Vương Dương Minh là nhà chính trị, nhà triết học, nhà tư tưởng tài giỏi thời nhà Minh trong lịch sử Trung Quốc. Cho đến ngày nay, tinh hoa đối nhân xử thế của ông vẫn đúng với thời đương đại. Sinh thời, Vương Dương Minh chia cuộc đời thành 5 cấp độ, người càng khôn ngoan th́ ở tầng càng cao.
Con người tu dưỡng tạo bản lĩnh, ngưởi ở tầng càng cao th́ càng cuộc sống càng vương giả.
1. Hành động quyết đoán, có chừng mực
Vương Dương Minh tin rằng việc làm thực tế là cách chứng minh đáng tin cậy nhất. Những người tài giỏi không khoe khoang thành tích mà chỉ im lặng trau dồi bản thân. Nếu một người chỉ biết phản bác mà không tiếp thu th́ măi măi không thể tiến bộ.
Con người cần phải ôn ḥa trong mọi việc, làm việc chăm chỉ, trưởng thành trong sự kiên nhẫn và trưởng thành trong nghịch cảnh.
Vào ngày đầu tiên khi Vương Dương Minh được lệnh làm quan ṭa ở huyện Giang Tây, một nhóm người đă kéo vào khóc lóc xin giảm thuế.
Sau khi t́m hiểu ông biết được sự thật, đó không phải là thuế hợp pháp do triều đ́nh ban hành, mà là cái cớ để những kẻ có quyền bóc lột người dân thường. Ngay sau đó, ông tuyên bố loại thuế đó sẽ được băi bỏ.
Khi Vương Dương Minh nhậm chức, ông đă thẳng tay xử lư những kẻ có ư đồ bất chính, mang lại yên ổn cho nhân dân. Ông không khiêm tốn cũng không hống hách, nhờ vậy đến nhiều đời sau vẫn được người dân kính nể.
2. Nói vừa phải
Vương Dương Minh đă nói: "Tất cả mọi người là bằng hữu, điều cốt yếu phải biết thuyết phục được ḷng người". Những người thường đổ lỗi cho người khác sẽ chỉ bộc lộ phẩm chất thấp kém của họ.
Socrates là người có năng khiếu truyền đạt, và công việc của ông là dạy mọi người diễn thuyết. Một thanh niên đến xin lời khuyên và giải thích tầm quan trọng của một bài phát biểu. Socrates đợi anh ta nói chuyện một lúc lâu rồi yêu cầu anh ta đóng gấp đôi học phí, chàng thanh niên hỏi tại sao, Socrates nói: "Bởi v́ tôi không chỉ dạy bạn nói, mà c̣n dạy bạn cách không nói".
Con người mất 3 năm học nói những lại mất cả đời để học cách im lặng. Người khôn ngoan sẽ hiểu những điều này: Không nói lớn, nói suông, không nói nhảm, không nói xấu, lời nói và việc làm phải đi đôi với nhau.
3. Tấm ḷng rộng mở
Những người đă làm nên những điều vĩ đại trong thời cổ đại và hiện đại là những người nhân từ và hào phóng. Vương Dương Minh cho rằng ḷng dạ hẹp ḥi là căn nguyên của những tai họa, chỉ cần b́nh tĩnh sẽ có phúc.
Người hẹp ḥi không chỉ bị giới hạn bởi suy nghĩ của bản thân, mà c̣n bị giới hạn bởi toàn bộ cuộc đời. Những người có tấm ḷng rộng mở không so đo tính toán quá nhiều, cuộc sống mới thực sự tự do.
Không ai là hoàn hảo, không có ǵ là hoàn thiện, nếu bạn có tấm ḷng rộng lớn th́ mọi thứ sẽ nhỏ lại, bao dung với nhau th́ thế giới mới ḥa b́nh. Bao dung những ǵ người khác không thể bao dung sẽ nhận được những ǵ người khác không thể có được.
4. Có tầm nh́n rộng lớn
Vương Dương Minh khi mới 13 tuổi, đă hỏi thầy dạy học của ḿnh: "Ưu tiên hàng đầu của con là ǵ?". Người thấy ấy đă trả lời ưu tiên tất nhiên là tập trung học tập, rèn giũa bản thân.
Vương Dương Minh lại nói: "Tập trung học tập có lẽ không phải là điều ưu tiên hàng đầu. Điều đầu tiên là học và học để trở thành một nhà hiền triết".
Vào thời điểm đó, lấy danh vọng và nổi tiếng là mục tiêu hàng đầu của các học giả, nhưng Vương Dương Minh không đi theo con đường thông thường và muốn trở thành một nhà hiền triết. Cha ông đă phản đối khi khi biết điều đó, nhưng ông nội của Vương Dương Minh lại hoàn toàn ủng hộ cháu trai ḿnh.
Bởi v́ tầm nh́n quyết định suy nghĩ, suy nghĩ quyết định hành động và hành động quyết định đích đến.
Có một câu nói nổi tiếng trong The Family Guide of Yan Family: "Người miền núi không tin có con cá to bằng khúc gỗ, người vùng biển không tin có cây to bằng con cá". Những người tầm nh́n hạn hẹp khó có thể làm được những điều lớn lao.
So với bề rộng của tri thức, th́ tầm nh́n là độ sâu về hiểu biết của một người về thế giới và nó cho biết tầm cao của cuộc đời.
5. Đọc thật nhiều
Nhà văn người Anh Shelley từng nói: "Càng đọc, bạn càng cảm thấy ḿnh thiếu sót". Một người càng biết nhiều sẽ càng thấy ḿnh ngu dốt.
Vương Dương Minh tin rằng có ba cảnh giới khi đọc, cảnh giới thứ nhất là " nhớ ", cảnh giới thứ hai là "biết ", và cảnh giới thứ ba là "trí óc sáng suốt".
"Nhớ" là chỉ nhớ những từ trong sách. "Biết" có nghĩa là hiểu nghĩa của từ. "Sáng tỏ" là cấp độ cao nhất con người có thể đạt được khi tích luỹ lượng kiến thức nhất định, đọc một cuốn sách hay là nói chuyện với những người uyên bác.
Bạn càng đọc nhiều sách, bạn càng học được nhiều, nh́n thấu thế giới và bạn có một cuộc sống tốt đẹp. Đọc sách là một cách sống và cách đầu tư cho cuộc đời. Những thay đổi về định lượng sẽ dẫn đến những thay đổi về chất. Một ngày nào đó, bạn sẽ cảm ơn mọi cuốn sách bạn đă đọc.
VietBF@sưu tập