Thách thức chờ đón vị tổng thống nổi tiếng nhất thế giới

Năm 2010 có lẽ là năm khó khăn nhất trong sự nghiệp chính trị của Tổng thống Mỹ Barack Obama tính đến thời điểm này. Ông chủ Nhà Trắng đã phải rất chật vật mới tập hợp được đủ sự ủng hộ cần thiết cho kế hoạch cải cách y tế mang đậm dấu ấn cá nhân của ông.

Tổng thống Obama.

Đặc biệt, Tổng thống Obama và Đảng Dân chủ cầm quyền của ông đã phải hứng chịu thất bại nặng nề trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ hồi tháng 11. Uy tín của ông liên tục giảm sút. Tuy nhiên, trong những ngày cuối cùng của năm 2010, báo chí Mỹ đã liên tục nói về sự trở lại của Nhà lãnh đạo Mỹ. Liệu đây có phải là sự mở đầu cho một năm mới tốt đẹp cho Tổng thống Obama hay không?

Một số nhà phân tích cho rằng, Tổng thống Obama đã có sự trở lại ngoạn mục trong thời gian gần đây. Từ một vị Tổng thống đang suy yếu do đảng của ông bị mất quyền kiểm soát Hạ viện, Tổng thống Obama đã lật ngược tình thế, trở thành vị tổng chỉ huy đầy sức mạnh khi vượt qua mọi khó khăn để giành được một số thắng lợi. Ông đã thành công trong việc kéo dài chính sách cắt giảm thuế được áp dụng từ thời chính quyền Bush, đạt được một thoả thuận thương mại tự do với Hàn Quốc và đặc biệt thúc đẩy được Thượng viện thông qua Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí chiến lược (START) mới với Nga.

Nhà phân tích Charles Krauthammer, người đầu tiên nói về “sự trở lại” của Tổng thống Obama, cho rằng ngày luật thuế được thông qua sẽ đánh dấu ngày đầu tiên trở lại của ông Obama nếu ông tái đắc cử nhiệm kỳ mới. Tuy nhiên, liệu có đúng là ông Obama đang thực sự trở lại, đang thực sự hồi sinh sau những thất bại năm 2010 thì vẫn đang là một câu hỏi bởi trên thực tế, một loạt thách thức đang chờ đợi ông Obama ở phía trước.

Chướng ngại vật mang tên Đảng Cộng hoà

Trong bối cảnh thuận lợi là sự bất mãn của cử tri Mỹ với tình hình kinh tế trì trệ và tỉ lệ thất nghiệp cao, Đảng Cộng hoà đối lập đã vươn lên, chiếm thêm hơn 60 ghế để giành quyền kiểm soát Hạ viện. Đây là sự thay đổi lớn nhất trong Hạ viện Mỹ trong vòng 50 năm trở lại đây.

Kết quả trên đã đánh dấu sự trở lại của phe bảo thủ nước Mỹ - lực lượng đã thống trị phần lớn chính trường Mỹ kể từ năm 2006. Có thể nói, cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2010 là một cơn địa chấn chính trị đối với nước Mỹ khi nó đem đến sự thay đổi đáng kể nhất trong Quốc hội nước này trong nửa thế kỷ trở lại đây. Kết quả của cuộc bầu cử là một chính phủ bị chia rẽ với Tổng thống bị kiểm soát bởi một đảng và Quốc hội bị kiểm soát bởi một đảng khác. Đây chính là thách thức lớn nhất đối với Tổng thống Obama.

Với việc Hạ viện đang ở trong tay đảng đối lập, con đường phía trước của ông chủ Nhà Trắng sẽ rất khó khăn. Ông Obama sẽ không còn có thể dễ dàng thực hiện những chính sách hay cải cách mà ông mong muốn. Thực tế này sẽ buộc Tổng thống Obama phải thay đổi cách thức làm việc trong thời gian còn lại trong nhiệm kỳ của ông.

Hợp tác hay đối đầu?

Trong một Quốc hội chia rẽ, cả hai đảng đều sẽ gặp khó khăn trong việc thúc đẩy thông qua những dự luật mà họ ủng hộ. Trong suốt 2 năm qua, Đảng Cộng hoà luôn bỏ phiếu chống lại hầu hết các sáng kiến của Đảng Dân chủ và họ thậm chí đã được gán cho cái tên “Đảng nói không".

