Trung Quốc có thể đă ngăn chặn virus corona, nhưng với cái giá quá đắt. Hiện đúng là họ đă 'thắng' dịch. Bắc Kinh nói các biện pháp mạnh tay của họ đă có tác dụng. Liệu các nước khác có thể áp dụng cách thức chống dịch của Trung Quốc hay không?
Trong khi virus corona mới đang lây lan trên khắp thế giới, làm đảo lộn thị trường, gây gián đoạn hoạt động đi lại toàn cầu, khiến hàng trăm triệu trẻ em phải nghỉ học, các chính phủ đang nỗ lực t́m cách ngăn chặn dịch bệnh.
Trung Quốc, nơi dịch bệnh xuất hiện đầu tiên, cho biết họ có câu trả lời.
Gây bất ngờ cho một số người, quốc gia đông dân nhất thế giới dường như đă kiểm soát được t́nh h́nh, ít nhất đó là những ǵ số liệu chính thức của họ cho thấy. Số lượng ca nhiễm mới được báo cáo đă giảm đáng kể trong những ngày gần đây ngay cả khi sự lây lan của virus đang bùng phát mạnh ở các nước khác. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đă ca ngợi các biện pháp của Bắc Kinh.
Ngay cả các nước có thể làm theo Trung Quốc vẫn phải tự hỏi liệu phương pháp chữa bệnh của họ có tệ hơn cả chính căn bệnh hay không.
Có thể "bắt chước" Trung Quốc?
Trung Quốc chỉ phát hiện 19 ca nhiễm mới trong ngày 9/3, giảm từ mức trên dưới 2.000 ca mỗi ngày chỉ vài tuần trước. Đây cũng là ngày thứ 5 liên tiếp Hồ Bắc không ghi nhận ca nhiễm mới nào ngoài Vũ Hán, tâm điểm của dịch bệnh. 16 bệnh viện dă chiến để điều trị bệnh nhân Covid-19 ở Vũ Hán đă được đóng cửa từ hôm 10/3.
Trung Quốc cho biết xu hướng này chứng minh rằng các biện pháp ngăn chặn - bao gồm phong tỏa gần 60 triệu người ở Hồ Bắc cũng như kiểm dịch nghiêm ngặt, hạn chế đi lại đối với hàng trăm triệu công dân và người nước ngoài - đang cho có hiệu quả.
Và Bắc Kinh bắt đầu tuyên truyền về nỗ lực "thành công" này trong và ngoài nước.
Người nhiễm virus corona được điều trị tại Bệnh viện Chữ Thập Đỏ ở Vũ Hán hôm 6/3. Ảnh: AFP.
Phần c̣n lại của thế giới, phần lớn đang đối mặt với những ca bệnh đầu tiên trong lo sợ, nh́n thấy điều này. Song cũng có lo ngại rằng thống kê của Trung Quốc có thể sai sót và không đầy đủ.
Bài kiểm tra thực sự sẽ là liệu virus có bùng phát trở lại khi trẻ em quay lại trường, công nhân quay lại nhà máy và xe buưt, tàu điện nối lại hoạt động.
Chiến lược cưỡng ép của Trung Quốc đặt ra những câu hỏi quan trọng hơn cho các quốc gia khác khi các biện pháp mạnh tay mà họ áp dụng đă khiến sinh kế và tự do cá nhân của người dân bị tổn hại nặng nề.
"Tôi nghĩ rằng họ đă làm rất tuyệt vời để đánh bại virus", Michael T. Osterholm, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Chính sách Bệnh Truyền nhiễm tại Đại học Minnesota, nói. "Nhưng tôi không biết liệu việc đó có bền vững không. Người Trung Quốc thực sự đă đạt được những ǵ? Họ đă thực sự ngăn chặn được virus chưa? Hay họ chỉ mới kiềm chế nó?".
Ở những nơi khác, Italy, Hàn Quốc và Iran đang chiến đấu để kiểm soát sự lây lan của virus. Tại Mỹ, nơi đă có gần 700 ca nhiễm được xác nhận, chính phủ bị chỉ trích v́ chậm chạp trong việc cung cấp dụng cụ xét nghiệm và để virus lây lan ở các cộng đồng dễ bị tổn thương như viện dưỡng lăo ở Seattle.
Dịch bệnh giờ đang đe dọa tăng trưởng toàn cầu và làm gia tăng làn sóng chống nhập cư và toàn cầu hóa. Các quốc gia nghiên cứu phương pháp tiếp cận của Trung Quốc sẽ cần phải xem xét việc cách làm này đă làm đảo lộn gần như mọi ngóc ngách của xă hội nước này ra sao.
Nền kinh tế gần như rơi vào bế tắc và nhiều doanh nghiệp nhỏ nói rằng họ có thể sắp phá sản. Bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo đang phải vật lộn để được chữa trị kịp thời, và một số người đă chết.
Hàng trăm triệu người đă bị cách ly theo những cách khác nhau. Theo China Daily, khoảng 827.000 người vẫn c̣n bị cách ly ở Bắc Kinh tính đến 6/3.
