Khoảng lặng phía sau tiếng cười của NSƯT Phạm Bằng

[Romano]

Là người mang lại tiếng cười đến với khán giả qua các tiểu phẩm hài "Gặp nhau cuối tuần", thế nhưng ít ai biết được phía sau tiếng cười ấy của NSƯT Phạm Bằng là một khoảng lặng mà ông chưa bao giờ chia sẻ.Sáng đạp xích lô, tối làm vua...
Sinh ra vào những năm 30 của thế kỷ trước, có một tuổi thơ đủ đầy, nghệ sỹ Phạm Bằng một thời từng là cậu ấm của đất Hà thành vì gia đình làm ăn phát đạt, thuộc hàng có của ăn của để khi ấy.... Tuy nhiên, kể từ khi ông cụ thân sinh của nghệ sĩ Phạm Bằng qua đời khi mẹ ông mới chỉ 24 tuổi đã khiến cuộc đời ông gặp nhiều thử thách.
Khi đó, sự cứng rắn và mạnh mẽ bươn chải, vừa làm cha, vừa làm mẹ của người phụ nữ đã tạo nên tính hà khắc đến nghiệt ngã trong con người mẹ ông. Nghiêm khắc với các con chưa đủ, đến cả khi các con đã yên bề gia thất bà còn khắc nghiệt với cả con dâu, đến tận khi lìa xa cõi đời, bà vẫn giữ nguyên sự cố hữu đến bảo thủ trong con người mình.
Nghệ sỹ Phạm Bằng vẫn nhớ, suốt những năm tháng theo đuổi con đường nghệ thuật, chưa một lần mẹ ông đến xem dù chỉ một vở kịch, hay một chương trình có con trai tham gia, bởi với bà, ‘nó chỉ là con hát đi mua vui cho thiên hạ’. Quyết định lấy một cô gái như thế nào về sống với mình cả đời ông cũng phải lựa xem ai là người sống được với mẹ, nên ngay cả khi có gia đình riêng, ông vẫn có một nỗi cô đơn khó khỏa lấp.
Hồi mới vào nghề, khi đã hoạt động tại đoàn công văn công Hà Nội 4 năm nhưng nhiệm vụ chính của ông chỉ toàn chạy cờ. Nản và xấu hổ, vợ con nheo nhóc, ông đã tính đến chuyện bỏ nghề, đi đạp xích lô kiếm tiền nuôi vợ con. Cũng may, một số đạo diễn sừng sỏ lúc đó đã động viên, ông mới yên tâm, tiếp tục nhẫn nại với nghề. Năm 1965, nỗ lực của nghệ sỹ Phạm Bằng bắt đầu được đền đáp. Ông bắt đầu đảm nhận các vai chính. Với gương mặt khá sắc sảo, Phạm Bằng thường được giao các vai tư sản, phản động, các vai cường hào ác bá thời phong kiến. Sau thời điểm giải phóng Sài Gòn năm 1975, cái tên Phạm Bằng đã trở nên nổi tiếng trong làng kịch nói phía Bắc – thứ giải trí hiếm hoi của người dân bấy giờ. Những chuyến lưu diễn dài biền biệt hàng tháng trời kéo Phạm Bằng đi khắp các tỉnh thành. Xa vợ, xa con nhưng bù lại, có tiền lo cho vợ con ở Hà Nội.
Nghệ sỹ Phạm Bằng nhớ lại, khi đó thù lao diễn mỗi đêm với mức từ 4 hào đến 1 đồng 2 cho mỗi diễn viên. Ông luôn được mức cao nhất. Bát phở tái 2 hào rưỡi, phở chín 2 hào, gạo 4 hào 1kg. Người lớn tiêu chuẩn 2kg thịt/tháng, gạo 17kg/ tháng, trẻ con 1kg thịt, 10kg gạo nhưng lũ trẻ hoạt động nhiều nhanh đói, cơm bữa nào thiếu thịt là chúng kêu ầm lên, bố mẹ chỉ ăn nước thịt, cái thì phần con. Thế là vẫn đói, phải tìm mọi cách để kiếm tiền, suất vé mời của diễn viên cũng mang ra bán được 8 hào – 1 đồng. Diễn viên tự làm hậu đài, cu ly, bốc vác. Tối vừa làm vua, làm quan trên sân khấu. Diễn xong, tiền bồi dưỡng không dám ăn, đói lắm bỏ ra mua tí xôi, còn để dành cho vợ con. Tuy đã hơn 11h nhưng ông lại xin xuất dọn dẹp chở xe ba gác, phông màn, cảnh, từ chợ Bưởi, Láng Hòa Lạc về rạp Kinh Môn gần nhà.

