Và trị giá của chúng có thể lên tới hàng tỷ USD. Một con số quá lớn, cho thấy ḷng tham của con người là vô hạn.
Những chiếc túi nylon cáu bẩn chứa toàn găng tay y tế đă qua sử dụng. Một số có dính đất, một số c̣n cả vết máu. Chúng được vứt lăn lóc trong một nhà kho ở ngoại ô thành phố Bangkok, Thái Lan.
Ngay gần đó là một chiếc tô lớn, bên trong chứa thuốc nhuộm màu xanh và một vài chiếc găng treo vắt vẻo. Giới chức Thái Lan cho biết, đây là nơi các lao động nhập cư sẽ t́m cách biến những chiếc găng tay dơ bẩn trở thành mới tinh, sau vụ đột kích vào cơ sở này hồi tháng 12/2020.
Đây chỉ là một trong số rất nhiều nhà kho như vậy vẫn đang hoạt động tại Thái Lan, nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu găng tay y tế vốn đă bùng nổ kể từ khi đại dịch Covid-19 xảy ra. Họ đang đóng thùng hàng triệu chiếc găng tay dưới tiêu chuẩn để xuất khẩu đến Mỹ và nhiều quốc gia khác trên thế giới, giữa cơn khủng hoảng vật tư mà có lẽ sẽ phải mất nhiều năm mới giảm thiểu được.
Chiếc găng tay cáu bẩn, được nhuộm lại thành màu xanh và đóng vào trong hộp mới để xuất khẩu đến Mỹ trong đại dịch
CNN đă thực hiện một phóng sự kéo dài hàng tháng trời và phát hiện được hàng chục triệu găng tay giả hoặc đă qua sử dụng đă tuồn được đến Mỹ. Và con số ấy thực chất chỉ là bề nổi của một tảng băng ch́m mà thôi.
Các chuyên gia tin rằng đây là một ngành công nghiệp lừa đảo hết sức đáng sợ, thậm chí c̣n xem găng tay y tế đang là
"mặt hàng nguy hiểm nhất Trái đất hiện nay", theo lời nhận xét của chuyên gia Douglas Stein.
"Làn sóng những chiếc găng tay bẩn thỉu, không đạt tiêu chuẩn đang được tuồn vào nước Mỹ, trong khi giới chức liên bang đến lúc này mới phần nào mới nắm được mức độ quy mô lớn đến khủng khiếp của nó", Stein cho hay.
Bất chấp những rủi ro có thể xảy ra cho nhân viên y tế tuyến đầu và bệnh nhân, giới chức Mỹ đang gặp khó khăn trong việc xử lư hành vi buôn bán vật tư y tế bất hợp pháp. Một phần là bởi các quy định nhập khẩu với mặt hàng này đă bị buộc phải nới lỏng khi đại dịch trở nên căng thẳng.
Lừa đảo để trục lợi từ nhu cầu gia tăng
Đầu năm 2020, nhu cầu cho các thiết bị bảo hộ cá nhân (
PPE) tăng phi mă khi đại dịch Covid-19 càn quét cả thế giới. Cùng với đó, giá bán găng tay y tế, cụ thể là găng tay cao su tổng hợp (
nitrile) đă luôn giữ ở mức giá cao.
Những chiếc găng tay được sản xuất gần như toàn bộ tại Nam và Đông Á, dựa vào nguồn cung cao su thiên nhiên giới hạn và các nhà máy sản xuất chuyên biệt. Nhu cầu tăng lên, nguồn cung từ các thương hiệu uy tín, lâu đời sẽ không thể đáp ứng kịp thời.
Găng tay nitrile màu xanh là loại đạt tiêu chuẩn sử dụng trong ngành y tế
Khi chính phủ và hệ thống y tế các quốc gia phải xoay sở để có được thứ ḿnh cần, th́ cũng là lúc nhiều công ty nhận thấy đó là cơ hội tốt để kiếm tiền.
