Nếu chỉ một lần tận mắt chứng kiến các loại “đặc sản” b́nh dân như: khô tẩm gia vị, da heo phồng, b́ heo, tóp mỡ... được chế biến ra sao th́ hẳn nhiều người sẽ tởn tới già
Các “đặc sản” này được chế biến từ những ḷ sản xuất chui, không đăng kư, không qua kiểm soát nên cơ sở rất dơ bẩn, nguyên liệu hôi thối. Nghiêm trọng hơn là để xóa dấu vết hàng phế thải, chúng được xử lư qua hàng chục loại hóa chất, gia vị độc hại để trở thành những món ăn ngon miệng, rẻ tiền.
Hăi hùng khi vào ḷ
B́ heo, tóp mỡ là những món khoái khẩu của giới ăn vặt hay dân nhậu nhưng ít ai biết tại các ḷ, chúng được chế biến không khác ǵ thức ăn dành cho… gia súc. Không chỉ nguyên liệu mà các vật dụng chứa đựng hầu như không bao giờ được rửa nên lẫn tạp chất, lông heo; khu vực chế biến th́ nhớp nhúa, hôi hám.
Cơ sở sản xuất da heo phồng bẩn vẫn hoạt động dù đă bị đ́nh chỉ
Khô ḅ đen, nguyên liệu không thể thiếu cho món bánh tráng trộn, món ăn vặt đang hút người dùng, trước giờ được người bán giới thiệu làm từ phổi ḅ vừa bị lật tẩy là làm từ phổi heo phế thải.
Ngày 12-8, khi vào ḷ của ông Sơn Chiều tại nhà không số, nằm sâu trong hẻm thuộc ấp 4, xă Tân Kiên, huyện B́nh Chánh, TP HCM, chúng tôi cùng các thành viên đoàn liên ngành huyện B́nh Chánh không thể tưởng tượng đây là cơ sở chế biến thực phẩm cho người v́ mùi hôi tanh, dơ dáy; khắp sân, hàng rào từng miếng “khô ḅ” được đem phơi như giẻ lau nhà thu hút ruồi, nhặng bâu về đánh chén.
Nơi chế biến khô ḅ, thực phẩm dành cho người, rất mất vệ sinh
Công nghệ sản xuất khô ḅ đen siêu rẻ (giá sỉ 40.000-50.000 đồng/kg) được chủ cơ sở khai là dùng phổi heo (loại phế thải, hôi thối, nhiều lá phổi c̣n lưu bệnh tích của heo giá 13.000 đồng/kg) luộc chín rồi xắt miếng, tẩm ướp gia vị, phụ gia, sau đó ngào đường, sả ớt... Phần vụn th́ thành “khô ḅ đen”, loại miếng lớn được đem phơi sau đó chiên lại thành “khô ḅ miếng”. Thành phẩm làm ra, chủ cơ sở đổ ra sàn nhà, ngay cạnh ổ chó và chó, gà th́ đi lại tung tăng.
Tại khu vực sản xuất, chúng tôi c̣n ghi nhận có một số bịch bột các màu nghi là hóa chất dùng trong chế biến.
Trong vai người mua hàng, ngày 21-8, chúng tôi đến cơ sở làm da heo phồng không phép nằm trong con hẻm nhỏ trên Quốc lộ 50 (xă Phong Phú, huyện B́nh Chánh), mọi người làm việc náo nhiệt dù cơ sở này đă bị đ́nh chỉ hoạt động. Hai nồi luộc da sôi sùng sục, bên trong đen ng̣m. Cạnh đấy là mấy thanh niên ở trần lôi da heo ngâm từ thùng ra để cạo lớp mỡ, lúc này da heo có màu trắng, sạch bong chứ không như hiện trạng khi trong nồi luộc. Bên dưới là rạch nước đen ng̣m, hôi hám đầy rác thải.
Chủ cơ sở là ông Lê Vĩnh Phước “khoe” với chúng tôi giấy phạt của cơ quan chức năng ghi ngày 6-5 với tổng tiền phạt 17,65 triệu đồng mà ông chưa có tiền đóng. Ông cũng nói thẳng là gia đ́nh không có tiền đóng phạt, cũng không thể thực hiện đúng theo hướng dẫn của thú y v́ không có vốn và nếu ông bỏ nghề th́ không biết làm ǵ để mưu sinh!
Vợ ông Phước trấn an chúng tôi rằng sau khi luộc, rửa, da heo c̣n được nướng trên cát ở nhiệt độ cao nên an toàn, ăn không bị sao (!). Quá tŕnh sản xuất hết sức dơ bẩn, tuy nhiên khi bán ra thị trường th́ thành phẩm đều rất bắt mắt, giá rẻ, lại ngon miệng nên các loại thực phẩm chế biến trên vẫn đắt hàng.