NSƯT Phạm Bằng

Không thể đi bước nữa vì quá yêu bà xã...
Giờ đây khi đã hơn 80, tuy đã có cuộc sống khá giả, và được mọi người yêu mến qua những vai diễn mang lại tiếng cười cho khán giả tại các tiểu phẩm hài trong các chương trình Gặp nhau cuối tuần, nhưng đằng sau những tiếng cười tưởng chừng như vô tư ấy là một nỗi cô đơn không gì có thể khỏa lấp của nghệ sỹ Phạm Bằng, kể từ khi người vợ bỏ ông mà ra đi...
Thiếu đi bàn tay chăm sóc của người vợ đã hơn chục năm nay, mỗi lần đau ốm lại nhờ đến con cái, nhưng con chăm cha không bằng bà chăm ông, mà nhờ đến các con nhiều quá cũng ngại, nên NSƯT Phạm Bằng cứ lủi thủi một mình như thế trong căn nhà đơn sơ giản dị. Đến cả lúc đi chữa bệnh, ông cũng chẳng nói với ai, cứ lẳng lặng với lỉnh kỉnh đủ thứ thuốc men.
NSƯT Phạm Bằng nhớ khi mẹ ông mai mỉa mình làm cái nghề xướng ca vô loài, là con hát đi mua vui cho thiên hạ và chưa một lần đến xem ông biểu diễn, vợ ông đã âm thầm đứng sau lưng, hy sinh tất cả để chồng theo đuổi con đường mà ông đã chọn lựa.
Bà xã của nghệ sỹ Phạm Bằng là người chịu thương chịu khó, có lẽ cũng khó có người con dâu nào chiều được mẹ chồng khó tính như vợ ông, nên Phạm Bằng nói ông thương vợ, lúc nào cũng thương dáng vẻ hiền lành, có gì đó cam chịu và luôn dõi đôi mắt theo ông đầy lo lắng và yêu thương. Thế nên dù đã đi xa hơn 10 năm nay, nhưng trong căn nhà cổ kính của ông lúc nào cũng như còn hình bóng người vợ vẫn đâu đây, và ông thì, chẳng mấy câu chuyện không nhắc đến bà.
Yêu bà xã sâu đậm đến như vậy, nên mỗi khi nhắc đến vợ mình, trong ánh mắt buồn của nghệ sỹ Phạm Bằng lại ánh lên sự long lanh, niềm tự hào: "Vợ tôi mất khi mới 65 tuổi. Đó là một phụ nữ mà tôi nghĩ rằng, có lẽ đến kiếp sau nếu may mắn tôi mới gặp được một người như thế. Tôi bị khủng hoảng tinh thần một thời gian dài, anh em khuyên đi làm cho nguôi ngoai.
Tôi lấy vợ khi 29 tuổi, bà ấy kém tôi 8 tuổi. Trong cuộc sống nói chung, nghề nghiệp nói riêng, sự thành công của tôi 98% nhờ vào công bà ấy, tôi chỉ có 2% thôi. Khi bà ấy còn, tôi cũng thường xuyên nói thế - không phải nịnh vợ đâu. Vợ chồng - chỉ hai người ấy hiểu nhau nhất, ai hiểu bằng? Lúc ấy khó khăn lắm, tôi đi diễn biền biệt, bà ấy ở nhà bươn chải nuôi ba đứa con. Thời đó không có điện thoại như bây giờ, cùng lắm là viết thư, hoặc nhắn tin qua người quen, đời sống căng thẳng đi vay từng đồng, lương chỉ đủ sống 20 hôm, 10 ngày còn lại đi vay. Tôi đi diễn thoải mái trong khi bà ấy ở nhà lo chạy gạo, lo con ốm con đau".
Chỉ muốn sống giản dị, nhẹ nhàng...
Gần đây, nghệ sỹ Phạm Bằng vắng bóng trên màn ảnh nhỏ trong khoảng thời gian dài khiến khán giả nghĩ ông đã dừng nghiệp diễn nhưng mới đây ông đã quay lại trong 1 tiểu phẩm nhân dịp năm mới. Ông cho biết 2 năm qua, ông nghỉ diễn vì trải qua 3 ca mổ, và trong khoảng thời gian này ông phải di chuyển giữa Sài Gòn liên tục nên khó có thể thu xếp thời gian tham gia vào các dự án phim truyền hình.
Gần cả cuộc đời cống hiến cho nghệ thuật, đến khi về già vẫn mang tiếng cười dành tặng cho đời, giữ lại cho mình những nỗi cô đơn khó chia sẻ cùng ai, NSƯT Phạm Bằng nói ông không biết bon chen, không biết cúi lưng, mòn gối hay cong xương sống, ông chỉ muốn sống giản dị, nhẹ nhàng, thế là đủ.
tm

ở đời phải cần có nhiều khoảng lặng mà