Ngày 20/6, hai thẩm phán liên bang tại Mỹ đă ra phán quyết chặn đứng các nỗ lực của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm siết chặt chính sách đối với giới học thuật nước này, bao gồm việc hạn chế tuyển sinh sinh viên quốc tế và cắt giảm mạnh tài trợ nghiên cứu dành cho các trường đại học lớn như Harvard.
Sinh viên tại Đại học Havard ở Cambridge, Massachusetts (Mỹ).
Cụ thể, Thẩm phán Indira Talwani tại Boston tuyên bố vô hiệu hóa chính sách mới của Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF) - được ban hành hồi tháng 5 - với lư do đây là một quyết định "tùy tiện và thất thường". Chính sách này đặt trần hoàn trả chi phí gián tiếp (gồm chi phí quản lư, cơ sở vật chất phục vụ nghiên cứu, lương cho nhân viên kỹ thuật…) ở mức tối đa 15%, gây lo ngại sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới năng lực nghiên cứu lâu dài của các cơ sở học thuật. Thẩm phán Talwani nhấn mạnh rằng các quy định mới “không được xây dựng dựa trên cơ sở hợp lư, thiếu sự phân tích tác động cụ thể” và có thể khiến nhiều dự án nghiên cứu bị gián đoạn hoặc dừng triển khai.
Cho đến nay, phía NSF và Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra b́nh luận chính thức.
Trong khi đó, Thẩm phán liên bang Allison Burroughs cũng ra lệnh tạm dừng vô thời hạn các nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm ngăn Đại học Harvard tuyển sinh sinh viên quốc tế. Đây là động thái pháp lư nhằm bảo vệ quyền tiếp tục học tập của hàng ngh́n sinh viên quốc tế tại ngôi trường danh tiếng thuộc nhóm Ivy League này, trong lúc ṭa tiếp tục xem xét vụ kiện do Harvard đệ tŕnh.
Trong hồ sơ kiện, Đại học Harvard lập luận rằng hành động của Tổng thống Trump là "một sự trừng phạt" nhằm vào trường v́ đă sử dụng quyền được bảo đảm theo Tu chính án thứ nhất - từ chối can thiệp của chính phủ liên bang vào chương tŕnh giảng dạy, ư thức hệ học thuật và việc điều hành nội bộ. Phía trường cho biết, từ năm 2024, chính quyền Mỹ đă chỉ đạo rút tên Harvard khỏi hệ thống quản lư sinh viên quốc tế SEVP, đồng thời yêu cầu các đại sứ quán từ chối cấp visa cho sinh viên nước ngoài có ư định nhập học tại trường. Ngoài ra, Harvard cũng bị cắt giảm khoảng 3,2 tỷ USD tiền tài trợ và hợp đồng liên bang và bị loại khỏi danh sách nhận tài trợ trong tương lai.
Phản ứng trước các diễn biến pháp lư, Tổng thống Trump viết trên mạng xă hội Truth Social rằng chính quyền ông đang làm việc với Harvard để “giải quyết một số vấn đề nghiêm trọng” và “rất có thể một thỏa thuận sẽ được công bố trong tuần tới hoặc sau đó”.
Các chuyên gia nhận định hai phán quyết nói trên phản ánh vai tṛ ngày càng quan trọng của ṭa án trong việc giám sát và cân bằng quyền lực giữa các nhánh trong chính quyền liên bang, đặc biệt trong bối cảnh giới học thuật Mỹ ngày càng trở thành mục tiêu của các quyết định mang tính chính trị.
VietBF@ sưu tập