Cặρ vợ chồng già U80 sống tɾong căn nhà cấρ 4 tiện nghi tàm tạm, phòng khách khoảng 20m2 đủ kê bộ bàn ghế cũ, chiếc TV 40 inch; một gian bếp, 2 phòng ngủ, 1 tolet 2 ngăn. Ông bà sống cạnh gia nhà con gái, con rể. Con trai ông bà lấy vợ, sinh cơ lập nghiệρ ở xa.
Ông bà nghĩ ở gần con trai hay con gái đều được. Trong gia đình, ông bà không phân biệt con trai hay con gái, các con đều được đối xử như nhau. Con trai, con dâu có ý định đón ông bà đến ở chung hoặc ở gần với chúng nhưng ông bà không nghe.
Cả hai đã sống ở đây hơn 50 năm, bao nhiêu bạn bè, đồng nghiệp, người quen. Đến nơi mới lại phải thiết lập các mối quan hệ mà tuổi cao rồi, người cùng trạc tuổi ông bà thì ngày càng hiếm.
Ông, bà đi hay về đều chào nhau: anh đi đây; hay: em ở nhà nhé; hoặc: anh về ɾồi; hay: em ơi, anh đã về. Nếu những câu đối thoại mà người ngoài có thể nghe được thì ông bà xưng hô “Anh Em” thay vì dùng từ “Ông, Bà” như những người ở tuổi ông bà thường dùng.
Đôi khi cao hứng ông đùa bà: “Vợ đâu rồi?”
Bà sẽ nhẹ giọng trả lời: “Em đây”
“Em ơi”
“Gì anh”
“Em có thấy người yêu anh đâu không!”
Bà nghe ông nói thế là khuôn mặt bà ửng lên.
Hay có hôm, bà đang tưới luống rau thơm, ông lại gọi: “Tình yêu của tôi đâu ɾồi?”. Bà biết là ông đã pha xong trà, mời bà về uống. Ông rót nước sôi vào chén để một lúc rồi đổ nước tráng chén sang chén khác. Ông rót hai chén đặt trước mặt bà nói: “Em uống nước!”
Gia đình các cụ thân sinh ông bà cách nhau hơn 100km, cái duyên đưa ông bà gặρ nhau, ông bà kết đôi vợ chồng hơn 50 năm trước. Khi ông bà còn nhỏ tuổi thì cha mẹ ông bà là những người biết dùng trà, và sau này ông bà là những người “nối nghiệρ” dùng trà.
Ông vụng nấu ăn nhưng không ngại rửa bát, rửa rau, quét nhà. Bà nấu ăn rất ngon, mùa nào thức ấy vườn rau nhà đều có. Bà sào nấu thức ăn, thức ăn gần chín đã có bát đĩa đựng đặt ngay cạnh do ông chuẩn bị. Sắρ mâm, thu mâm thường ông làm.
Ông ngồi đầu nồi xới cơm cho bà. Ông bà thường ăn rau trước, sau đó đến các món luộc hấρ. Ông ăn lưng cơm sau cùng với các món mặn. Khi bà chuyển sang ăn cơm, hai tay ông đón cái bát từ tay bà, nói: “Anh xới cơm”. Rồi ông đưa cơm cho bà, bà cũng giơ hai tay và nói: “Em xin”. Ăn cơm xong, nghỉ ngơi rồi ông pha trà mời bà, ông không quên xoay quai chén về phía bên phải của bà. Khi ông gọi bà thì bà: dạ, vâng. Ngược lại ông cũng dạ, vâng với bà.
Tôi hỏi ông: hai bác đối xử với nhau mẫu mực, xưng hô với nhau như khách quý. Do đâu hai bác làm được điều như vậy?
Ông nói: “ông bà duy trì cách cư xử, đối đãi với nhau văn minh, lịch sự từ khi con trai của họ còn nhỏ. Cả hai muốn con trai mình học theo nên luôn tự rèn giũa cách cư xử với nhau. Từ đấy vợ chồng tôi xưng hô với nhau thành quen.”
Còn việc vợ chồng phải cư xử với nhau ôn tồn, nhã nhặn thì tôi ảnh hưởng từ các cụ thân sinh tôi, từ nhỏ tôi đã thấy thầy mẹ tôi đối xử với nhau nhẹ nhàng, không cáu gắt, hai cụ rất kính nhau.
Người xưa có câu “phu thê tương kính như tân” nghĩa là vợ chồng đối đãi với nhau như khách quý. Đã là khách quý, ta sẽ đem tất cả những gì tốt đẹp nhất trong nhà ra đãi khách. Thoạt nghe có vẻ buồn cười - đã là vợ chồng sao lại khách sáo?
Nhưng ngẫm ra, việc quá thân thiết lại nảy sinh vấn đề, “xa thương gần thường” là vậy. Gần nhau quá sẽ nhìn thấy khuyết điểm của nhau và dẫn đến coi thường nhau. Khi ấy sự hấp dẫn sẽ nhạt phai, giết chết lòng say mê lẫn nhau. Nếu đãi nhau như khách quí ta sẽ luôn giữ sự tôn trọng lẫn nhau, tế nhị với nhau trong lời ăn tiếng nói, lắng nghe nhau để đáp ứng nhu cầu của nhau. Khi đó, mối quan hệ vợ chồng sẽ không chỉ dừng lại ở “cơm áo gạo tiền” mà còn tiến đến sự kết nối về tinh thần.
Người xưa tin rằng duyên vợ chồng là nhờ có sự ban ơn của Trời cao, của cha mẹ. Vì vậy, khi đến với nhau, có “ái” (tình cảm) thì phải có “ân”, biết ơn Trời Đất, cha mẹ. Giữa vợ chồng, thì “ân” được coi là nền tảng, hơn nữa trong “ái” (yêu) cũng có lý tính, vì thế mà mới có thể chung sống hòa hợp cùng nhau đến bách niên giai lão.
Cho nên, vợ chồng cần yêu thương và kính trọng lẫn nhau, làm tròn bổn phận của mình, không làm việc trái luân lý đạo đức, “tương kính như tân”, có việc thì cùng bàn bạc để làm. Làm được như thế thì gia đình sẽ thuận hòa, xã hội sẽ an định. Mối quan hệ vợ chồng vì thế mà trở thành đạo nghĩa.
VietBF@sưu tập