Sau khi Trung Quốc kéo giàn khoan vào vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam những cuộc bạo loạn đă xảy ra tại B́nh Dương và Vũng Áng gây thiệt hại tài sản cho nhiều công ty nước ngoài quan trọng nhất là Đài Loan và Trung Quốc. Liệu những hậu quả mà nó để lại sẽ ra sao? Mặc Lâm có cuộc phỏng vấn với TS Lê Đăng Doanh, nguyên giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương để biết thêm ư kiến của ông về vấn đề nghiêm trọng này.
Một công ty Đài Loan với tấm bảng viết vội hôm 14/5/2014/Photo by Tuấn Khanh
Mặc Lâm: Trước t́nh h́nh các công ty Trung Quốc bị bạo động, tẩy chay và cuối cùng đốt phá theo TS giới doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam sẽ có phản ứng như thế nào, họ có bỏ tài sản để mà rời đi hay không, hay trong thời gian sắp tới họ sẽ có trả đũa nào có thể làm ảnh hưởng tới kinh tế Việt Nam hay không?
TS Lê Đăng Doanh: Việc người biểu t́nh có một số các hành vi bạo động, cướp bóc ở B́nh Dương và có sự xung đột cảm tính là những biểu hiện hết sức đáng tiếc. Chính phủ Việt Nam đă có biện pháp bảo vệ các nhà đầu tư, bảo vệ các công nhân. Doanh nghiệp Trung Quốc thật sự không đầu tư nhiều ở Việt Nam và các nhà đầu tư của Đài Loan mới là người chịu thiệt hại nhiều nhất. Đài Loan đă có phản ứng và Việt Nam đă bảo đảm với Đài Loan rằng Việt Nam không bao giờ cho phép xuất hiện những hiện tượng đó nữa.
Tôi rất hi vọng với những nỗ lực của Việt Nam th́ các doanh nghiệp của Đài Loan sẽ không bỏ Việt Nam để ra đi. Và tôi nghĩ rằng phía Việt Nam sẽ làm hết sức ḿnh để hạn chế những thiệt hại đó.
Tôi rất hi vọng với những nỗ lực của Việt Nam th́ các doanh nghiệp của Đài Loan sẽ không bỏ Việt Nam để ra đi. Và tôi nghĩ rằng phía Việt Nam sẽ làm hết sức ḿnh để hạn chế những thiệt hại đó.
- TS Lê Đăng Doanh
Mặc Lâm: Thưa ông các chuyên gia kinh tế từng lo ngại là nếu sự xung đột với Trung Quốc xảy ra th́ thiệt hại kinh tế Việt Nam rất lớn v́ những mối ràng buộc kinh tế với Trung Quốc rất sâu và bám rễ khó dứt ra được. Ông nhận xét vấn đề này ra sao?
TS Lê Đăng Doanh: Việt Nam hiện nay có quan hệ thương mại rất là bất b́nh đẳng với Trung Quốc. Việt Nam xuất khẩu năm 2013 sang Trung Quốc là 13 tỷ 360 triệu đô la, chủ yếu là các sản phẩm nông sản và sản phẩm thô. Trong khi đó Việt Nam nhập khẩu từ Trung Quốc là 36 tỷ 960 triệu đô la và chủ yếu là các nguyên vật liệu cho may mặc, da giày, và các trang thiết bị cho các nhà máy điện cũng như là các nhà máy khác.
Xuất khẩu của Trung Quốc sang Việt Nam th́ chỉ bằng 1% xuất khẩu của Trung Quốc thôi, c̣n nhập khẩu của Việt Nam từ Trung Quốc chiếm đến 28% tổng nhập khẩu của Việt Nam. V́ vậy cho nên chắc chắn nếu như mà Trung Quốc có những biện pháp cấm vận hoặc hạn chế xuất khẩu sang Việt Nam th́ Việt Nam sẽ chịu những thiệt hại tương đối nặng nề trong thời gian nhất định.