Cuối năm 2020, Tarek Kirschen, một doanh nhân tại Miami, FL đă đặt lô găng tay trị giá 2 triệu USD từ một công ty có trụ sở ở Thái Lan, mang tên
Paddy the Room. Kirschen bán lại lô hàng này cho một công ty phân phối tại Hoa Kỳ.
"Thế rồi chúng tôi nhận được vô số cuộc gọi từ khách hàng, với một thái độ hết sức kinh khủng. Họ la hét, hỗn loạn", Kirschen nhớ lại. Ông sau đó đă phải tận mắt đi kiểm tra ngay khi lô hàng thứ 2 đến được Miami.
"Tất cả đều là găng tay tái sử dụng. Chúng được giặt rồi dùng lại", ông kể.
"Một số thậm chí vẫn c̣n bùn đất và vết máu. Số khác có in dấu hiệu cho thấy hạn sử dụng từ cách đây 2 năm. Tôi không tin nổi vào mắt ḿnh nữa".
T
arek Kirschen, doanh nhân Mỹ bị lừa 2 triệu đô v́ lô hàng găng tay y tế kém chất lượng từ Thái Lan
Kirschen đă phải hoàn trả tiền cho khách hàng, vứt bỏ lô găng tay ở một băi rác và thông báo cho FDA vào tháng 2/2021. Ông cho biết, không có chiếc găng nào trong lô hàng được sử dụng v́ mục đích y tế. Tuy nhiên theo ghi nhận từ CNN, các công ty phân phối khác của Mỹ đă tiếp nhận gần 200 triệu chiếc găng cũng của công ty Thái Lan
Paddy the Room trong thời điểm dịch bệnh.
Và chẳng có bất cứ thông tin nào về chuyện ǵ đă xảy ra với số găng này, sau khi chúng đến được Mỹ.
Những kẻ bất nhân
Có ít nhất 2 công ty nhập khẩu cho biết toàn bộ lô hàng găng tay họ nhận được không phải là găng tay
nitrile, và cũng không đạt tiêu chuẩn. Như công ty
Uweport cho biết họ không thể bán lại chúng cho các công ty dược theo kế hoạch. Thay vào đó, họ phải bán với mức giá thấp hơn cho các công ty phân phối khác để sử dụng trong nhà hàng, khách sạn và nhà máy chế biến thực phẩm.
Chuyên gia Douglas Stein, vốn là người đă mua đồ bảo hộ PPE từ châu Á trong nhiều thập kỷ, đă theo dơi hàng loạt những vụ lừa đảo bắt nguồn từ Đông Nam Á kể từ khi dịch bệnh bắt đầu.
"Nó bất chính một cách lố bịch ở mọi công đoạn trong chuỗi cung ứng", ông nhận xét.
Sở hữu một mạng lưới kết nối người mua và bán trên
LinkedIn, Stein thường xuyên phải tiếp nhận tư vấn cho những người mất đến cả triệu USD v́ dính phải các lô găng tay y tế lừa đảo, và phải ngăn cản họ kư kết các hợp đồng quá xa thực tế với những mức chiết khấu hấp dẫn đến không tưởng.
Louis Ziskin là một doanh nhân người Mỹ rất hứng thú với lĩnh vực này.
"Chúng tôi thấy cơ hội kiếm tiền. Chúng tôi thấy có những khách hàng ngành y gần như phải cầu cạnh, lạy lục để có được chúng".
Hàng trăm ngàn chiếc găng tay y tế cáu bẩn được giặt lại, nhuộm màu rồi xuất khẩu bị thu giữ trong đợt đột kích của FDA Thái Lan vào cuối năm 2020
Chính v́ vậy, công ty của Ziskin có tên là
AirQueen, đă xúc tiến một đơn hàng trị giá 2,7 triệu đô từ
Paddy the Room, thông qua một bên môi giới cũng từ châu Á. Đơn hàng phải thanh toán trước 100% giá trị.
Ziskin từng có tiền án. Ông từng phải ngồi tù hơn 10 năm sau khi bị bắt v́ buôn lậu thuốc lắc tại Mỹ vào năm 2000. Nhưng suốt một thập kỷ qua, ông là một doanh nhân công nghệ thành đạt, tên tuổi xuất hiện trong tạp chí
Forbes. Thế rồi, ông bước vào thế giới buôn găng tay y tế khi đại dịch ập đến.