"Tôi đă lo lắng về chuyện mọi trọng tâm chỉ dành cho việc kiểm soát virus", tiến sĩ Jennifer Nuzzo, học giả cao cấp tại Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins, nói.
Bà khuyến nghị cách phản ứng chừng mực hơn, như được thực hiện tại Hong Kong và Singapore. Giới chức ở đó đă tiến hành cách ly theo từng đối tượng cụ thể, nhưng không đóng cửa hoàn toàn nơi làm việc, cho phép các ngành nghề tương ứng tiếp tục hoạt động, cùng lúc khống chế virus thành công.
"Chúng ta phải có cái nh́n bao quát về tác động đối với xă hội", tiến sĩ Nuzzo nói, "và lưu tâm nhiều hơn đến thiệt hại xă hội mà các biện pháp này mang lại, không chỉ thể hiện qua các con số".
Khung cảnh tại một chợ ở Bắc Kinh vào tuần trước. Nền kinh tế Trung Quốc gần như rơi vào bế tắc và nhiều doanh nghiệp nhỏ nói rằng họ có thể sắp phá sản. Ảnh: Getty.Phần nổi tảng băng
Đối với Trung Quốc, số liệu là mấu chốt. Thống kê 19 ca nhiễm mới hôm 9/3 cho thấy sự sụt giảm đáng kể so với 3 tuần trước, khi Trung Quốc ghi nhận khoảng 2.000 ca nhiễm mới và có tới 100 ca tử vong mỗi ngày. 17 ca tử vong được ghi nhận trong ngày 9/3 đều ở Hồ Bắc.
Để so sánh, Italy đă ghi nhận 168 ca tử vong hôm 10/3, nâng tổng số ca tử vong tại nước này lên đến 631, chiếm hơn một nửa số ca tử vong ngoài Trung Quốc.
Bên ngoài Vũ Hán, sự lây lan đă chấm dứt trên thực tế, theo số liệu chính thức. 17/19 ca nhiễm mới được ghi nhận hôm 9/3 là ở Vũ Hán và 2 ca c̣n lại là người mới nhập cảnh Trung Quốc.
WHO nói biện pháp ngăn chặn của Trung Quốc có thể đă giúp hàng trăm ngh́n người không bị lây nhiễm. Những nỗ lực của họ cho thấy sự lây lan không kiểm soát được của virus "không phải là con đường một chiều", tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, nói hôm 5/3.
"Dịch bệnh này có thể được đẩy lùi", ông Tedros nói, "nhưng chỉ khi chúng ta áp dụng cách tiếp cận tập thể, phối hợp và toàn diện, với sự tham gia của toàn bộ máy chính quyền".
Các chuyên gia WHO cử đến Trung Quốc cũng nhấn mạnh vai tṛ của các bệnh viện có thể chẩn đoán hàng trăm trường hợp mỗi ngày bằng ảnh chụp cắt lớp và xét nghiệm, cũng như các trung tâm cách ly hàng loạt tại sân vận động ở Vũ Hán giúp người nhiễm virus dạng nhẹ cách xa gia đ́nh họ.
"Không có nghi ngờ ǵ về việc cách tiếp cận táo bạo của Trung Quốc trước sự lây lan nhanh chóng của mầm bệnh đường hô hấp mới này đă thay đổi tiến tŕnh của những ǵ đă leo thang nhanh chóng và tiếp tục là dịch bệnh chết người", tiến sĩ Bruce Aylward, lănh đạo nhóm nghiên cứu của WHO đến Trung Quốc, nói với các phóng viên ở Bắc Kinh cuối tháng trước.
Giờ cao điểm không đông đúc như thường thấy tại Bắc Kinh hôm 6/3. Ảnh: Getty.
Các con số cho thấy các biện pháp kiểm dịch quyết liệt, khi được thực thi đầy đủ, có thể ngăn chặn sự lây lan của virus, theo tiến sĩ William Schaffner, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Vanderbilt
"Đây là thí nghiệm y tế công cộng lớn nhất trong lịch sử loài người", tiến sĩ Schaffner nói. "Họ không thể dập tắt nó, nhưng họ đă d́m nó xuống. Và việc này đă đă cho phần c̣n lại của thế giới thêm thời gian".
Tuy nhiên, tổng số ca nhiễm ở Trung Quốc, hơn 80.000, vẫn gây choáng váng. Và có nhiều lư do để nghi ngờ số liệu chính thức.
Trong những ngày đầu của dịch bệnh, việc thiếu bộ dụng cụ xét nghiệm và giường bệnh đồng nghĩa với việc nhiều người không thể làm xét nghiệm. Nhiều ca bệnh nhẹ có thể không bị phát hiện. Chính phủ đă thay đổi cách tính số ca nhiễm nhiều lần trong những tuần gần đây, gây ra biến động lớn trong số liệu được công bố, dù các chuyên gia nói rằng những điều chỉnh như vậy không phải là bất thường.
