Puerto Rico con đường trở thành tiểu bang, hoặc độc lập.

Hôm 19/05, một nhóm các dân biểu lưỡng đảng, mặc dù chủ yếu đều là thành viên Đảng Dân Chủ, đã công bố một dự luật sẽ trao cho Puerto Rico một con đường trở thành tiểu bang.

Nhóm này, được dẫn đầu bởi Lãnh đạo Đa số Hạ viện Steny Hoyer (Dân Chủ-New York) và gồm các Dân biểu Darren Soto (Dân Chủ-Florida), Nydia Velazquez (Dân Chủ-New York), Alexandria Ocasio-Cortez (Dân Chủ-New York), và Ủy viên Thường trú của Puerto Rico Jenniffer González-Colón, một thành viên Đảng Cộng Hòa, hy vọng sẽ chấm dứt những gì họ đã mô tả là “tình trạng thuộc địa” của Puerto Rico.

Cụ thể, dự luật này sẽ cho phép một cuộc bỏ phiếu toàn dân, một cuộc bỏ phiếu của tất cả người dân Puerto Rico để quyết định tư cách của họ với Hoa Kỳ. Các cử tri có thể chọn trở thành một quốc gia độc lập, kiến ​​nghị gia nhập Hoa Kỳ với tư cách là tiểu bang thứ 51, hoặc duy trì một số ràng buộc khác đối với Hoa Kỳ.

“Người dân Puerto Rico không muốn trở thành một thuộc địa, và Hợp chúng quốc Hoa Kỳ không muốn trở thành một cường quốc thuộc địa,” ông Hoyer nói trong một cuộc họp báo hôm 19/05 thảo luận về dự luật này. “Luật này đang tìm cách giải quyết vấn đề đó.”

Bà Velazquez cũng nhấn mạnh như vậy trong một tweet về dự luật này.

“Trong nhiều thập niên qua, việc giải quyết câu hỏi hóc búa về thuộc địa của Puerto Rico đã đi vào bế tắc,” bà Velazquez nói. “Tuy nhiên, chúng tôi đã thông báo ngày hôm nay rằng chúng tôi đạt được một thỏa thuận về một chặng đường tiến tới phi thực dân hóa Puerto Rico. Đề nghị này sẽ cho người dân Puerto Rico khả năng quyết định tương lai chính trị của họ.”

Bà González-Colón, thành viên Đảng Cộng Hòa duy nhất và là cư dân Puerto Rico duy nhất trong nhóm này, cũng hoan nghênh dự luật mà lẽ ra phải được thực hiện từ lâu nay.

Bà González-Colón nói: “Sau khi trải qua nhiều tháng thảo luận và đàm phán một cách chân thành, chúng tôi có thể tự hào thông báo rằng chúng tôi đã đạt được thỏa thuận về con đường hướng tới giải quyết một lần và mãi mãi tình trạng chính trị của hòn đảo này.”

Theo các điều khoản của dự luật, nếu người Puerto Rico chọn tìm kiếm việc trở thành một tiểu bang trong một cuộc bỏ phiếu toàn dân, thì họ vẫn sẽ là công dân của Hoa Kỳ.

Nếu các cử tri chọn trở thành quốc gia độc lập, thì những người Puerto Rico đã có quốc tịch Hoa Kỳ sẽ giữ lại quyền đó, nhưng những người sinh ra sau khi quốc gia này trở nên độc lập sẽ phải tuân theo các hạn chế nhập cư và yêu cầu nhập tịch giống như bất kỳ người nào không phải là công dân Hoa Kỳ khác.

Mặc dù có quyền lựa chọn, nhưng sự độc lập khó có thể là con đường mà người Puerto Rico theo đuổi.

Kể từ năm 2012, hòn đảo này đã tổ chức một số cuộc trưng cầu dân ý về tư cách tiểu bang, với các cử tri thể hiện sự ưu tiên rõ ràng đối với việc gia nhập vào Hoa Kỳ. Trong một cuộc bỏ phiếu năm 2020, khoảng 53% người Puerto Rico cho biết họ muốn gia nhập Hoa Kỳ với tư cách là tiểu bang thứ 51 nếu có cơ hội.

Bà González-Colón nói, “Người dân Puerto Rico đã bỏ phiếu nhiều lần, hơn ba lần, cho tư cách tiểu bang. Đây là một cuộc bỏ phiếu toàn dân sau cuộc bỏ phiếu toàn dân sau cuộc trưng cầu dân ý. … Quốc hội chưa bao giờ tự giải quyết vấn đề chính của tư cách hòn đảo.”

“Lần đầu tiên, chúng tôi sẽ tiến hành một cuộc bỏ phiếu tự thực hiện cho các lựa chọn thay thế không thuộc lãnh thổ,” bà cho biết.

Tuy nhiên, dự luật này khó có thể xuất hiện trên bàn của Tổng thống Joe Biden.

Dự luật có thể dễ dàng đi qua Hạ viện nếu tất cả các thành viên Đảng Dân Chủ đều ủng hộ dự luật này, nhưng tại Thượng viện, nó sẽ cần sự ủng hộ của ít nhất 10 thành viên Đảng Cộng Hòa.

Người Puerto Rico sống ở Florida có xu hướng bỏ phiếu cho Đảng Dân Chủ, theo cuộc thăm dò của Politico được thực hiện vào năm 2019. Chính phủ sẽ trao cho Puerto Rico hai ghế có giá trị trong Thượng viện, có nghĩa là các nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa khó có thể ủng hộ dự luật này, đặc biệt là giữa cuộc chiến giữa nhiệm kỳ căng thẳng tại một Thượng viện có quyền lực phân chia đều, nơi mọi ghế đều có thể tạo ra hoặc phá vỡ triển vọng của đảng này trong Quốc hội Hoa Kỳ Khóa 118.


Thanh Tâm