Một cuộc điều tra độc lập được thực hiện tại nhà kho ở Los Angeles sau đó xác nhận rằng hầu hết số găng tay mà Ziskin đặt mua không phải là găng
nitrile, mà là găng cao su chất lượng thấp hơn hoặc làm từ
vinyl, những loại bị cấm sử dụng cho mục đích y tế. Đa số là loại đă qua sử dụng, thậm chí c̣n có vết bùn đất phía trên.
Với lô hàng như vậy, Ziskin không có bất cứ cơ hội nào bán được cho các bệnh viện cả.
"Đều là v́ vấn đề an toàn thôi. Nhưng các công ty như vậy chưa bao giờ lọt vào danh sách đen thực sự khiến cho tôi choáng váng", ông chia sẻ.
Thắc mắc của Ziskin tuy là có căn cơ, nhưng nguyên nhân có thể là v́ cú lừa ấy quá tinh vi.
Công ty Thái Paddy the Room đă gửi cho Ziskin các biên bản điều tra độc lập, cho thấy lô hàng gửi cho ông là loại hàng đạt tiêu chuẩn chất lượng. Nhưng các biên bản này đều là giả mạo. Bản thân công ty viết ra các biên bản này cũng không có thật.
Giống như Kirschen, Ziskin đă gửi đơn báo cáo cho giới chức trách ngay sau khi nhận được lô hàng này hồi đầu năm 2021, cho cả
FDA lẫn
CBP (Cục Hải quan và Biên pḥng Mỹ). Dẫu vậy, dữ liệu nhập khẩu cho thấy lời báo động của họ chẳng có giá trị ǵ. Bởi sau khi đơn báo động của Ziskin hồi tháng 2, vẫn có 28 container chở hơn 80 triệu chiếc găng được chuyển đến Mỹ, từ
Paddy the Room của Thái Lan.
Việc các lô hàng găng y tế kém chất lượng vào Mỹ được dễ dàng một phần là v́ FDA đă phải tạm thời nới lỏng quy định nhập khẩu do ảnh hưởng của đại dịch.
"Đơn giản là không có câu trả lời. Không có cách nào để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cả", Stein giải thích.
"Điều này đă mở toang cánh cửa cho những kẻ trục lợi bất chính".
Người phát ngôn của
FDA cho biết các lô hàng như vậy được nhập về
"chỉ khi số găng tay ấy đáp ứng được tiêu chuẩn được chấp nhận, và có nhăn hiệu được in ấn thể hiện rơ ràng rằng số găng này không được sản xuất dưới điều kiện có nhiều rủi ro." Nhưng thực tế khi kiểm tra, chuyện số găng này không đạt tiêu chuẩn gần như chỉ được phát hiện sau khi hàng được chuyển đến mà thôi.
Tháng 8/2021,
FDA cuối cùng đă phát hành sự cảnh cáo cho các nhân viên cảng về cái tên
Paddy the Room, trong đó yêu cầu mọi lô hàng từ công ty này đều phải được kiểm tra kỹ càng. Và khi đó là 5 tháng sau khi Kirschen và Ziskin gửi đơn báo động cho họ.
Theo báo cáo của
CBP, họ đă thu giữ 40 triệu khẩu trang và hàng trăm ngàn trang thiết bị bảo hộ y tế bị làm giả. Một vài lô găng tay cũng bị thu giữ, nhưng không rơ là số lượng bao nhiêu.
Nơi "nỗi sợ" đối mặt với "ḷng tham" của con người
FDA tại Thái Lan cũng khá vất vả trong việc theo sát các vụ lừa đảo mua bán găng tay
nitrile. Khi cơ quan này đột kích vào kho của
Paddy the Room hồi tháng 12/2020, họ đă phát hiện những chiếc túi rác chứa toàn găng tay đă qua sử dụng, đa dạng về màu sắc, chất liệu và chất lượng. Công nhân nhà kho nhồi số găng này vào những chiếc hộp in nhăn
SriTrang, một thương hiệu găng tay nổi tiếng của Thái Lan để làm giả. Liên hệ với
SriTrang, công ty cho biết họ không có dính líu ǵ đến
Paddy the Room cả.