Các chuyên gia y tế nói rằng có rất ít dấu hiệu cho thấy chính phủ đă ráo riết xét nghiệm để phát hiện người nhiễm virus corona, tên chính thức là SARS-CoV-2, bên ngoài các cơ sở y tế ở Hồ Bắc. Cho đến khi họ mở rộng phạm vi xét nghiệm, sẽ không thể xác định được quy mô thực sự của dịch bệnh v́ những người bệnh nhẹ có thể không đi gặp bác sĩ.
"Hiện tại chúng tôi đang tập trung vào phần nổi của tảng băng trôi", David Hui, Giám đốc Trung tâm Stanley Ho về Các bệnh truyền nhiễm mới tại Đại học Hong Kong, nói.
Đằng sau những con số
Chính quyền Trung Quốc nói việc dịch giảm tốc là dấu hiệu cho thấy sự vượt trội của hệ thống chính trị. Song các biện pháp mạnh tay của chính quyền đang thử thách sự kiên nhẫn của công dân, với nhiều người rằng Trung Quốc đă có thể không cần áp dụng các biện pháp này nếu ban đầu giới chức không che giấu t́nh h́nh.
Tác động của những biện pháp hạn chế được cảm nhận sâu sắc nhất ở Hồ Bắc, nơi 56 triệu người đă không được phép đi lại tự do kể từ tháng 1. Trong hơn 5 tuần, trung tâm đại học, thương mại và giao thông vốn luôn nhộn nhịp ở miền Trung Trung Quốc đă biến thành thành các "thị trấn ma" trong lúc virus tán phá các cộng đồng, bao vây các gia đ́nh và đe dọa tính mạng hàng ngh́n nhân viên y tế.
Dựng rào chắn tại một khu dân cư ở Vũ Hán. Ảnh: Getty.
Kinh nghiệm của Trung Quốc trong việc chiến đấu với virus cũng đă cho thấy rơ nguy cơ lây nhiễm trong gia đ́nh nếu bệnh viện hết giường và dụng cụ xét nghiệm, như đă xảy ra ở Vũ Hán, nơi trong nhiều tuần, nhiều người bệnh phải về nhà và sau đó lây nhiễm cho người thân của họ.
Rào chắn phong tỏa các thành phố, giao thông công cộng ngừng hoạt động và xe cá nhân gần như bị cấm sử dụng. Ở Vũ Hán, những hạn chế đối với việc di chuyển cá nhân được đẩy mạnh trong những tuần gần đây và người dân giờ hầu như không được rời khỏi nhà.
Có những dấu hiệu cho thấy sự tức giận và thất vọng đang gia tăng trong cư dân Hồ Bắc. Mạng xă hội Trung Quốc tràn ngập các bài đăng của người dân nói rằng họ đă mất việc v́ t́nh trạng phong tỏa kéo dài, gặp khó khăn trong việc trả các khoản nợ ngân hàng. Những người khác nói về t́nh trạng thiếu lương thực thực phẩm tại cộng đồng của họ.
Các mối quan hệ cũng đang bị xáo trộn khi các gia đ́nh buộc phải sống cùng nhau trong không gian hạn chế suốt thời gian dài. Guo Jing, một nhà hoạt động nữ quyền ở Vũ Hán, cho biết cô và các t́nh nguyện viên khác đă nhận được nhiều yêu cầu giúp đỡ từ những người dân tŕnh báo việc họ lạm dụng thể xác bởi các thành viên gia đ́nh tại nhà.
"Trong những trường hợp này, họ rất khó t́m được sự giúp đỡ khi dịch bệnh xảy ra", bà Guo nói. "Thật khó để rời khỏi nhà".
Nhân viên siêu thị chuẩn bị giao rau cho người dân tại Vũ Hán. Ảnh: Getty.
Ngoài Hồ Bắc, Trung Quốc muốn thúc đẩy nền kinh tế, nhưng các quan chức địa phương cũng chịu áp lực rất lớn, lo sợ có thêm người nhiễm và không muốn đánh đổi rủi ro.
Ngay cả khi các tỉnh đă giảm mức độ cảnh báo về virus, nhiều công ty đang chọn phương an toàn là trên hết. Theo bài điều tra gần đây của Caixin, tạp chí có ảnh hưởng tại Trung Quốc, một số công ty thậm chí đă ngụy tạo mức tiêu thụ điện để đạt được các chỉ tiêu "trở lại làm việc".
Một số chuyên gia đang tự hỏi liệu biện pháp phong tỏa của Trung Quốc có trở nên vô nghĩa khi virus ngày càng lan rộng. Với sự lây lan của virus trên toàn cầu như hiện nay, cũng như việc khó phát hiện các ca bệnh nhẹ, việc loại bỏ hoàn toàn virus là điều không thể - ngay cả ở Trung Quốc
"Tôi thực sự nghĩ việc số ca nhiễm giảm xuống có thể cho thấy mọi biện pháp đáng kinh ngạc đă được thực hiện có thể có hiệu quả", Marc Lipsitch, nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng TH Chan thuộc Đại học Harvard, nói. "Nhưng tôi không nghĩ là không là không".
VietBF@ sưu tầm.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
