Ông Trump cũng xác nhận rằng Tổng thống Volodymyr Zelensky sẽ đến thủ đô Mỹ vào hôm 28.2 để kư một thỏa thuận khoáng sản quan trọng giữa hai nước.
Tổng thống Donald Trump tuyên bố rằng Washington sẽ không cung cấp bất kỳ đảm bảo an ninh đáng kể nào cho Ukraine.
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại pḥng Bầu dục ở Nhà Trắng - Ảnh: Reuters
Cam kết an ninh từ Mỹ
Phát biểu hôm 26.2, ông Trump nhấn mạnh rằng Mỹ không có kế hoạch mở rộng cam kết an ninh đối với Ukraine. "Tôi sẽ không đưa ra bất kỳ đảm bảo an ninh nào vượt quá mức cho phép. Chúng tôi sẽ để châu Âu lo phần đó", hăng tin Al-Jazeera dẫn lời ông Trump.
Tuyên bố này được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Zelensky trước đó đă nhấn mạnh rằng thỏa thuận kinh tế sơ bộ giữa Ukraine và Mỹ vẫn chưa bao gồm bất kỳ cam kết nào về an ninh, một yếu tố mà Kyiv xem là tối quan trọng để đối phó với cuộc xung đột đang diễn ra với Nga.
Ông Zelensky cho biết một thỏa thuận đầy đủ có thể phụ thuộc vào kết quả các cuộc đàm phán với Trump vào cuối tuần này. "Thỏa thuận này có thể là một thành công lớn hoặc có thể trôi vào quên lăng. Và điều đó phụ thuộc rất nhiều vào cuộc tṛ chuyện của tôi với Tổng thống Trump", ông phát biểu trong cuộc họp báo tại Kyiv.
Thỏa thuận khoáng sản và áp lực từ Washington
Theo các nguồn tin, thỏa thuận khoáng sản giữa hai nước sẽ cho phép Mỹ tiếp cận các nguồn tài nguyên quan trọng của Ukraine, được sử dụng trong ngành hàng không vũ trụ, quốc pḥng và hạt nhân. Đổi lại, Ukraine kỳ vọng thỏa thuận này sẽ giúp duy tŕ sự hỗ trợ của Mỹ giữa lúc ông Trump t́m cách thúc đẩy một giải pháp nhanh chóng cho cuộc chiến với Nga.
Washington đă gây áp lực mạnh mẽ lên Kyiv để kư thỏa thuận này, coi đó là một h́nh thức hoàn trả cho hàng tỉ đô la viện trợ quân sự và tài chính mà Mỹ đă cung cấp cho Ukraine kể từ khi Nga phát động cuộc chiến vào tháng 2.2022. Tuy nhiên, ông Zelensky bác bỏ bất kỳ ư tưởng nào rằng Ukraine có "khoản nợ" với Mỹ.
"Không có con số 500 tỉ USD, không có 350 tỉ USD, cũng không có 100 tỉ USD nào trong thỏa thuận này. Điều đó sẽ là không công bằng", ông Zelensky nhấn mạnh.
Nhà lănh đạo Ukraine cũng cho biết điều khoản "hai đổi một" - trong đó Ukraine sẽ phải trả hai USD cho mỗi USD viện trợ nhận được từ Mỹ - đă bị loại bỏ khỏi bản dự thảo mới nhất. "Tạ ơn Chúa, điều đó không c̣n nữa. Đó là một điều khoản phi lư", ông nói.
Mối quan hệ Ukraine - Mỹ giữa căng thẳng và kỳ vọng
Chuyến thăm của ông Zelensky diễn ra sau một tuần đầy sóng gió giữa hai nhà lănh đạo. Trước đó, Tổng thống Trump đă chỉ trích Zelensky, gọi ông là "kẻ độc tài không có bầu cử", trong khi Tổng thống Ukraine cảnh báo rằng nếu Trump gặp gỡ Tổng thống Nga Vladimir Putin trước ông, điều đó sẽ gửi đi một thông điệp sai lầm.
"Chúng tôi tin tưởng vào Mỹ. Điều quan trọng là không để mất Mỹ với tư cách là một trong những bên bảo lănh cho an ninh Ukraine", ông Zelensky nhấn mạnh.
Ukraine và các đối tác châu Âu, bao gồm Pháp, đang nỗ lực thuyết phục Washington rằng Nga không đáng tin cậy khi đề cập đến các thỏa thuận ḥa b́nh. "Chúng tôi không tin rằng Nga thực sự muốn ḥa b́nh. Chúng tôi chỉ tin vào quân đội của ḿnh", ông Zelensky cho hay.
Đáng chú ư, trong khi thúc đẩy thỏa thuận khoáng sản, ông Trump cũng khẳng định rơ ràng rằng Ukraine sẽ không được gia nhập NATO. "NATO? Hăy quên chuyện đó đi. Tôi nghĩ đó có lẽ là lư do khiến mọi chuyện bắt đầu", ông Trump phát biểu.
B́nh luận này dường như phản ánh quan điểm lâu dài của Trump về việc giảm thiểu vai tṛ của Mỹ trong liên minh quân sự NATO và chuyển gánh nặng an ninh cho châu Âu.
Nga gia tăng sức ép
Trong khi các cuộc đàm phán đang diễn ra, Nga vẫn tiếp tục các cuộc tấn công vào Ukraine. Theo lực lượng không quân Ukraine, Nga đă phóng ít nhất 177 máy bay không người lái vào nhiều khu vực khác nhau.
Tại miền Đông Ukraine, lực lượng Ukraine tuyên bố đă phát động một cuộc phản công thành công, giành quyền kiểm soát lại khu định cư Kotlyne ở khu vực Donetsk. Tuy nhiên, lực lượng Nga cũng tăng cường tấn công vào thị trấn Kostyantynivka và nhiều khu vực khác, gây ra thương vong đáng kể cho dân thường.
Bộ Quốc pḥng Nga tuyên bố đă kiểm soát thêm hai ngôi làng ở khu vực Kursk, nơi lực lượng Ukraine đă thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ vào năm ngoái.
Trong khi Ukraine và Mỹ đàm phán về thỏa thuận khoáng sản, Điện Kremlin cũng đang t́m cách thiết lập ảnh hưởng với ông Trump. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov cho biết các quan chức Mỹ và Nga sẽ gặp nhau tại Istanbul vào hôm 27.2 để thảo luận về các tranh chấp song phương. Cuộc đối thoại này được cả hai bên xem là một bước quan trọng trong tiến tŕnh hướng đến một giải pháp cho cuộc chiến Ukraine.
Tóm lại, thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine có thể mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ song phương, nhưng vẫn c̣n nhiều câu hỏi về tương lai của sự hỗ trợ từ Washington. Trong khi ông Trump t́m cách đạt được các thỏa thuận mang tính kinh tế, Ukraine vẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của các đảm bảo an ninh. Với t́nh h́nh chiến sự tiếp tục căng thẳng, kết quả của cuộc gặp giữa hai nhà lănh đạo Ukraine và Mỹ sẽ đóng vai tṛ quan trọng trong việc định h́nh hướng đi tiếp theo của Ukraine trong cuộc chiến với Nga.