Có nhiều người trên đời làm ơn mắc oán, cả đời chỉ làm việc tốt mà không được đáp lại. Té ra cuối cùng lại là do cái miệng. Các cụ ta có dạy rằng: “Bệnh tùng khẩu nhập, hoạ tùng khẩu xuất” nghĩa là: bệnh từ cái miệng, họa cũng từ cái miệng. V́ thế mà có khi làm việc tốt nhưng chỉ v́ lời nói ác ư mà ḷng tốt bị tiêu tan.
Trong cuộc sống, ta thấy có người khi nói dù chỉ một lời, ai nghe thấy cũng ưa, cũng thương mến, có cảm t́nh, tin tưởng được và cũng đều nghe và làm theo. Cũng có người khi mở miệng nói, dù có nói nhiều cũng không ai tin, không ai muốn nghe, không ai ưa thích. Có những người khi nói thường đem lại sự êm ái, mát dịu trong tâm hồn người nghe, làm cho người nghe có cảm giác như vừa uống được một ḍng nước mát.
Cũng có những người khi nói làm cho người nghe phải khó chịu, bực bội. Do đó lời nói rất là quan trọng, có ảnh hưởng rất lớn trong cuộc sống hằng ngày của tất cả mọi người chúng ta. V́ vậy Đức Phật dạy chúng sinh phải thực hành khẩu nghiệp sao cho không gây nên nghiệp ác, tức là ăn nói phải đúng pháp để tránh nghiệp dữ do lời nói gây ra, tức là phải thực hành các điều lành về khẩu nghiệp.
Câu chuyện về việc tu dưỡng
Vương Dương Minh là một nhà tư tưởng nổi tiếng đời Minh. Có một lần, ông cùng học tṛ ra ngoài du ngoạn. Bên đường có hai người đang căi nhau kịch liệt.
Một người mắng: “Ngươi thật không biết thiên lư là ǵ”.
Người kia phản bác: “Ngươi mới thật là không có lương tâm”.
Cậu học tṛ liền quay sang nói với Vương Dương Minh: “Thầy xem, họ đang giảng đạo lư ḱa”.
Vương Dương Minh đáp: “Không, là họ đang chửi mắng người khác”.
Dùng thiên lư và lương tâm để yêu cầu bản thân ḿnh th́ mới đúng là giảng đạo lư; dùng nó để yêu cầu người khác th́ chính là mắng chửi người ta.
Trong đối nhân xử thế giữa người với người, nói chuyện chính là một loại tu hành thực tế, lời nói tán dương khen ngợi cũng là một loại thiện hạnh. Chuyện thị phi thường có nguyên nhân từ cái miệng; người nói, người nghe, lại có thêm người thứ ba vô tâm bàn luận khuấy đảo thị phi, khiến sự việc xấu càng thêm xấu. Bởi vậy mới có câu: “Dao ngôn chỉ vu trí giả”, những tin đồn vô căn cứ truyền đến tai người thông minh th́ không thể tiếp tục truyền được nữa.
Người với người gặp nhau đă khó, được cùng nhau tề tựu một nơi c̣n khó hơn, thế nên đừng v́ lời nói nhất thời mà phá hỏng đi thiện duyên khó được. Ngôn ngữ vốn câu thông với cảm t́nh và là công cụ để truyền đạt tư tưởng. Nhưng nếu không dùng lời nói đúng mực hợp lư mà lại dùng những lời dư thừa vô bổ th́ cũng sẽ dẫn đến thị phi, phiền năo.
Khi Tấn Vũ Đế mới lên ngôi không lâu, bèn xem bói xem có thể tại vị hoàng đế được bao lâu, kết quả được một quẻ có chữ “Nhất” (tức là 1). Vũ Đế vô cùng không vui, quần thần cũng sợ đến mặt mày trắng bệch, không ai dám hé răng nửa lời.
Lúc này, viên quan Bùi Khải mới tiến lên và bảo: “Vi thần nghe nói, trời mà được chữ Nhất th́ thanh minh trong sáng, đất mà được chữ Nhất th́ an b́nh yên ổn. Bậc vương hầu mà được chữ Nhất th́ nhân dân yêu mến ủng hộ”. Mấy lời ngắn ngủi như vậy nhưng cũng đủ khiến Vũ Đế từ buồn chuyển thành vui, quần thần trước những lời động viên thiện ư của Bùi Khải cũng vô cùng thán phục. Có thể thấy rằng, bất luận việc ǵ cũng không tuyệt đối. Nắm giữ nghệ thuật nói chuyện, lựa chọn thời cơ thỏa đáng th́ có thể biến buồn thành vui, dở lại hóa hay!
VietBF © sưu tập