trong những lư do là khả năng tổng hợp và chuyển hóa hormone của gan suy giảm, bài tiết hormone kích thích tế bào hắc tố trong cơ thể tăng lên, kích thích tăng sắc tố da, xuất hiện cái gọi là "khuôn mặt của bệnh gan". Dữ liệu cho thấy, tỷ lệ mắc "vàng da" ở bệnh nhân ung thư gan vượt quá 40%, sự lắng đọng melanin và da mặt đen sạm cũng được các bác sĩ lâm sàng coi là dấu hiệu bất thường có mức độ cảnh giác cao.
Khi ung thư gan xuất hiện cơ thể có thể xuất hiện 3 dấu hiệu khuyến nghị nên sàng lọc sớm
X
2. Chảy máu mũi, chảy máu nướu răng lặp lại
Nhiều người thắc mắc: Gan có vấn đề, tại sao mũi và miệng lại xuất hiện bất thường đầu tiên? Thực tế, khi bị ung thư gan, chức năng gan bị tổn thương dẫn đến rối loạn tổng hợp các yếu tố đông máu, cộng với tăng huyết áp tĩnh mạch cửa, chức năng lá lách bất thường, bệnh nhân dễ bị giảm tiểu cầu, máu khó đông.
Do đó, chảy máu mũi hoặc chảy máu nướu răng không rơ nguyên nhân, đặc biệt là khi không có chấn thương gần đây mà vẫn lặp đi lặp lại, là một tín hiệu nguy hiểm cao khác mà cơ thể phát ra. Các thuật toán thống kê lâm sàng cho thấy tỷ lệ chảy máu tự phát ở bệnh nhân ung thư gan và xơ gan cao hơn 2-3 lần so với người b́nh thường, và khoảng 15-30% bệnh nhân ung thư gan giai đoạn đầu và giữa có các triệu chứng liên quan.
3. Mặt sưng phù vô cớ
Không uống nhiều nước, không mắc bệnh thận, nhưng lại phát hiện mặt bị sưng khi soi gương vào buổi sáng? Điều này cũng có thể liên quan đến ung thư gan. Chức năng gan bất thường gây rối loạn bài tiết hormone chống lợi tiểu, cơ thể giữ nước và natri, gây sưng phù ở mặt và chân tay. Một số bệnh nhân thậm chí c̣n bị cổ trướng hoặc phù toàn thân, cho thấy bệnh đă tiến triển đến giai đoạn giữa và cuối.
Theo phân tích chuyên môn, sự xuất hiện của phù nề mặt thường có nghĩa là t́nh trạng bệnh nghiêm trọng hơn và cần can thiệp kịp thời, nếu không có thể dẫn đến "hội chứng gan thận", gây tổn hại lớn cho toàn bộ cơ thể.
Tại sao những dấu hiệu này thường bị bỏ qua?
Sự ẩn giấu của ung thư gan nằm ở chỗ, giai đoạn đầu thường không đau đớn, các triệu chứng dễ bị quy kết là "vấn đề nhỏ": da mặt kém sau khi thức khuya, thời tiết khô hanh gây chảy máu cam, nóng trong người gây đắng miệng...
Trong thực tế, đặc biệt là bệnh nhân viêm gan B, người uống rượu hút thuốc lâu năm, người có tiền sử gia đ́nh mắc ung thư gan, những "tín hiệu" này nếu xuất hiện lặp đi lặp lại, rất có thể là dấu hiệu báo trước của ung thư gan hoặc chức năng gan bất thường nghiêm trọng.
Không chỉ vậy, lâm sàng c̣n phát hiện các "hội chứng" kèm theo ung thư gan, chẳng hạn như hạ đường huyết, tăng hồng cầu... cũng có thể xuất hiện trước khi khó chịu ở vùng gan. Điều này nhắc nhở chúng ta: Đừng chủ quan v́ các triệu chứng nhẹ, phân bố không điển h́nh.
Làm thế nào để sàng lọc ung thư gan một cách khoa học?
Đối với nhóm nguy cơ cao mắc ung thư gan (bệnh nhân viêm gan B măn tính, xơ gan, người nghiện rượu lâu năm, người cao tuổi có tiền sử gia đ́nh mắc bệnh....), các hướng dẫn trong và ngoài nước đều khuyến nghị sàng lọc định kỳ. Các phương pháp hiệu quả bao gồm:
Siêu âm gan mật: Không đau, không xâm lấn, chi phí thấp. Nhạy cảm với các khối u gan có đường kính lớn hơn 1cm, nếu nghi ngờ ung thư gan, siêu âm là lựa chọn đầu tiên.
Chụp CT gan / MRI (cộng hưởng từ): Đối với các tổn thương nhỏ mà siêu âm khó đánh giá, CT / MRI có thể xác định vị trí, kích thước và tính chất của khối u chính xác hơn, MRI đặc biệt không có tổn thương do bức xạ, phù hợp để theo dơi lặp lại.
Alpha-fetoprotein (AFP) huyết thanh và các dấu ấn khối u liên quan: Bệnh nhân ung thư gan thường tăng AFP rơ rệt, khi AFP > 400ng / ml, giá trị chẩn đoán cực kỳ cao, nhưng khoảng 30% bệnh nhân giai đoạn đầu chưa chắc đă tăng, v́ vậy không thể chỉ dựa vào tiêu chí này.
Sinh thiết chọc hút gan (chỉ khi cần thiết): Có thể được coi là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán cuối cùng, nhưng có tính xâm lấn, rủi ro và lợi ích cần được bác sĩ chuyên khoa đánh giá.
Tần suất sàng lọc được khuyến nghị cho các nhóm nguy cơ cao là 6 tháng một lần. Nếu xuất hiện ba "dấu hiệu" đă đề cập ở trên, ngay cả khi không thuộc nhóm nguy cơ cao, cũng nên đến bệnh viện chính quy để kiểm tra chi tiết càng sớm càng tốt.
Tiêm vắc-xin viêm gan B, bỏ thuốc lá hạn chế rượu bia, chế độ ăn uống cân bằng, ngủ đủ giấc, tập thể dục thường xuyên - những chi tiết này được duy tŕ lâu dài có thể làm giảm đáng kể nguy cơ ung thư gan và các bệnh măn tính khác. Đối với bệnh nhân viêm gan B, kiên tŕ dùng thuốc đều đặn và theo dơi chức năng gan định kỳ là đặc biệt quan trọng.
VietBF@sưu tập