Theo Doug Stein, găng tay nhập khẩu vào Mỹ đáng lẽ không bao giờ được cho vào các hộp in tiếng nước ngoài. Riêng vấn đề này thôi đă là điều đáng báo động.
FDA Thái Lan đă bắt giữ chủ nhân nhà kho, nhưng không cách nào truy tố được công ty thuê nó, v́ chủ là người từ Hong Kong (TQ). Và quan trọng hơn, cuộc đột kích ấy đă không thể khiến cho công ty
Paddy the Room buộc phải đóng cửa. Phó Tổng thư kư FDA Thái Lan Supattra Boonserm cho biết trong những tháng tiếp theo, cơ quan đă đột kích một cơ sở khác tương tự như vậy.
"Họ chỉ chuyển địa điểm đến một nhà kho khác. Tại sao lại thế? V́ nhu cầu găng y tế là quá cao. Có quá nhiều khách hàng đang đợi".
FDA Thái Lan cho biết họ đă thực hiện ít nhất 10 vụ đột kích và bắt giữ các lô găng tay kém chất lượng trong những tháng gần đây. Một số lô c̣n phát hiện ra công nhân đang giặt găng đă qua sử dụng và nhuộm chúng bằng phẩm màu.
Với quy mô nhập khẩu lớn như vậy, Doug Stein cho rằng nhiều khả năng một số lô găng tay như vậy đă lọt vào được hệ thống y tế. Tuy nhiên, chưa rơ những phi vụ như vậy có gây hại ǵ cho bệnh nhân và y bác sĩ Mỹ hay không.
Nh́n chung, những vụ lừa đảo như vậy thường gây ra nhiều thiệt hại lớn, và khiến cho một vài nạn nhân quyết định liều lĩnh t́m cách thu lại tiền. Như Ziskin đă đến Thái Lan ḥng đ̣i được số tiền trị giá 2,7 triệu đô đă bị lừa. Tuy nhiên, mọi thứ không dễ dàng đến vậy. Ông và một vài người khác bị cảnh sát bắt giữ và truy tố v́ tội xâm nhập và âm mưu bắt cóc sau chuyến đột kích vào một nhà hàng ở Bangkok.
Ziskin sau đó cho biết ông không ở đó, và phủ nhận mọi cáo buộc.
Lô hàng thu giữ được của FDA Thái Lan
"Tôi sẽ xem chuyện này đi đến đâu. Tôi liệu có thể lấy lại tiền không ư? Có nhiều khả năng là không! Nhưng có phải chúng tôi đang vạch trần mọi chuyện, và hy vọng rằng nước Mỹ sẽ t́m cách ngăn chặn nó? Đúng thế đấy".
Sau khi cảnh sát Thái Lan trễ hạn để nộp ra bằng chứng, Ziskin đă được phép trở về Los Angeles. Tuy nhiên, cảnh sát cho biết vụ này vẫn chưa đóng lại, và những người liên quan đến vụ này vẫn đang bị truy tố tại Thái Lan dù đă phủ nhận mọi cáo buộc.
Cuối tháng 7/2021, Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ (
DHS) dọn sạch nhà kho của Ziskin ở Los Angeles, thu giữ 70.000 hộp găng tay để làm bằng chứng điều tra về
Paddy the Room. Vấn đề là có bao nhiêu chiếc găng dưới tiêu chuẩn đang ở trong kho ở các bến cảng nước Mỹ.
"Có lẽ là hàng triệu", theo Stein, và ông tin rằng tổng giá trị các vụ lừa đảo này có thể lên tới hàng tỷ USD.
"Mọi thứ gặp nhau ở một thế giới ngầm đầy tăm tối, nơi mà nỗi sợ phải đối mặt với ḷng tham".
Nguồn: CNN