Tuy vậy, trong họa cũng có phúc, trong nguy cũng có cơ. Việt Nam hiện nay có quan hệ thương mại với 240 nền kinh tế trên thế giới và nếu như Trung Quốc ngừng xuất khẩu các linh kiện đó cho Việt Nam th́ Việt Nam cũng có thể t́m kiếm linh kiên thay thế ở các thị trường khác, và sau đó th́ nền kinh tế Việt Nam sẽ hồi phục; kinh tế Việt Nam sẽ có một vị thế cân bằng hơn đối với Trung Quốc.
Dĩ nhiên Trung Quốc là một nước láng giềng và có nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, Việt Nam rất mong muốn có mối quan hệ thương mại và hợp tác b́nh đẳng hai bên cùng có lợi đối với lợi ích kinh tế Trung Quốc. Việt Nam không bao giờ chủ trương có hành vi cự tuyệt trong hợp tác đối với Trung Quốc.
Mặc Lâm: Thưa ông đối với những dự án mà Trung Quốc đang đầu tư dang dở tại Việt Nam liệu sau khi biến cố HD 981 xảy ra nó có ảnh hưởng ǵ tới những dự án đó không và nhà nước đă có biện pháp đối phó ra sao nếu t́nh trạng trở nên tồi tệ?
Dĩ nhiên Trung Quốc là một nước láng giềng và có nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, Việt Nam rất mong muốn có mối quan hệ thương mại và hợp tác b́nh đẳng hai bên cùng có lợi đối với lợi ích kinh tế Trung Quốc.
- TS Lê Đăng Doanh
TS Lê Đăng Doanh: Tôi nghĩ rằng Việt Nam sẽ t́m đủ mọi cách để duy tŕ các mối quan hệ đầu tư và duy tŕ các mối quan hệ tốt đẹp, c̣n nếu như Trung Quốc có biện pháp đơn phương về phía ḿnh th́ điều đấy tôi không thể loại trừ được. Cho đến nay trong hành động thực tế họ đang tiếp tục leo thang, họ điều thêm tàu và họ có những hành vi càng ngày càng gay gắt hơn đối với các tàu kiểm ngư và cảnh sát biển của Việt Nam. V́ vậy tôi chưa thể loại trừ rằng họ sẽ có thể sử dụng các biện pháp kinh tế để có thể gây hại cho Việt Nam.
Mặc Lâm: Thưa TS như ông đă biết sau khi giàn khoan 981 của Trung Quốc đưa vào vùng biển đặc quyền kinh tế của Việt Nam th́ phản ứng của thị trường tài chính Việt Nam rất tồi tệ cụ thể là thị trường chứng khoán đă rơi xuống chưa từng có. Cạnh đó giá vàng trong nước người dân t́m mua khiến giá vọt lên rất cao, theo TS t́nh h́nh này có đáng quan ngại lắm hay không thưa ông?
TS Lê Đăng Doanh: Theo tôi th́ phản ứng của thị trường chứng khoán của Việt Nam là một phản ứng có tính chất tâm lư và trong khi người Việt Nam đua nhau bán cổ phiếu, cổ phiếu xuống th́ các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục mua vào.
Tôi nghĩ rằng thái độ đó là một cái thái độ có căn cứ và b́nh tĩnh hơn. Họ mua vào là v́ giá cổ phiếu xuống rất thấp và họ hi vọng rằng sẽ hồi phục. Tôi nghĩ thị trường chứng khoán ở Việt Nam vẫn c̣n non trẻ và nó là một cái tấm gương lồi, phản ánh một cách phóng đại các diễn biến kinh tế xă hội ở Việt Nam. Phóng đại là bởi v́ khi mà nền kinh tế chưa hồi phục mạnh lắm th́ thị trường chứng khoán đă vọt lên, khi mà kinh tế có một số dấu hiệu khó khăn th́ thị trường chứng khoán sụp xuống. Tôi hi vọng rằng với các diễn biến sẽ không quá xấu th́ thị trường chứng khoán Việt Nam có thể sẽ hồi phục trong thời gian sắp tới.
Mặc Lâm: Xin cảm ơn ông.
Mặc Lâm, biên tập viên RFA