Phe Dân chủ sợ hăi sau thất bại đầu tiên thời hậu Trump. Đảng Dân chủ, chưa đầy một năm sau khi giành quyền kiểm soát Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ đang đối mặt thực tế nghiệt ngă khi có nguy cơ lớn sẽ thất bại trong bầu cử giữa nhiệm kỳ 2022.
Chỉ vài ngày trước, đại bộ phận đảng Dân chủ tin rằng họ sẽ tiếp tục nắm quyền chi phối tại Washington sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, nhờ thế đa số ở lưỡng viện và kiểm soát Nhà Trắng.
Nhưng thất bại trong cuộc chạy đua thống đốc bang Virgina - nơi Tổng thống Biden chiến thắng với cách biệt 10 điểm % vào năm ngoái, cùng sự trỗi dậy của phe Cộng ḥa tại bang xanh truyền thống New Jersey, là cảnh báo sống động hơn bao giờ hết về nguy cơ thất bại trong bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022 dành cho đảng Dân chủ, theo New York Times.
Hồi chuông cảnh tỉnh
Trong 5 năm qua, đảng Dân chủ nhiều lần phá kỷ lục về số cử tri tham gia bỏ phiếu giúp họ giành được thắng lợi liên tiếp trong các cuộc bầu cử. Động lực chính là mong muốn loại bỏ cựu Tổng thống Donald Trump, người bị phe Dân chủ coi là gây chia rẽ đất nước và không có năng lực lănh đạo.
Nhưng, kết quả bầu cử hôm 2/11 cho thấy sự ủng hộ từ tâm lư phản kháng của cử tri đă dần nguội lạnh bởi mục tiêu - cựu Tổng thống Trump - đă không c̣n. Cùng với đó, các chính trị gia Dân chủ cũng mất điểm khi không thể hoàn thành một số lời hứa họ từng đưa ra khi tranh cử.
Tại Virginia, ứng viên Dân chủ Terry McAuliffe bị đối thủ Cộng ḥa Glenn Youngkin, một gương mặt mới trên chính trường, đánh bại tương đối dễ dàng.
Trong cuộc bầu cử thống đốc tại New Jersey - bang thành tŕ của đảng Dân chủ, đương kim Thống đốc Phil Murphy của phe Dân chủ phải đối mặt cuộc đua nghẹt thở và chỉ chiến thắng với cách biệt 0,3 điểm % trước ứng viên Cộng ḥa Jack Ciattarelli.
Glenn Youngkin, ứng viên Cộng ḥa chiến thắng cuộc đua thống đốc Virginia. Ảnh: AP.
Ở thành phố Minneapolis - nơi George Floyd tử vong sau khi bị cảnh sát trấn áp, cử tri đă bỏ phiếu bác bỏ đề xuất thay thế sở cảnh sát thành phố bằng một cơ quan an ninh công cộng theo đề xuất của phe Dân chủ.
Thất bại nặng nề và đáng chú ư nhất của đảng Dân chủ là tại các khu vực ngoại ô Virginia và New Jersey, cho thấy sự phản kháng mạnh mẽ từ phe bảo thủ sau khi thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020.
Ngày 2/11 là ngày bỏ phiếu lớn cuối cùng trước khi bầu cử giữa nhiệm kỳ diễn ra vào năm 2022. Các kết quả là hồi chuông báo động đối với đảng Dân chủ, cho thấy khối cử tri chống Trump từng giúp đảng này nắm lấy quyền lực đă dần trở nên thờ ơ, mệt mỏi sau những cuộc biểu t́nh kéo dài.
Thậm chí tai hại hơn, động lực của đảng Dân chủ đă không c̣n, bị thay thế bằng tâm lư bất măn trước t́nh trạng hiện tại của đất nước. Bởi bất chấp những lời hứa trong chiến dịch tranh cử của ông Biden, nước Mỹ vẫn chưa trở lại trạng thái b́nh thường trước đại dịch.
