Thiếu oxy thầm lặng, F0 ở nhà có những dấu hiệu này không được chủ quan

[therealrtz]

Người đàn ông 60 tuổi có bệnh nền, chưa tiêm vắc xin, chỉ số SpO2 đang ở mức 97 - 98%, nhưng tối cùng ngày bỗng nhiên SpO2 tụt nhanh. Sáng hôm sau, ông tử vong.



Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Nhóm bác sĩ quân y hỗ trợ online chăm sóc điều trị F0 tại nhà ở Hà Nội, nhận được thông tin về một ca bệnh nam giới 60 tuổi ở quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, có bệnh nền (gout) và chưa tiêm vắc xin.

Bệnh nhân đang có chỉ số SpO2 (nồng độ oxy máu) ở mức 97 - 98%, nhưng tối cùng ngày bỗng nhiên SpO2 tụt nhanh và sáng hôm sau đã không qua khỏi.

Các bác sĩ cho rằng đây là ca bệnh điển hình của triệu chứng "thiếu oxy thầm lặng", một tình huống rất nguy hiểm ở người bệnh Covid-19, số lượng người gặp tình huống này đã gia tăng từ khi chủng Delta xuất hiện. Tình trạng này đặc biệt dễ gặp ở người có bệnh nền, chưa tiêm vắc xin...

Theo bác sĩ Hoàng, những ngày gần đây mỗi ngày anh nhận đến 100 - 150 cuộc gọi từ người F0 và gia đình. Trong số này có một tỷ lệ nhỏ là người già, người có bệnh nền, chưa tiêm vắc xin thì họ cho biết SpO2 xuống thấp trong khi xét nghiệm đã âm tính hoặc 2 vạch mờ - tức là còn dương tính nhưng chỉ số virus còn thấp.

“Những bệnh nhân SpO2 thấp khi xét nghiệm âm tính hoặc 2 vạch mờ chính là trường hợp thiếu oxy thầm lặng", BS Hoàng cho hay.

Chung mối quan tâm này, TS.BS Hoàng Thanh Tuấn, Phó Chủ nhiệm Khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và tái tạo, Viện Bỏng Quốc gia, thành viên sáng lập "Nhóm bác sĩ quân y hỗ trợ online chăm sóc điều trị F0 tại nhà" tại Hà Nội cho biết, thiếu oxy thầm lặng là một tình trạng nguy hiểm có thể gặp phải ở bệnh nhân Covid-19. Việc cơ thể bị thiếu oxy một cách "âm thầm" khiến người bệnh tưởng như đang bình thường có thể đột ngột trở nặng.

"Thiếu oxy thầm lặng hay còn gọi là tình trạng "Happy Hypoxia" được chẩn đoán khi người bệnh không cảm thấy khó thở nhưng SpO2 lại giảm dưới 94%. Theo thống kê, gần 20% bệnh nhân nhập viện cảm thấy không hề khó thở trong khi biểu hiện CT scan bất thường (86%) và cần phải bổ sung oxy (40%). Đây là một tỷ lệ khá cao do đó mọi người cần hết sức lưu ý", BS Tuấn thông tin.

Phân tích sâu hơn về sự nguy hiểm của tình trạng thiếu oxy thầm lặng, theo BS Tuấn, ở giai đoạn đầu của bệnh, phổi có thể còn giãn nở bình thường, không có sự gia tăng khoảng chết và kháng cự đường thở. Do đó, có thể trung tâm hô hấp không cảm thấy bất thường về việc thở (giải thích vì sao bệnh nhân không thấy khó thở!).

Tuy nhiên, diễn tiến bệnh có thể nhanh và xảy ra tình trạng mất bù hô hấp. Nếu bệnh nhân đột ngột thở nhanh, sâu có thể là dấu hiệu của suy hô hấp tiến triển trong Covid-19.

Đáng lưu ý các báo cáo về ca bệnh Happy Hypoxia gia tăng khi chủng Delta xuất hiện. Nguyên nhân là do tình trạng "bão cytokine", virus không còn nhưng cytokine vẫn tiến triển, bệnh nhân không khó chịu nữa, không ho, sốt nữa nên có khi chủ quan và tình trạng đột ngột trở nặng.

"Bình thường phần phổi lành sẽ bù cho các phần đã tổn thương, nên với người hơi thiếu oxy đã khó thở thì khoảng bù trừ này còn lớn. Nhưng với người gặp tình trạng thiếu oxy thầm lặng thì khoảng bù rất nhỏ, do đó tiến triển nặng sẽ rất nhanh chóng ngay sau khi xuất hiện khó thở", BS Tuấn phân tích.

Làm gì khi bị khó thở?

