Tránh tái phát đột quỵ như thế nào?

[june04]

Tỷ lệ đột quỵ não tái phát trong 5 năm đầu tiên là 25%, nghĩa là cứ 100 bệnh nhân sống sót sau đột quỵ não, sẽ có 25 trường hợp bị tái phát.

Phó giáo sư Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm Đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết để những bệnh nhân mắc đột quỵ não có thế ngăn ngừa sự tái phát của bệnh, các bác sĩ khuyến khích bệnh nhân quay trở lại với lối sống bình thường như trước khi bị đột quỵ não.

"Người bệnh nên hoạt động thể chất, tình dục và quay trở lại làm việc nếu có thể. Điều này giúp họ cải thiện sự phục hồi và giảm rủi ro tái phát đột quỵ não", bác sĩ Tôn nói.

Theo bác sĩ Tôn, phục hồi chức năng giúp những người sống sót sau đột quỵ não học lại các kỹ năng bị mất sau khi một phần não bị tổn thương. Liệu pháp phục hồi chức năng bắt đầu trong bệnh viện ngay giai đoạn cấp, sau khi tình trạng chung của bệnh nhân đã ổn định (Thông thường là trong vòng 24 đến 48 giờ sau đột quỵ não).

Thời gian nằm viện trung bình trong giai đoạn cấp cho bệnh nhân đột quỵ não là từ 4 ngày (thiếu máu cục bộ) và 7 ngày (chảy máu não). Những người sống sót sau đột quỵ thường được chuyển từ chăm sóc cấp tính đến một cơ sở phục hồi chức năng nội trú, một cơ sở điều dưỡng lành nghề hoặc một bệnh viện chăm sóc sau giai đoạn cấp dài hạn.

Tuy nhiên, bác sĩ Tôn nhấn mạnh, nhà là nơi tốt nhất cho các bệnh nhân đột quỵ não trong tiến trình phục hồi. Nững người bệnh này nên được đưa về nhà càng sớm càng tốt. Thời gian tốt nhất để phục hồi là trong một vài tháng đầu tiên. Bệnh nhân sẽ dần ổn định sau 3 đến 6 tháng và một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân vẫn có cơ hội phục hồi trong một đến hai năm tiếp theo. Phục hồi sau đột quỵ não là một quá trình cần phải kiên trì và tập luyện liên tục.

Theo Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia Mỹ, 10% những người bị đột quỵ não phục hồi gần như hoàn toàn; 25% phục hồi với những khiếm khuyết nhỏ và 40% khác trải qua các khiếm khuyết từ trung bình đến nặng, cần được chăm sóc đặc biệt.


Một bệnh nhân đột quỵ được điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Đỗ Hằng.

Bác sĩ Tôn chia sẻ thêm, tập thể dục là một phần quan trọng của phục hồi chức năng đột quỵ não. Người bệnh cần dành thời gian khởi động 5-10 phút (kể cả khởi động với các bài tập trên giường). Các môn thể thao phù hợp: đi bộ ngoài trời hoặc đi bộ trên máy; đạp xe tại chỗ; đi theo đường kẻ vạch có sẵn hoặc đi cầu thang. Tần suất tập luyện tối thiểu 3 lần/tuần (tốt nhất là hầu hết các ngày trong tuần). Về cường độ, nếu tính theo thang điểm 10 thì người bệnh nên tập ở mức độ 4-5. Thời gian lý tưởng cho mỗi lần luyện tập là 20-30 phút.

Dinh dưỡng cũng rất cần thiết cho bệnh nhân sau khi bị đột quỵ. Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và cholesterol có thể làm tăng mức cholesterol trong máu. Chế độ ăn nhiều muối có thể góp phần làm tăng huyết áp. Ăn nhiều calo có thể góp phần gây béo phì. Vì vậy, thói quen sử dụng thực phẩm lành mạnh có thể giúp bạn giảm các yếu tố nguy cơ đột quỵ não.

Người bệnh nên ăn nhiều rau và trái cây, thực phẩm nguyên hạt, nhiều chất xơ. Giảm thịt trong bữa ăn sao cho ít nhất 50% khẩu phần ăn là trái cây và rau quả; 25% là ngũ cốc giàu chất xơ. Ăn cá ít nhất 2 lần/tuần. Chọn cá giầu omega 3 như cá hồi hoặc cá ngừ. Hạn chế cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Chọn thịt nạc, thịt gia cầm và không sử dụng chất béo bão hóa hoặc chất béo chuyển hóa khi chế biến. Tránh đồ uống và thực phẩm có thêm đường.

Ngưởi bệnh cũng cần hạn chế rượu bia tối đa vì nó có thể tương tác bất lợi với một số thuốc mà bệnh nhân đang sử dụng để ngăn ngừa tái phát đột quỵ não (ví dụ như warfarin). Lạm dụng rượu bia sẽ gây tăng huyết áp, do đó làm tăng nguy cơ đột quỵ não tái phát. Tuy nhiên, sẽ không có vấn đề gì với lượng rượu ở mức độ vừa phải (tức là khoảng 1-2 đơn vị cồn tiêu chuẩn mỗi ngày; tương đương 100 ml rượu vang hay một chén rượu mạnh 30 ml).

Bệnh nhân được khuyến khích nối lại hoạt động tình dục sau đột quỵ não. Tuy nhiên, một số bệnh nhân cần mất một thời gian để lấy lại ham muốn tình dục. Một số khác cảm thấy ảnh hưởng của đột quỵ não (ví dụ như tê liệt chân tay hoặc cứng khớp) có thể gây khó khăn trong hoạt động ân ái. Những vấn đề này có thể được khắc phục với sự giúp đỡ và tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

Một số nam giới gặp vấn đề trong việc duy trì sự cương cứng do ảnh hưởng của đột quỵ não bởi các nguyên nhân thứ phát như tiểu đường, hút thuốc hoặc tác dụng phụ của một số thuốc được sử dụng để giảm nguy cơ tái phát đột quỵ não (ví dụ như thuốc hạ huyết áp). Tuy nhiên, y học hiện nay đã có những giải pháp để giải quyết vấn đề này, nên tham vấn ý kiến bác sĩ.