Trong những ngày tới, những lo ngại xoay quanh kết quả bỏ phiếu vừa qua sẽ lan từ các khu vực ngoại ô Virginia và New Jersey tới tận Điện Capitol, bởi trong kỳ bầu cử tới đây, nhiều khu vực từng được coi là an toàn cho đảng Dân chủ sẽ bị phe Cộng ḥa thách thức.
Đảng Dân chủ lạc lối
Trước khi cuộc chạy đua tại Virginia diễn ra, các chiến lược gia Dân chủ đă kêu gọi đánh giá lại các thông điệp của đảng, rằng tiếp tục tập trung vào cựu Tổng thống Trump có c̣n là cách tiếp cận khôn ngoan hay không, đặc biệt khi ông Biden đă cam kết cử tri sẽ không c̣n phải lo lắng về di sản của người tiền nhiệm.
Các cuộc bỏ phiếu trong thời gian lưng chừng giữa năm không phải chỉ dấu chính xác tuyệt đối cho những kỳ bầu cử lớn. Và đảng Dân chủ cũng gặp bất lợi sau quá tŕnh vẽ lại bản đồ hành chính các hạt của tiểu bang.
Nhưng tại Virginia, nơi các cuộc bỏ phiếu có xu hướng tương đồng với bối cảnh chính trị quốc gia bởi nằm rất gần Washington, khó có thể tách biệt thất bại của ông McAuliffe với thực tế cử tri đang có cái nh́n ngày càng tiêu cực với chính quyền của Tổng thống Biden.
Trong tuần trước cuộc bầu cử, tỷ lệ ủng hộ Tổng thống Biden tại Virginia giảm từ 53% xuống c̣n 46%, theo thăm ḍ của Washington Post. Có tới 44% cử tri phản đối mạnh mẽ cách ông Biden điều hành đất nước, trong khi chỉ 21% cử tri ủng hộ mạnh mẽ tổng thống.
Tỷ lệ ủng hộ dành cho chính quyền Tổng thống Joe Biden đang lao dốc. Ảnh: Reuters.
Đáng lo ngại hơn, trên phạm vi cả nước, đại bộ phận cử tri tin rằng đất nước đang đi chệch hướng.
Phe Cộng ḥa cho rằng đảng Dân chủ cũng như chiến dịch tranh cử của ông McAuliffe không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ phía sau tâm lư bất măn của cử tri, đó là giá cả hàng hóa và nhiên liệu leo thang do lạm phát, chuỗi cung ứng hàng hóa gián đoạn, bất cập trong các trường học, tội phạm gia tăng.
"Nh́n xa hơn vào năm 2022, có thể thấy làn sóng đỏ (ủng hộ đảng Cộng ḥa) đang ào đến", Corry Bliss, chiến lược gia hàng đầu của đảng Cộng ḥa, nhận định.
Ông Bliss cho rằng các nghị sĩ Dân chủ tại Washington đang "tranh căi về những điều mà người b́nh thường không quan tâm".
Cục diện chính trị tại Mỹ đang biến đổi theo hướng có lợi hơn cho cánh hữu. Phe Cộng ḥa tuyên bố họ đă nắm được bí quyết để chiến thắng các cuộc chạy đua trong bầu cử giữa nhiệm kỳ năm sau.
Phe Dân chủ lư giải rằng lịch sử chống lại ông McAuliffe. Ứng viên của đảng không nắm ghế tổng thống đă chiến thắng 10 trong tổng số 11 cuộc bầu cử thống đốc bang Virginia gần đây nhất.
Ngoại lệ duy nhất xảy ra năm 2013, khi đó chính ông McAuliffe mang về chiến thắng cho đảng Dân chủ dưới thời Tổng thống Barack Obama. Nhưng ngay sau đó, đảng Cộng ḥa thắng lớn trong bầu cử giữa nhiệm kỳ và kiểm soát Quốc hội.
Trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2014, những quan chức Dân chủ có nguy cơ thất bại lớn nhất đă tự tách bản thân khỏi lập trường thiên tả của Tổng thống Obama, với hy vọng vớt vát được phiếu từ phe bảo thủ và giữ được ghế của họ.