Chính vì sự nguy hiểm của tình trạng thiếu oxy thầm lặng, TS. BS Hoàng Thanh Tuấn lưu ý, các F0 tuyệt đối không chủ quan chỉ căn cứ vào triệu chứng khó thở mà bỏ qua nồng độ SpO2 trên máy, khi thấy tụt SpO2 dưới 94% mà chưa khó thở thì hãy hết sức đề phòng. Cần nằm tư thế, tập thở thật tốt để cải thiện SpO2 ngay.

BS Tuấn nhấn mạnh: "Nằm sấp giúp phân bố máu cho những vùng phía sau, rất quan trọng trong điều trị Covid-19 ở giai đoạn sớm và có thể điều trị lâu dài giúp cải thiện oxy máu. Ngoài ra, những vùng phổi phía sau lưng vốn ít được thông khí hơn, khi nằm sấp những vùng phế nang sẽ được phân bố oxy hít vào, giảm hiện tượng chỗ nhiều oxy mà lại ít máu đến, chỗ ít oxy mà máu lại đến nhiều (cân bằng thông khí- tưới máu).

Ngoài ra, BS Huy Hoàng cũng khuyến cáo, F0 cần phải thường xuyên đo SpO2. Đây là một trong những yêu cầu cần thiết với người F0. Nhiều người mua thuốc, mua nhiều loại, nhưng khi hỏi có thiết bị đo SpO2 không thì lại không có hoặc chưa để ý đến. Các F0 có bệnh nền (tim mạch, gout, tăng huyết áp...), chưa tiêm vắc xin hoặc chưa đủ mũi càng phải chú ý hơn đến tình huống này.

Ngoài ra, cần chú ý đến thời gian ngày thứ 7 - 10 kể từ khi phát hiện bệnh, đây cũng là thời điểm tình trạng happy hypoxia có thể xuất hiện. Nếu SpO2 dưới 95% đã là chỉ dấu nguy hiểm, dưới 90% thì cận kề nguy hiểm. Từ thời điểm này, người bệnh cần được hỗ trợ thở oxy sớm và chuyển nhanh nhất đến cơ sở điều trị.

Sử dụng bình oxy tại nhà cần lưu ý gì?

Tuy nhiên nếu sử dụng bình oxy tại nhà cần phải lưu ý khi sử dụng bình oxy cần tuyệt đối tuân theo các hướng dẫn về an toàn oxy nói chung.

Theo GS.TS Nguyễn Gia Bình, Chủ tịch Hội Hồi sức Cấp cứu và Chống độc Việt Nam, nguyên Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bạch Mai, việc sử dụng bình oxy cần tuân thủ theo Hướng dẫn sử dụng bình oxy điều trị F0 tại nhà và lưu ý an toàn khi sử dụng bình oxy ( nguy cơ cháy, nổ) như bình gas.

Cụ thể là giữ bình ô xy cách xa ngọn lửa. Tránh để gần vật dụng có thể phóng tia lửa điện gây cháy nổ, không lưu trữ bình khí oxy gần bất kỳ loại nguồn nhiệt nào, gần bếp gas, hoặc gần nến thắp sáng.

Giữ bình oxy đứng trong thùng, hoặc giá. Đảm bảo thiết bị đựng oxy an toàn và sẽ không rơi đổ. Tắt oxy khi không sử dụng giảm nguy cơ bị cháy nổ.

Trước khi bắt đầu điều trị oxy tại nhà cần liên lạc với cán bộ y tế gần nhất để được giải đáp những thắc mắc, luôn để số điện thoại liên lạc ở vị trí dễ thấy. Ngoài ra cần ghi chép lại thời gian, liều lượng oxy sử dụng, tuân thủ chỉ định của bác sĩ.

Dấu hiệu cảnh báo F0 chuyển nặng:

- Khó thở.

- Nhịp thở tăng.

- SpO2 ≤ 95% (nếu có thể đo).

- Mạch nhanh > 120 nhịp/phút hoặc dưới 50 lần/phút.

- Huyết áp thấp: huyết áp tối đa < 90 mmHg, huyết áp tối thiểu < 60 mmHg.

- Đau tức ngực thường xuyên.

- Thay đổi ý thức.

- Tím- nhợt môi, đầu móng tay, móng chân, da xanh...

- Không thể uống, bú, nôn.

- Trẻ em: Sốt cao, đỏ mắt, môi đỏ, xuất huyết...

- Bất kỳ tình trạng nào cảm thấy không ổn, lo lắng.

Khi gặp các dấu hiệu trên F0 cần báo ngay với nhân viên y tế để được xử trí kịp thời.

VietBF @ Sưu tầm