Tại sao nhiều nước như Mỹ lại phải điều chỉnh đồng hồ mỗi năm? Giờ DST là gì?

[nguoiduatinabc]

Có khoảng 70 quốc gia trên thế giới mỗi năm đều sẽ phải điều chỉnh dồng hồ theo giờ tiết kiệm ánh sáng ban ngày (daylight saving time - DST).

Chẳng hạn như ngày hôm qua 6/11, đến hẹn lại lên, nước Mỹ lại đổi giờ từ giờ mùa hè DST sang giờ tiêu chuẩn Standard Time.

Vậy tại sao lại như thế, ai là người đã đưa ra khái niệm này? Việc này nhằm mục đích là gì?



Tại sao lại có DST?

Mùa thu là khoảng thời gian đánh dấu cho nhiều sự thay đổi trong năm: như kết thúc đợt nắng nóng gây gắt của mùa hè, thời tiết trở nên mát mẻ hơn, ngày ngắn lại và lá cây cũng dần chuyển màu. Nhưng đối với nhiều người ở Mỹ, mùa thu đến cũng đồng nghĩa với việc kết thúc thời gian tiết kiệm ánh sáng ban ngày.

Daylight saving time bắt đầu vào ngày chủ nhật thứ 2 của tháng 3 khi đồng hồ chuyển sang 2 giờ sáng. Lúc này người dân sẽ vặn đồng hồ tới 1 tiếng thành 3 giờ sáng để bước vào giờ mùa hè. DST sẽ kéo dài đến tháng 11, kết thúc vào 2 giờ sáng ngày chủ nhật đầu tiên của tháng 11, đồng hồ sẽ được lùi về 1 giờ, trở lại với giờ tiêu chuẩn. Việc điều chỉnh đồng hồ theo DST áp dụng ở hầu hết các tiểu bang ở nước Mỹ, ngoại trừ 2 tiểu bang Arizona và Hawaii.

Các nhà chức trách cho rằng lịch thay đổi đồng hồ nên diễn ra vào nửa đêm và vào một ngày cuối tuần để giảm bớt sự gián đoạn, thay đổi cho lịch trình các ngày trong tuần.

Ý tưởng đằng sau sự thay đổi đồng hồ là để tối đa hoá việc sử dụng ánh sáng Mặt trời ở Bắc bán cầu. Như anh em đã biết, Trái Đất quay trên trục với một góc tương đối không đổi là 23,4 độ so với vòng quay quanh Mặt Trời. Điều này đồng nghĩa là trong khi khu vực xích đạo có khoảng 12 giờ ngày và đêm gần như bằng nhau quanh năm, thì ở một số khu vực ở phía bắc hoặc phía nam hành tinh sẽ có sự thay đổi.

Mùa hè là thời gian đánh dấu thời điểm mà Bắc bán cầu nhận được nhiều ánh sáng nhất, bởi lúc này Trái đất nghiêng về phía Mặt Trời nhiều hơn, ngày dài hơn đêm và thời tiết cũng ấm hơn. Trong khi đó, Nam bán cầu thì ngược lại, ngày ngắn đêm dài. Sau 6 tháng, hiện tượng này sẽ đảo ngược lại.

Trong thời đại than đá vẫn còn là nhiên liệu chủ yếu của thế giới, DST được thực hiện như một giải pháp để con người tận dụng được số giờ ban ngày hạn chế. Do đó, độ phổ biến của DST chủ yếu phủ thuộc vào vị trí quốc gia đó cách xích đạo bao xa. Càng ở xa xích đạo, các quốc gia càng có sự khác biệt rõ rệt về độ dài ngày giữa mùa hè và mùa đông.

Ai là người nghĩ ra khái niệm DST

Nhiều người cho rằng chính Benjamin Franklin (1706-1790) là người đầu tiên nảy ra ý tưởng điều chỉnh lại đồng hồ vào mùa hè. Năm 1984, Franklin đã viết 1 bức thư châm biếm cho tạp chí Journal de Paris. Trong thư, ông bày tỏ sự kinh ngạc với việc Mặt trời mọc lúc 6 giờ sáng, rất sớm so với giờ thức giấc của người dân Paris. Ông gợi ý người Paris có thể tiết kiệm nến bằng cách dậy sớm hơn để tận dụng ánh sáng Mặt trời vào buổi sáng.

“Nếu chúng ta có thể điều chỉnh giờ thức giấc theo Mặt trời, thành phố có thể tiết kiệm được 1 khoản lớn từ những ngọn nến thường được dùng trong màn đêm tối tăm.” Tuy nhiên, Franklin không phải là người đề xuất thay đổi giờ mùa hè, thay vào đó, ông đưa ra một giải pháp thú vị khác, bao gồm việc bắn đại bác trên đường phố để đánh thức mọi người khỏi giấc ngủ, thuế đóng cửa sổ khi Mặt trời mọc và hạn chế bán nến lại.

