Vị vua này có hơn 10 năm tu tâm dưỡng tính, tu tập trong mùa. Ông được một vị trụ tŕ đặt tên, về sau trở thành minh quân nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam.
Trong lịch sử Việt Nam có một trường hợp rất đặc biệt khi pḥ mă lại được quần thần suy tôn lên làm vua. Người được nhắc đến chính là trường hợp vua Lư Công Uẩn (974 – 1028).
Lư Thái Tổ tên húy là Lư Công Uẩn, người châu Cổ Pháp, nay thuộc Từ Sơn, Bắc Ninh. Ông từng làm việc trong triều đ́nh Tiền Lê ở Hoa Lư. Sau này, đến thời Lê Long Đĩnh, ông được phong làm Tả thân vệ Điện tiền chỉ huy sứ (Tổng chỉ huy quân vệ binh của vua). Cũng trong thời gian làm quan nhà Tiền Lê, Lư Công Uẩn được vua Lê Đại Hành gả công chúa Lê Thị Phất Ngân (con gái vua Lê Đại Hành và Hoàng hậu Dương Vân Nga).
Năm 1009, vua Lê Long Đĩnh qua đời, Lư Công Uẩn được suy tôn làm vua, lập ra nhà Lư. Ông được gọi là vua Lư Thái Tổ, một trong những vị minh quân có ảnh hưởng lớn đến lịch sử Việt Nam.
ọa.
Tháng 7/1010, vua Lư Thái Tổ cho dời đô từ Hoa Lư về Thăng Long. Đây là bước ngoặt lịch sử với dân tộc, mở ra thời kỳ mới cho nước ta.
Trong 20 năm trị v́, Lư Thái Tổ là vị vua có nhiều hoàng hậu nhất nhà Lư nói riêng, lịch sử phong kiến Việt Nam nói chung. Sau khi lên ngôi ông đă lập đến 6 hoàng hậu. Nhưng theo Đại Việt Sử Kư Toàn Thư th́ trong số đó chỉ có đích phu nhân là hoàng hậu Lập Giáo được ban xe kiệu, y phục khác hẳn những người c̣n lại.
Đến năm 1016, vị vua này tiếp tục lập thêm 3 hoàng hậu nữa, nâng tổng số hoàng hậu của ḿnh lên con số 9.
Nói về xuất thân của vua Lư Công Uẩn, Việt Sử Thông Giám Cương Mục cho biết mẹ ngài là Phạm Thị một lần lên chùa Tiêu Sơn lỡ xảy ra tư t́nh với thần nhân rồi mang thai. Ngày nay ở chùa Tiêu (Bắc Ninh) vẫn c̣n câu đối chữ Hán nói về tích này: “Lư gia linh tích tồn bi kỷ/Tiêu Lĩnh danh kha đắc sử huyền” (tạm dịch: Dẫu thiêng nhà Lư c̣n bia tạc/Danh thắng non tiên có sử truyền).
Nhưng lại có nguồn tin cho rằng vua Lư Công Uẩn là con bà Phạm Thị Ngà, người làng Hoa Lâm, chuyên làm công quả tại chùa. Khi sinh ra Lư Công Uẩn khôi ngô, tuấn tú, vốn đă mang quư tướng.
Tương truyền, vào một đêm trời trong sáng lạ lùng, có mây ngũ sắc xuất hiện th́ vua chào đời. Vị sư trụ tŕ chùa Ứng Tâm (hay chùa Cổ Pháp, chùa Dận) trước đó đă được báo mộng về việc ngày mai phải đón vua. Sáng hôm sau, ông nh́n thấy người đàn bà họ Phạm đang ở nhờ chùa lại sinh ra một cậu bé tướng tá hơn người. Đặc biệt, trong ḷng bàn tay cậu bé có 4 chữ đỏ như son: “Sơn hà xă tắc”.
Đại Việt Sử Kư Toàn Thư chép rằng vua sau đó được mẹ gửi làm con nuôi sư Lư Khánh Vân (trụ tŕ chùa Cổ Pháp). Chính vị sư này đă đặt tên cho ông là Lư Công Uẩn. Đến tuổi đi học, Lư Công Uẩn được sư Khánh Văn gửi đến chùa Lục Tổ để sư Vạn Hạnh dạy bảo. Cũng chính Thiền sư Vạn Hạnh là người giới thiệu ông cho vua Lê Đại Hành.
VietBF@ sưu tập