Tâm lư tự bảo vệ bản thân là một trong những động lực lớn nhất trong chính trị. Các chiến lược gia tin rằng các nghị sĩ Dân chủ sẽ chuyển dần sang lập trường trung dung, xa rời các chính sách cấp tiến của chính quyền Tổng thống Biden, khi phải đối mặt cuộc chạy đua khắc nghiệt vào năm tới.
Một số thành viên Dân chủ cho rằng thất bại vừa qua là dấu hiệu cảnh báo, Quốc hội cần lập tức thông qua dự luật cơ sở hạ tầng mà phe Dân chủ đề xuất bất chấp hậu quả có thể xảy đến với chính quyền Tổng thống Biden.
Sai lầm của phe Dân chủ
Nội bộ phe Dân chủ hiện có sự chia rẽ. Nhóm cấp tiến hiện chỉ trích đảng Dân chủ không thúc đẩy chương tŕnh nghị sự tham vọng hơn, như lật ngược thủ tục filibuster để thông qua các dự luật như bảo vệ quyền bỏ phiếu của một số nhóm cử tri.
Một số chiến lược gia cho rằng phe Dân chủ chưa giải thích thỏa đáng với cử tri lư do đảng này chưa thể thúc đẩy một số vấn đề mà khối cử tri trung thành của đảng ưu tiên.
Adrianne Shropshire, giám đốc siêu ủy ban hành động chính trị BlackPAC vận động cho quyền lợi cử tri da màu, cho biết cử tri da màu thất vọng bởi phe Dân chủ không thông qua các luật về quyền bỏ phiếu và tư pháp h́nh sự.
"Cử tri không thích bị lừa dối về những ǵ không xảy ra chỉ bằng cách nói với họ rằng mọi chuyện đều tốt đẹp", bà Shropshire cho biết.
Trường học đang là một mặt trận mà phe Cộng ḥa t́m được lợi thế. Những vấn đề trong trường học như bắt buộc đeo khẩu trang, yêu cầu tiêm chủng bắt buộc, quyền của người chuyển giới, cách vấn đề phân biệt chủng tộc được dạy trong trường học, đang giúp phe Cộng ḥa đoàn kết được khối cử tri trung thành.
Tại Virginia, chủ đề trường học đă trở thành vũ khí mà phe Cộng ḥa khai thác triệt để. Ông Youngkin hứa sẽ xem xét lại cách chủ đề phân biệt chủng tộc được dạy tại trường học, đồng thời nhấn mạnh vào sự bất măn của phụ huynh về việc đưa trẻ tới trường trong thời gian đại dịch.
Tổng thống Biden và ứng viên Dân chủ Terry McAuliffe. Ảnh: New York Times.
Trong khi đó, ứng viên Dân chủ chỉ đơn thuần hứa hẹn rót 2 tỷ USD mỗi năm đầu tư vào các trường học, điều mà các chiến lược gia tin là không đánh đúng quan tâm của cử tri.
Và thay v́ tập trung vào những vấn đề cử tri quan tâm, phe Dân chủ lại quay trở lại công kích ông Trump, đồng thời chỉ trích ứng viên Cộng ḥa v́ ủng hộ các tư tưởng bảo thủ của cựu tổng thống.
Khi Tổng thống Biden tới Virginia vận động cho ông McAuliffe, ông Biden công kích nặng nề người tiền nhiệm, trong khi hầu như không nhắc đến chương tŕnh hành động của ḿnh.
Phe Dân chủ tiếp tục "bắt nạt" người đă bị đánh bại mà không đưa ra những thông điệp có ư nghĩa của riêng ḿnh, New York Times b́nh luận.
"Chiến thuật của họ là dùng ông Trump để lan tỏa sự sợ hăi trong cử tri, kết quả là cử tri không hưởng ứng. Khiến cử tri sợ hăi không phải cách giành chiến thắng, điều cần làm là mang tới cho cử tri lư do để bỏ phiếu ủng hộ", Tre Easton, cố vấn nhóm vận động cấp tiếp Battle Born Collective, nhận xét.
VietBF@ sưu tập