Theo các nhà phân tích, trong những tháng đầu năm 2011, khi những người Cộng hoà còn đang phấn khích, họ sẽ bày tỏ quan điểm mạnh mẽ và sự đối đầu sẽ thống trị sân khấu chính trị Mỹ. Tuy nhiên, sau đó, hai đảng Dân chủ và Cộng hoà sẽ tìm cách hợp tác trong vấn đề thông qua các dự luật nhưng chỉ khi người Mỹ yêu cầu điều đó. Lịch sử đã từng cho thấy, cử tri không cử người đến Washington chỉ để cãi cọ lẫn nhau trong suốt 2 năm còn lại của nhiệm kỳ tổng thống.

Người Cộng hoà có thể hiểu rõ rằng, cử tri không “mua” một Quốc hội không làm gì. Với một phần Quốc hội trong tay, Đảng Cộng hoà cũng phải chịu trách nhiệm về những vấn đề của đất nước. Vì thế, nếu như chiến lược nói không mà Đảng Cộng hoà áp dụng trước đây giúp họ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vừa rồi thì nó có thể sẽ không phát huy tác dụng trong thời gian sắp tới.

Lịch sử cho thấy, một chính phủ chia rẽ đôi khi lại làm việc rất hiệu quả. Năm 1994, Đảng Cộng hoà đã giành chiến thắng lịch sử trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ bằng cách giành lại quyền kiểm soát ở cả Thượng viện và Hạ viện. Sau một thời gian đối đầu căng thẳng ban đầu giữa Quốc hội và Tổng thống của Đảng Dân chủ Bill Clinton lúc đó, Quốc hội do Đảng Cộng hoà kiểm soát đã chịu hợp tác với Tổng thống và thông qua được nhiều dự luật quan trọng.

Như vậy, để bộ máy chính quyền của Tổng thống Obama làm việc suôn sẻ thì cần phải có sự hợp tác tốt với Đảng Cộng hoà. Thách thức ở đây chính là việc Tổng thống Obama cần phải làm thế nào để có thể lôi kéo sự ủng hộ của Đảng Cộng hoà. Tuy nhiên, ông Obama cũng cần phải hết sức khôn khéo để tránh làm sao không làm phật lòng Đảng Dân chủ của ông. Nếu không xử lý tốt mối quan hệ với cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hoà thì hậu quả đối với sự nghiệp chính trị của ông Obama sẽ rất lớn.

Obama sẽ gặp khó với chính sách gì?

Dù Tổng thống Obama có xử lý tốt mối quan hệ với Đảng Cộng hoà thì điều đó không có nghĩa là Đảng Cộng hoà sẽ ủng hộ ông ở mọi chính sách. Về chính sách đối nội, theo các nhà phân tích, những lĩnh vực có thể đạt được sự hợp tác của hai đảng nhất là vấn đề cắt giảm thuế và phúc lợi thất nghiệp - hai vấn đề có ảnh hưởng lớn nhất đến dân Mỹ trong bối cảnh họ vừa thoát khỏi cuộc suy thoái kinh tế tồi tệ nhất kể từ những năm 1930.

Tuy nhiên, Tổng thống Obama sẽ phải đối mặt với khó khăn trong việc bảo vệ thành quả là dự luật cải cách y tế của ông. Sau cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ, Đảng Cộng hoà đã thề sẽ tìm cách huỷ bỏ dự luật này. Tuy vậy, các nhà phân tích tin rằng Đảng Cộng hoà sẽ không thể thành công trong việc phá bỏ thành tích này của ông Obama bởi Đảng Dân chủ vẫn còn kiểm soát Thuợng viện và Tổng thống có quyền phủ quyết.

Ngoài ra, Tổng thống Obama cũng không thể giải quyết những vấn đề như cải cách năng lượng và nhập cư với Quốc hội mới này.

Dù người Mỹ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ không dựa vào chính sách đối ngoại nhưng điều đó không có nghĩa là chính sách đối ngoại của Mỹ không bị ảnh hưởng gì. Với Đảng Cộng hoà kiểm soát Quốc hội, chính quyền của Tổng thống Obama sẽ gặp nhiều hạn chế trong việc thực thi chính sách đối ngoại. Ví dụ như, trong quan hệ với Nga, Mỹ sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.

Chiến lược của Tổng thống Obama trên chiến trường Afghanistan cũng sẽ bị ảnh hưởng. Hầu hết người của Đảng Cộng hoà ủng hộ chiến tranh nên nhiều người trong số họ đã chỉ trích kế hoạch rút quân của Mỹ ra khỏi nước này vào tháng 7 năm 2011.

Kiệt Linh - (tổng hợp