Chuyện người Thanh Hoá đi hành khất (ăn xin) đă trở thành tập quán như một nghề nghiệp là một sự thật được lan truyền qua rất nhiều giai thoại.
Một thời rất nhiều vùng ở xứ Thanh cứ hết việc đồng áng, chài lưới, người dân lại đóng cửa đi khắp nơi ăn mày không phải chuyện hiếm.
Người xứ Thanh kể rằng, ông tổ của nghề “cái bang” được thờ ở đền Thành Hoàng làng thuộc xă Quảng Thái (huyện Quảng Xương, Thanh Hóa).
Từ xa xưa đất Quảng Xương nghèo lắm, các cụ muốn lập đền Thành Hoàng Làng để cầu mong phù hộ cho con cháu học giỏi làm quan mới mong thoát nghèo.
Các cụ cho t́m thầy địa lư để đặt nơi xây cất đền. Thầy địa lư sau khi nḥm ngó, lùng sục khắp nơi thầy bảo:
- Xây đền ở Quảng Thái, thế đất ở đấy có h́nh bút nghiên, con cháu tất học giỏi, đỗ đạt.
Đến khi đào móng xây cất, các cụ nh́n kỹ chẳng thấy thế đất giống h́nh bút nghiên tư nào, mà y hệt cái bị và cái gậy, hai thứ hành trang không thể thiếu được của những người hành nghề “cái bang”.
Các cụ buồn lắm, nhưng đây có thể là ư trời không nên cưỡng lại, “cái bang” cũng là một nghề, chịu khó siêng năng cũng giàu chứ sao.
Và từ đấy, người Thanh Hoá “tay gậy, tay bị khắp nơi tung hoành”.
Hàng năm, dịp Tết về, mọi người dù có hành khất ở đâu, làm quan to, quan nhỏ cũng phải về giỗ tổ “cái bang” đóng góp vật chất cho quê hương.
Ngày nay truyền thống “cái bang” vẫn được thế hệ sau của người Thanh Hoá phát huy, điển h́nh là trong đại dịch Covid với sự chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Thủ tướng Phạm Minh Chính- người con của quê hương xứ Thanh đă cùng các đồng chí lănh đạo đất nước đi khắp nơi trên thế giới để thực hiện chiến dịch “ngoại giao vaccine” thành công mỹ măn.
Từ trước đến nay chưa có thủ tướng nào nhiệt t́nh hăng hái, có nhiều chuyến công du ra nước ngoài nhiều như ông. Đi đâu ông cũng thể hiện truyền thống quê hương “cái bang” ngửa tay xin “hỗ trợ” để có thể đem lợi ích về cho tổ quốc.
Và chuyện này cần được đưa vào sử sách cho con cháu “cái bang” ghi nhớ công lao của các vị tiền bối một thời v́ dân, v́ nước.