09/30/20
Nếu nước Mỹ c̣n sót lại chút danh dự, thanh danh và quyền lực rệu ră nào đó của một quốc gia từng được xem là siêu cường số một trong mắt thế giới th́ cuộc tranh luận tổng thống đầu tiên giữa tổng thống Donald Trump và cựu phó tổng thống Joe Biden đêm thứ Ba vừa qua đă giật sập tất cả.
Có thể là nụ cười hả hê, thương hại hay bỡn cợt về nước Mỹ. C̣n với người dân Mỹ, nó là một sự xấu hổ cho những ai c̣n chút lương tri và lư trí để đánh giá và nh́n nhận.
Gần bốn năm qua, tổng thống Donald Trump đă cho thế giới và người dân Mỹ thấy được một người đứng đầu quốc gia là như thế nào. Nhưng chân dung của một tổng thống trong vai người tranh luận đêm qua đă phô bày tất cả hiện trạng nước Mỹ: hỗn loạn, thô bạo, bất chấp luật lệ và đầy những dối trá.
Ba phần tư người theo dơi cuộc tranh luận cho biết họ xem để biết ứng viên mà ḿnh ủng hộ sẽ tranh luận thế nào và chỉ 6 % cho biết họ theo dơi cuộc tranh luận để quyết định lá phiếu c̣n phân vân do dự của ḿnh, theo như một thăm ḍ của CBS. Dù với lư do ǵ, có lẽ cũng ít ai ngờ được họ sẽ phải chứng kiến một cuộc tranh luận tổng thống chưa bao giờ tệ hại và tạo ra nhiều trạng thái cảm xúc cho người xem đến vậy.
Người dân mong đợi ít ra trước mặt công chúng và tất nhiên cả thế giới, cuộc tranh luận giữa một tổng thống và người có khả năng trở thành tổng thống Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ sắp tới, sẽ biện luận các vấn đề quốc gia trong tư cách và phong cách những người đứng đầu quốc gia. Nhưng họ đă thất vọng. Bởi cuộc tranh luận đă trở thành cuộc tranh căi nảy lửa, tấn công, cắt lời, mạt sát không nhân nhượng ngay từ những phút đầu tiên.
Và những ai theo dơi cuộc tranh luận ắt cũng thấy được: Donald Trump là người đă cố t́nh đưa cuộc tranh luận vào sự hỗn loạn này. Như chính ông đă đưa nước Mỹ đến t́nh trạng báo động hiện nay.
Chris Wallace, kư giả kỳ cựu của Fox News cho biết trước cuộc tranh luận rằng, ông sẽ cố là một điều hợp viên "vô h́nh" trong vai tṛ dẫn dắt cuộc tranh luận để người xem chỉ nghe và thấy rơ chân dung của hai ứng viên. Nhưng Wallace không thể làm người vô h́nh, ông đă phải vất vả cắt lời Trump, nhắc nhở luật lệ cuộc tranh luận đă được cả hai ban tranh cử đồng ư. Rồi lại tái nhắc nhở. Suốt gần 100 phút đồng hồ.
Bởi Trump liên tục phá luật, cắt lời Biden, cắt lời người điều hợp, chưa đợi đối phương kết thúc hai phút tŕnh bày của ḿnh. Hơn 70 lần, theo các đài truyền h́nh thống kê. Ngay từ đầu và tái diễn nhiều lần đến độ Wallace phải lặp lại đôi lần, "Thưa tổng thống, tôi là người điều hợp, xin ngài để tôi hỏi rồi hẳn trả lời". Và cũng chính Trump cũng tự nhận ra khi nói rằng, "Tôi đến đây để tranh luận với anh ta (Biden) chứ không phải với ông" để tự ngừng việc muốn tranh luận cả với điều hợp viên.
Có thể là sự hung dữ, lỗ măng thường lệ hay bởi v́ là một "chiến binh", như lời con trai ông là Eric Trump giải thích về thái độ cha ḿnh ngay sau cuộc tranh luận, điều ắt đang được người ủng hộ Trump tung hê, thích thú ngoài kia. Nhưng cũng có thể đó là chiến thuật đầy tính toán nhằm cắt ngang mạch suy nghĩ của Biden, đặc biệt với những điều quan trọng mà Biden đang hay muốn tŕnh bày nhằm lái sang chuyện khác khi bị hỏi về những điều Trump muốn né tránh.
Chính v́ vậy người xem dường như chẳng nghe được ǵ nhiều những thông tin, chính sách, đường hướng, giải pháp cho cuộc khủng hoảng quốc gia. Từ đề tài Tối Cao Pháp Viện, đại dịch Covid-19, khủng hoảng kinh tế, sự bất ổn xă hội. Bởi những điều Trump nói là lặp lại những ǵ đầy dối trá mà người dân đă biết, đă từng nghe ông bao biện. Và Biden th́ không có cơ hội để tŕnh bày trọn vẹn những điều cần nói do thái độ này của Trump.