Gian nan xử lư
Sáng 21-8, chúng tôi quay lại cơ sở chế biến khô ḅ của ông Sơn Chiều, ghi nhận chỉ c̣n... nền nhà, mọi vật dụng lẫn chủ nhân đă dời đi đâu không rơ. Theo thông tin chúng tôi có được th́ chủ cơ sở này vẫn c̣n “nợ” một số tiền phạt từ tuần trước. Tương tự, chiều 20-8, khi đến điểm sơ chế phụ phẩm trâu, ḅ bằng hóa chất nằm trong hẻm C4 đường Phạm Hùng (xă B́nh Hưng, huyện B́nh Chánh), bị cơ quan chức năng xử lư hồi tháng 4 vừa qua, th́ cửa đóng, người vắng.
Người dân xung quanh cho biết đây là chiêu chung của các chủ cơ sở làm thực phẩm bẩn, hễ bị phát hiện là dời đi nhưng không ai dám chắc là bỏ nghề mà thường t́m địa điểm khác kín đáo hơn để tiếp tục hoạt động.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, đại diện Đội QLTT 6B (Chi cục QLTT TP HCM) cho biết khi có thông tin về khô ḅ đen sản xuất bẩn, đă tiến hành kiểm tra tại chợ sỉ B́nh Tây. Tuy nhiên, tiểu thương rất nhạy thông tin nên đă giấu hàng, kết quả đội chỉ xử lư được một chủ hàng tại 2 sạp liền kề trên đường Lê Tấn Kế (phường 2, quận 6) c̣n đang bày bán 22 kg khô ḅ đen.
Chủ sạp tŕnh bày hàng mua của người lạ đến chào bán, không có hóa đơn chứng từ, hàng hóa không nhăn mác, không hạn sử dụng. Do đó, đội tịch thu tiêu hủy tang vật, đồng thời phạt 1,6 triệu đồng hành vi kinh doanh hàng hóa không rơ nguồn gốc.
Theo Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm TP HCM, khó khăn trong quản lư thực phẩm hiện nay là một bộ phận người tiêu dùng c̣n rất dễ dăi trong lựa chọn thực phẩm, vẫn mua những loại không rơ nguồn gốc. Phía “cung” th́ nhiều hộ sản xuất thực phẩm nhỏ lẻ làm theo quy tŕnh truyền thống nên việc thay đổi hành vi, thói quen của người dân gặp nhiều khó khăn.
Sơ chế tai heo nơi dơ bẩn
Đoàn liên ngành huyện B́nh Chánh ngày 19-8 đă kiểm tra Công ty TNHH Sản xuất Ḥa Thắng (B8/10E, ấp 2, xă Vĩnh Lộc B, huyện B́nh Chánh) chuyên sản xuất thức ăn gia súc đang sơ chế 470 kg tai heo.
Nơi thực hiện sơ chế không bảo đảm vệ sinh, sàn nhà đọng nước bẩn lẫn nhiều tạp chất. Đoàn kiểm tra đă đ́nh chỉ hoạt động sơ chế trái phép trên, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính, niêm phong lô hàng và tiến hành lấy mẫu xét nghiệm để kiểm dịch lại lô hàng.
Ổ vi trùng, hóa chất độc hại
Theo TS-BS Trần Văn Kư, phụ trách chuyên môn Văn pḥng phía Nam - Hội Khoa học Kỹ thuật an toàn thực phẩm Việt Nam, các loại “đặc sản” b́nh dân có điểm chung là giá rất rẻ. Ai cũng biết là những nguyên liệu như tôm, thịt ḅ, heo, mực đều đắt tiền. Do đó, một là, người sản xuất dùng nguyên liệu giả; hai là, hàng thật nhưng là loại phế thải.
Để xử lư các nguyên liệu này, người ta phải dùng rất nhiều loại hóa chất độc hại ở tất cả các công đoạn sản xuất như ngâm, tẩy, rửa, tẩm ướp, bảo quản. TS-BS Kư nhấn mạnh bí quyết của những món ăn này chính là các loại gia vị tạo cảm giác thèm ăn, càng ăn lại càng thấy ngon. Gia vị, phụ gia có loại được phép dùng, có loại cấm nhưng chắc chắn những nơi sản xuất không đăng kư sẽ dùng loại cấm để tiết giảm chi phí và đều là những chất độc hại cho người dùng.
Khi ăn các loại “đặc sản” vỉa hè này, nếu bị tiêu chảy là may v́ độc chất được tống ra ngoài. C̣n không, chúng sẽ được tích tụ trong cơ thể, đến một ngày bùng phát ra th́ không thể cứu chữa được v́ ung thư, suy gan, thận mạn tính...
“Trước đây, các loại “đặc sản” b́nh dân thường chỉ đắt hàng ở các khu công nghiệp, trường học, nơi có thu nhập thấp, nay đến dân công sở có kiến thức nhất định cũng ghiền” - TS-BS Kư nói.
Bài và ảnh: NGỌC ÁNH
NLD