Xôi là món ăn quen thuộc trong bữa sáng của nhiều gia đình Việt. Với hương vị thơm ngon, dẻo bùi, kết hợp cùng nhiều loại topping hấp dẫn như ruốc, thịt, trứng, lạp xưởng… xôi luôn khiến người ăn cảm thấy no lâu và thích thú.
Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp để thưởng thức món ăn này. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, có 5 nhóm người nên hạn chế hoặc kiêng xôi để tránh gây hại cho sức khỏe.
1. Người thừa cân, béo phì – “Kẻ thù” của cân nặng
Xôi được nấu từ gạo nếp, chứa hàm lượng tinh bột và năng lượng tương đương, thậm chí cao hơn cơm trắng. Một gói xôi ăn sáng có thể cung cấp đến 400 - 600 kcal, chưa kể đến lượng dầu mỡ và chất béo từ các món ăn kèm như xúc xích, chà bông, trứng rán.
Ăn xôi thường xuyên khiến cơ thể nạp quá nhiều calo so với nhu cầu, dẫn đến tích trữ mỡ thừa.
Người béo phì nếu ăn xôi buổi sáng rồi ít vận động sẽ càng khó giảm cân, dễ đối mặt với nguy cơ gan nhiễm mỡ, tim mạch, huyết áp cao.
Người thừa cân chỉ nên ăn xôi 1 lần/tuần, lựa chọn xôi ít dầu mỡ, ăn kèm rau củ để cân bằng dinh dưỡng.
2. Bệnh nhân tiểu đường – Nguy cơ tăng đường huyết đột ngột
Tinh bột trong gạo nếp có chỉ số đường huyết (GI) cao, khi vào dạ dày sẽ nhanh chóng chuyển hóa thành glucose. Điều này khiến đường huyết tăng vọt chỉ trong thời gian ngắn, vượt quá khả năng kiểm soát của insulin.
Người tiểu đường ăn nhiều xôi có thể bị tăng đường huyết sau bữa ăn, gây mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt.
Lâu dài, việc không kiểm soát chế độ ăn sẽ làm bệnh nặng hơn, tăng nguy cơ biến chứng về tim mạch, mắt và thận.
Lời khuyên: Người tiểu đường nên tuyệt đối hạn chế ăn xôi, thay thế bằng ngũ cốc nguyên hạt, yến mạch hoặc cơm gạo lứt để kiểm soát đường huyết tốt hơn.
3. Người mới phục hồi sau bệnh – Cơ thể chưa sẵn sàng tiếp nhận
Sau khi trải qua thời gian ốm nặng hoặc phẫu thuật, hệ tiêu hóa của người bệnh thường rất yếu, cần thời gian để hồi phục.
Xôi có đặc tính dẻo, khó tiêu, khiến dạ dày phải hoạt động nhiều hơn.
Ăn xôi lúc này dễ gây đầy bụng, chướng hơi, ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ dinh dưỡng cần thiết để hồi phục sức khỏe.
Lời khuyên: Người mới khỏi bệnh nên ưu tiên cháo loãng, súp, canh rau củ, sữa… để vừa bổ dưỡng vừa nhẹ nhàng với dạ dày. Khi cơ thể khỏe mạnh trở lại mới nên ăn xôi ở mức độ vừa phải.
4. Người có tiền sử bệnh dạ dày – Cẩn thận với ợ nóng và đau bụng
Tinh bột trong gạo nếp có cấu trúc dạng nhánh, chắc và khó phân giải. Khi ăn nhiều, bất cứ ai cũng có cảm giác no lâu, chậm tiêu. Riêng người bị đau dạ dày thì tình trạng này càng nghiêm trọng hơn.
Ăn xôi dễ gây cảm giác đầy bụng, ợ chua, buồn nôn, thậm chí đau âm ỉ ở vùng thượng vị.
Nếu ăn xôi kèm hành phi, dầu mỡ, tiêu, ớt… thì triệu chứng càng tăng nặng.
Lời khuyên: Người viêm loét dạ dày, trào ngược thực quản nên kiêng xôi hoàn toàn để tránh làm tổn thương niêm mạc dạ dày.
5. Người có vết thương bị mưng mủ – Cản trở quá trình lành da
Trong dân gian, gạo nếp thường được xem là thực phẩm “tăng mủ”. Khoa học cũng chứng minh rằng thức ăn từ nếp giàu năng lượng, dẻo và nóng, dễ làm tình trạng viêm nhiễm ở vết thương nặng thêm.
Người mới phẫu thuật hoặc có vết thương hở nếu ăn nhiều xôi sẽ thấy vết thương lâu lành, dễ bị sưng đỏ, mưng mủ.
Việc này còn kéo dài thời gian hồi phục, tăng nguy cơ để lại sẹo xấu.
Lời khuyên: Trong giai đoạn vết thương đang lành, nên kiêng tuyệt đối xôi và đồ nếp. Thay vào đó, hãy bổ sung thực phẩm giàu vitamin C, kẽm và protein để tái tạo mô nhanh chóng.
Xôi là món ăn ngon, tiện lợi và gắn bó với văn hóa ẩm thực Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể ăn tùy thích. Người béo phì, tiểu đường, người mới ốm dậy, người mắc bệnh dạ dày và người có vết thương hở là những nhóm cần đặc biệt lưu ý, thậm chí kiêng hoàn toàn.
Để bảo vệ sức khỏe lâu dài, mỗi người nên lựa chọn chế độ ăn uống phù hợp với tình trạng cơ thể, ăn đa dạng thực phẩm, hạn chế tinh bột xấu và bổ sung thêm rau xanh, hoa quả để cân bằng dinh dưỡng.
VietBF@sưu tập