Trong khi đó ý tưởng chỉnh đồng hồ được cho là thuộc về George Hudson, một nhà côn trùng học đến từ New Zealand. Do tính chất công việc làm theo ca, nên Hudson rất coi trọng ánh sáng ban ngày sau giờ làm. Năm 1895, ông đã đề xuất lên Hiệp hội Triết học Wellington về việc ca làm việc kéo dài thêm 2 giờ đồng hồ để quá trình săn bọ diễn ra lâu hơn. Ngay sau đó, một nhà hoạt động người Anh có tên là Willia Willett đã đề xuất 1 ý tưởng tương tự để ngăn tình trạng lãng phí ánh sáng ban ngày. Ông đã đưa khái niệm này lên Quốc hội Anh vào đầu những năm 1900.

Ontario, Canada trở thành thành phố đầu tiên trên thế giới ban hành DST, vào ngày 1/7/1907. Sau đó Chiến tranh Thế giới thứ nhất diễn ra, khi tài nguyên nhiên liệu trở nên vô cùng khan hiếm, nước Đức là quyết định thực hiện giờ DST vào năm 1916 như một nỗ lực nhằm tối ưu nhiên liệu dùng cho cuộc chiến. Mỹ nhanh chóng thực hiện theo, với sự thay đổi thời gian DST đầu tiên diễn ra vào năm 1918.

Tổng thống thứ 28 của nước Mỹ - Woodrow Wilson vẫn muốn duy trì DST sau chiến tranh, nhưng lại gặp phải nhiều sự phản đối. Phần lớn nông dân Mỹ thời đó cho rằng việc cứ điều chỉnh thời gian sẽ làm ảnh hưởng đến sức khoẻ và cả giờ giấc sinh hoạt tự nhiên của họ. Vì thế, giờ DST đã bị hầu hết các quốc gia loại bỏ sau chiến tranh, ngoại trừ Canada, Anh, Pháp, Ireland.

Đến Thế chiến thứ 2, DST phổ biến trở lại, thậm chí một số quốc gia còn áp dụng thời gian mùa hè gấp đôi. Từ những năm 1970, DST được thực hiện vô cùng rộng rãi ở Mỹ và châu Âu do hậu quả của cuộc khủng hoảng năng lượng. Kể từ đó, thế giới có thêm nhiều ban hành, điều chỉnh vài bãi bỏ tuỳ vào từng quốc gia.

Tranh cãi xoay quanh DST

Tuy nhiên, không phải ai cũng thích sự thay đổi thời gian này. Tại Hawaii, hầu hết Arizona (không bao gồm Quốc gia Navajo) và các vùng lãnh thổ của Guam, Puerto Rico, American Samoa, Quần đảo Virgin thuộc Mỹ và Quần đảo Bắc Mariana đều chọn không sử dụng thời gian tiết kiệm ánh sáng ban ngày.

Còn trên toàn cầu, DST cũng sẽ được áp dụng tuỳ theo từng khu vực. Hầu hết các khu vực Bắc Mỹ, Châu Âu, New Zealand và một số khu vực ở Trung Đông đều có sự thay đổi hàng năm, mặc dù mỗi khu vực có ngày bắt đầu và ngày dừng khác nhau. Nhưng phần lớn châu Phi và châu Á đều không cần thay đổi đồng hồ.

Năm 2019, Liên minh châu Âu đã tiến hành bỏ phiếu để chấm dứt sự thay đổi thời gian bắt buộc, thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 10. Nhưng kế hoạch hiện đang bị tạm hoãn lại vì sự kiện Brexit và đại dịch COVID-19. Trong một cuộc khảo sát khoảng 4,6 triệu người ở châu Âu, 80% đã phản đối thay đổi giờ vì theo họ là quá phiền.
Lợi và hại của DST

Mục đích ban đầu của DST không còn phù hợp với hiện nay. Đối với nhiều người, DST dẫn đến rất nhiều vấn đề như đi làm sớm hơn, gây ra một số ảnh hưởng nhất định. Một số nghiên cứu đã cho thấy DST làm gia tăng tình trạng cơn đau tim ở nhiều người. Bên cạnh đó, một số bằng chứng khoa học cũng chỉ ra rằng thay đổi thời gian có liên quan đến sự gia tăng các vụ tai nạn xe hơi chết người, mặc dù ảnh hưởng là nhỏ so với tổng số vụ tai nạn mỗi năm. DST còn được cho là có ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của cơ thể do mất ngủ là điều khó có thể tránh khỏi khi thay đổi đồng hồ.

Hơn nữa, nhiều nghiên cứu đã đặt ra câu hỏi liệu DST có thực sự hiệu quả đúng với mục đích ban đầu nó được tạo ra hay không? Một nghiên cứu năm 2008 từ Bộ Năng lượng Mỹ cho thấy ở Mỹ, DST tiết kiệm khoảng 0.5% tổng điện năng mỗi ngày. Một số người ủng hộ cho rằng, DST giúp con người bắt đầu ngày sớm hơn, tạo ra ngày dài hơn. Mọi người sẽ có xu hướng hoạt động ngoài trời sau giờ làm việc bởi trời vẫn còn sáng. Họ có thể chơi thể thao, đi dạo,… thay vì nằm dài trên ghế.

Đối với nhiều ngành công nghiệp ngoài trời như môn thể thao Golf, DST giúp thúc đẩy lợi nhuận. Bên cạnh đó, ngành dầu khí cũng được hưởng lợi đáng kể, vì mọi người sẽ lái xe nhiều hơn nếu trời vẫn còn sáng sau giờ làm hay tan học.