Vào thời Bắc Tống, tại góc phố Tước Nhi ở Biện Lương, có một gia đình năm người với tính cách trái ngược: Triệu Bất Ưu, Ôn Duyệt và các thành viên khác. Triệu Bất Ưu vốn chỉ là một tiểu lại cấp thấp tại Đại Lý Tự, chỉ mong muốn sống một cuộc sống bình dị, trái lại vợ anh, Ôn Duyệt, luôn ôm mộng mua nhà tậu ruộng. Dù thường xuyên tranh cãi, gia đình họ vẫn giữ được không khí ấm áp, đầy ắp tiếng cười. Một sự cố bất ngờ đã kéo cả gia đình vào vụ án "Thuyền Mai" chấn động, họ bước vào hành trình vừa phá giải những vụ án bí ẩn, vừa giải quyết hàng loạt vấn đề gia đình nảy sinh. Trong quá trình này, các thành viên dần hiểu và chấp nhận nhau hơn, cùng nhau trưởng thành và vượt qua muôn vàn khó khăn. Khi từng vụ án được làm sáng tỏ, mọi manh mối đều dẫn đến một "Đại thiện nhân Giang Nam".
Bộ tiểu thuyết Mật mã Thanh minh thượng hà được hư cấu từ bức tranh cổ “Thanh minh thượng hà đồ”, bản gốc thời Tống của Trương Trạch Đoan. Các câu chuyện trong đó được dựng lên từ chính các nhân vật được vẽ trong bức tranh cổ. Bức tranh có 824 nhân vật vô danh, giờ đây mỗi nhân vật đều có tên có họ. Họ cải trang, mai phục trong ghe thuyền xe kiệu cho tới quán rượu quán trà. Quang cảnh tưởng chừng như thái bình thịnh trị, kì thực nguy hiểm đang rình rập bốn bề.
Muốn biết rõ nhà Đại Tống thịnh suy ra sao, nên tìm hiểu bắt đầu từ những con thuyền buồm trên sông Biện Hà.
Thời Tống, việc vận chuyển hàng hóa chủ yếu dựa vào đường thủy, nếu nói Biện Kinh là đầu não của cả nước thì Biện Hà là yết hầu. Sông này chạy chếch qua kinh thành, phía tây giáp Hoàng Hà, phía đông cận kề vùng Hoài - Tứ, phía nam chảy xuôi đến Trường Giang. Năm sáu chục phần trăm hàng hóa của cả nước thông qua Biện Hà chuyển đến Biện Kinh. Vì thế mà Đại Tống lấy Biện Lương làm kinh đô. Thuyền chở hàng trên sông Biện Hà quanh năm không ngớt, vô số buồm trắng đang vươn lên tựa những cánh chim đang khiêu vũ cùng những mái chèo nhịp nhàng sinh động, cùng vận chuyển lượng khách và hàng hóa vô cùng lớn. Nhất là khi vừa sang xuân, nước sông bắt đầu dâng lên, lại được gió đông trợ lực thì tàu thuyền ngược xuôi chật kín mặt sông không dễ gì mà lách qua được. Tuy nhiên kể từ năm ngoái khi Phương Lạp nổi loạn ở miền đông nam thì tàu thuyền đi Biện Kinh thưa thớt hẳn, mặt sông hôm nay khá vắng vẻ.
Tuy kém nhộn nhịp, tuy đông nam có bạo loạn, thì người Biện Kinh vẫn hào hứng thưởng xuân, huống chi hôm nay là tiết thanh minh, già nửa dân chúng đều ra ngoại thành tảo mộ, du xuân, đôi bờ Biện Hà vẫn hết sức đông đúc, ồn ã lao xao. Dòng nước đang êm ả chảy về đông, sương khói bảng lảng quanh những cành liễu xanh mới nhú, cảnh sắc vẫn tươi mới sinh động như xưa.
Trong quán rượu của Chương Thất Lang ở bờ bắc Biện Hà, ngồi trước lan can nhìn ra bờ sông là một nam trung niên đang lim dim mắt, ngón tay gõ nhịp trên lan can. Đó là Cổ Đức Tín - quan lệnh sứ của Viện Khu Mật, phụ trách miền nam. Ông ta đang chờ người, cũng bởi thế mà ông chẳng thiết ngắm cảnh sông.
Lúc này mặt trời đã lên giữa đỉnh đầu, tức chính ngọ. Cổ Đức Tín ngoảnh nhìn, thấy gã tùy tùng thân tín của mình là Cam Lượng đang tán chuyện với chủ quán, bèn hỏi: “Thế nào rồi?”