Boeing đã tự bán đứng mình như thế nào?

[trungthuc]

Boeing, một đại công ty, từng và vẫn còn là biểu tượng sức mạnh nền kỹ nghệ khổng lồ của nước Mỹ, đang bị nghiêng ngửa khi lâm vào tình cảnh hỗn loạn, như đang rơi tự do. Ngày 25/3/2024, Boeing loan báo CEO David L. Calhoun sẽ chính thức rút lui vào cuối năm nay. Sự ra đi của ông David Calhoun chắc chắn cũng không giải quyết được tất cả vấn đề mà Boeing đang vướng phải…

Chuyện gì đang thật sự xảy ra?

Chiếc điện thoại trong phòng 511, ở khách sạn Holiday Inn ở Charleston, South Carolina, reng lên liên tục mà không có ai bắt máy trả lời. Hôm đó là ngày thứ Bảy, 9/3/2024, và các luật sư Rob Turkewitz và Brian Knowles đang nóng lòng muốn gặp John Barnett, nhân chứng chống lại Boeing. Làm việc tại nhà máy Boeing ở South Carolina từ năm 2011 đến năm 2017, ông John Barnett, 62 tuổi đã chứng kiến ​​nhiều vụ vi phạm mức độ an toàn. Ông Barnett cáo buộc rằng, sau khi ông đã công khai lên tiếng, công ty Boeing đã tìm cách trừng phạt ông bằng cách không cho thăng chức và buộc ông phải nghỉ hưu non…

Khi ông Barnett không trả lời điện thoại, hai luật sư Turkewitz và Knowles gọi đến khách sạn và yêu cầu nhân viên tìm chiếc xe tải Dodge Ram màu cam của đương sự. Chiếc Dodge được tìm thấy trong bãi đậu xe. Bên trong, Barnett đang nằm chết gục, ngón tay vẫn đặt trên cò súng. Cái chết của ông John Barnett hiện còn tiếp tục được điều tra…

Tạm gác lại hàng loạt thuyết âm mưu có dính líu đến ông John Barnett trước khi cuộc điều tra có kết luận chính thức, hãy thử xem xét về những rắc rối của Boeing đã đến từ đâu. Giá cổ phiếu công ty đã tụt giảm gần một phần ba trong năm nay. Trang web đặt vé Kayak cho biết việc khách hàng bỏ chọn các chuyến bay 737 Max đã tăng gấp 15 lần kể từ đợt bùng nổ các tại nạn của loại phi cơ 737 này hồi tháng Giêng. Các cơ quan phụ trách Tư pháp và công tố viên đang đào sâu các hoạt động nội bộ của công ty Boeing này. Trong toàn ngành hàng không, cảm giác khủng hoảng đã trở nên sâu đậm đến mức ngay cả sau khi Boeing tuyên bố rằng, ôngDavid Calhoun sẽ rời khỏi ghế CEO, sự bất an vẫn đang lan rộng.

Boeing đang biến mình từ biểu tượng của chất lượng hàng đầu thế giới nay trở thành hình ảnh của sự thiếu thận trọng trong vấn đề quản lý. Họ cho cắt giảm khâu sản xuất, sa thải các công nhân có kinh nghiệm để giúp tiết kiệm, dồn sức tìm cách nâng giá cổ phiếu thay vì đầu tư nghiên cứu-cải tiến các sản phẩm của mình…

Ông Justin Green, đối tác của công ty luật Kreindler & Kreindler LLP, đại diện cho 34 gia đình hành khách bị thiệt mạng trên chiếc 737 Max của một hãng hàng không ở Ethiopia, cho biết:
"Gót chân Achilles của Boeing là chạy theo đuổi lợi nhuận ngắn hạn và nâng giá cổ phiếu. Về lâu dài, điều đó sẽ giết chết công ty này".

Ông David Calhoun sẽ rời ghế CEO vào cuối năm 2024 này (Ảnh: Aaron Schwartz/NurPhoto via Getty Images)

Nguyên nhân đến từ cung cách quản trị công ty

Trong nửa sau thế kỷ 20, Boeing đã mở rộng sản xuất rất mạnh nhờ các cam kết quyết liệt về chất lượng kỹ thuật. Vào những năm 1960, Boeing đã đánh cược lớn vào loại máy bay 737 và 747, góp phần tạo ra sự bùng nổ của ngành du lịch hàng không và giúp cho Boeing trở thành kẻ đứng đầu trong ngành hàng không thế giới không thể tranh cãi. Boeing đã nghiền nát mọi đối thủ của mình. Châu Âu bị hoảng loạn đến mức họ nhanh chóng cho thành lập một tập đoàn gồm các công ty sản xuất nhỏ kết hợp lại, gọi là Airbus, để đối đầu với Boeing. Tuy nhiên, Boeing vẫn là vô địch thiên hạ. Năm 1997, Boeing nuốt chửng một đối thủ nội địa là công ty McDonnell Douglas.