Câu chuyện thời sự về hồ sơ thuế thu nhập mà tờ New York Times công bố cuối tuần qua được nhiều người mong đợi câu trả lời từ Trump, cũng đă được Chris Wallace đặt ra. Không trả lời thẳng câu hỏi của Wallace và cũng không lên án New York Times là "fake news" như thường lệ, Trump lập lờ rằng có đóng "hàng triệu đô la". Rồi nói thêm, "Đó là (theo) luật lệ thuế vụ. Tôi không muốn trả thuế. Trước khi ở vị trí này, tôi là chủ tư nhân, là người kinh doanh tư nhân. Như mọi người tư nhân khác, trừ khi là đồ ngu, c̣n th́ họ cứ làm theo luật mà thôi. Và nó là vậy". Vâng! Chính Trump đă một lần nữa tự thú nhận trước người dân, chỉ có "kẻ ngu" mới không lách luật, né thuế trong vai tṛ người đứng đầu quốc gia đang hô hào "luật pháp và trật tự". Nó cho lý do để những kẻ ngoài kia hãnh diện về sự gian manh, tham lam của mình.
Nhưng hơn hết, Trump né tránh khi được hỏi về việc có sẳn sàng lên án những nhóm da trắng tối thượng cực hữu hay không, cũng như không cam kết sẽ chuyển giao quyền lực trong ôn ḥa nếu thua cuộc. Bị Joe Biden thách thức lên án "Proud Boys", một nhóm bị xem là nhóm thù hận, đă gây ra các cuộc đụng độ với người biểu t́nh tại Porland th́ Trump chỉ nói "Proud Boys, lui lại và pḥng bị" (Stand back and stand by). Nếu hiểu theo ngôn ngữ "chiến binh" của Trump thì đó là lời hiệu triệu "lui binh và trực chiến". Trực chiến sẳn sàng bảo vệ tổng thống và những người da trắng mang tinh thần thượng đẳng, kỳ thị và bài ngoại? Nó là cơ hội cho những kẻ da màu đang c̣n ủng hộ Trump thấy được họ không thuộc con thuyền của những kẻ thượng đẳng muốn tấn công bất cứ màu da nào khác mình. Nếu như họ c̣n đôi chút lư trí hay cảm nhận thông thường để hiểu và nhận biết điều này.
Dù điềm tĩnh và mạch lạc, đôi lúc sự tấn công của Trump cũng có làm Biden mất tự chủ, cuốn vào cảm xúc, như khi ông đang giận dữ nói về việc Trump sỉ nhục quân đội, rồi xúc động nhắc về người con trai đă qua đời cũng từng tham gia quân đội của ḿnh. Và ông bị Trump lái sang tấn công cá nhân Hunter Biden, con trai ông để né câu chuyện.
Nhưng điều này cũng là cơ hội để Biden vô t́nh chứng tỏ tư chất một người lănh đạo. Một cách chân thật và rất người. Như ḷng thương cảm, sẻ chia đến những gia đ́nh đă mất mát người thân v́ Covid-19, không c̣n cơ hội hiện diện trong bữa cơm gia đ́nh mà ông bày tỏ trước đó. Như cảnh vợ chồng ông ôm nhau đầy xúc động sau cuộc tranh luận.
Nh́n thẳng như bộc bạch cùng người dân đang theo dơi, ông nói, "Con trai tôi như nhiều người ngoài kia đă có vấn đề nghiện ngập và đă vượt qua, đă sửa chữa, đă giải quyết. Tôi hănh diện về con trai tôi". Nh́n nhận vấn đề một cách thắng thắn và thành thật, không bao biện né tránh trước vấn đề. Nó là một phẩm cách đáng quư của bất cứ ai, không chỉ với người lănh đạo. Điều mà Trump không có được qua việc đối phó và né tránh trách nhiệm trước dịch bịnh Covid-19 vừa qua.
Nếu Joe Biden nh́n thẳng vào ống kính truyền h́nh như đang nói chuyện với quốc dân đồng bào th́ Donald Trump hầu như chỉ nh́n về Biden và người điều hợp để tranh căi. Nó cho thấy phẩm cách của một trong hai người sẽ dẫn dắt quốc gia: Biden nhắm đến quốc gia và người dân c̣n Trump chỉ muốn làm người chiến thắng cho riêng ḿnh. Và đó là Donald Trump.
Vậy rốt cuộc ai đă thắng trong cuộc tranh luận đầu tiên này?
Cả hai phe binh chống đều cho rằng ứng viên mà ḿnh ủng hộ đă giành chiến thắng. Nó nằm sẳn trong đầu mỗi người từ cả trước khi cuộc tranh luận diễn ra đêm qua. Kiểu như hồi 2008, ban tranh cử đảng Cộng Ḥa đă vô t́nh tung ra clip ứng viên của ḿnh đă thắng cuộc ngay trước khi cuộc tranh luận diễn ra trong một tai nạn bất cẩn đầy xấu hổ.
Nhận xét từ các hăng truyền thông cùng thăm ḍ người theo dơi cho biết Joe Biden đă thắng. Nhưng điều này không quan trọng. Bởi cuộc tranh luận này đă cho thấy rõ ràng rằng, nước Mỹ đă thua. Thua nặng nề và sâu đậm khi có một tổng thống như Donald Trump trong bốn năm qua. Và chắn chắn nó sẽ kết liễu thời đại vàng son của một đế chế nếu Donald Trump tái đắc cử thêm bốn năm.
30/09/2020
Nhă Duy