Tuy nhiên, theo sự phân tích của The New York Magazine ngày 2/4/2024, chính sự sáp nhập của Boeing-McDonnell Douglas đã chứa đựng mầm mống những vấn đề tiềm tàng hiện tại. Công ty McDonnell Douglas vốn được điều hành bởi ông Harry Stonecipher, từng là học trò của ông Jack Welch (một huyền thoại của lịch sử kinh doanh ở Mỹ với những kỳ tích lập được cho tập đoàn General Electric). Ông Harry Stonecipher tán thành quan điểm cho rằng, nhiệm vụ đầu tiên và duy nhất của một công ty là tối đa hóa giá trị cổ đông, hay nói một cách đơn giản là làm cho giá cổ phiếu công ty tăng lên trong ngắn hạn. Với chủ trương như vậy, một công ty sẽ không có mối quan tâm nào khác, từ những ảnh hưởng đối với môi trường, phúc lợi cho nhân viên, đến thậm chí khả năng tồn tại lâu dài của chính công ty.

Sau khi công ty McDonnell Douglas được mua lại, ông Harry Stonecipher đã trở thành người cổ đông lớn nhất của tập đoàn Boeing mới và đồng thời giữ ghế giám đốc điều hành (CEO). Dưới sự chỉ đạo của ông Stonecipher, Boeing bắt đầu sản xuất ra loại máy bay thân rộng 787. Lần đầu tiên trong lịch sử, công ty giao việc thiết kế các bộ phận cho những công ty thầu phụ để giúp tiết kiệm chi phí. Quá trình này đúng là một thảm họa. Sau khi ông Stonecipher bị buộc thôi việc từ vụ lăng nhăng tình cảm ngoài luồng với một viên chức điều hành, hồi năm 2005, Boeing đã cho thay thế ông Stonecipher với một học trò khác của Jack Welch, cũng từ tập đoàn GE: ông James McNerney.

Để hỗ trợ giá cổ phiếu công ty, Boeing dưới quyền của ông McNerney đã đổ hàng tỷ USD vào việc mua lại cổ phiếu thay vì đầu tư vào nghiên cứu và sản xuất nhằm duy trì tính cạnh tranh. Ông McNerney quyết định không bỏ vốn đầu tư cho nghiên cứu-chế tạo máy bay mới thay thế cho loại 737. Thay vào đó, Boeing điều chỉnh và cập nhật mẫu hiện có và gọi là 737 Max, bằng cách trang bị thêm động cơ lớn hơn, đồng thời lắp hệ thống MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System) giúp điều chỉnh độ cao máy bay mà không cần sự can thiệp của viên phi công.

Trong nhà máy của Boeing ở Everett, tiểu bang Washington (Ảnh: Stephen Brashear/Getty Images)

Ông McNerney cũng cho áp dụng nhiều chiến lược cắt giảm sâu về chi phí sản xuất. Dưới sự giám sát của ông, Boeing mở ra dây chuyền sản xuất máy bay không có hệ thống công đoàn (non-unionized aircraft production line) đầu tiên và khởi xướng chương trình "Hợp tác để thành công" ("Partnering for Success") với mục đích là chỉ nhằm thúc ép các công ty thầu phụ giảm giá từ 15% trở lên. Dù có không ít ý kiến rằng việc ép các công ty cung cấp này sẽ gây ảnh hưởng đến chất lượng của phụ tùng linh kiện nhưng ông McNerney vẫn cho thực hiện triệt để. Nếu các công ty thầu phụ lên tiếng kêu nài, phàn nàn, họ có thể bị mất hợp đồng ký kết, chẳng hạn trường hợp công ty sản xuất thiết bị hạ cánh United Technologies Aerospace Systems.

Ông McNerney đả xin nghỉ hưu hồi năm 2015, tự tay ông chọn ra người kế nhiệm ông Dennis Muilenburg. Trong ba năm tiếp theo, giá cổ phiếu của Boeing đã tăng hơn gấp đôi, khi hãng này trúng một loạt hợp đồng cung cấp máy bay mới cho khắp thế giới. Bloomberg News cho biết, 2 ông Muilenberg và McNerney "có lý do cá nhân để nhấn mạnh đến năng suất và cắt giảm chi phí vì thù lao của họ gắn liền với 2 điều này". Hai người đã nhận tổng cộng là 209 triệu USD trong 7 năm.

Ngày 28/10/2018, chiếc 737 Max do một hãng hàng không của Indonesia vận hành gặp tai nạn. Bốn tháng sau đó, chiếc 737 Max khác của một hãng hàng không Ethiopia cũng bị lỗi. Cả hai trường hợp được xác định là do trục trặc hệ thống MCAS. Chuyện này không nhỏ, khi cái giá phải trả là 346 mạng người đã chết thê thảm! Đội máy bay Max bị đình chỉ gần hai năm, khiến cho Boeing thiệt hại hàng tỷ USD. Năm 2019, công ty Airbus đã vượt qua Boeing trở thành nơi sản xuất máy bay lớn nhất thế giới. Cũng vào năm đó, hội đồng quản trị của Boeing cho sa thải ông Muilenburg và thay thế bằng ông David Calhoun.

Chỉ cần trở lại là chính mình như trước đây
Khi hoạt động của ngành du lịch hàng không toàn cầu bị ngừng hoạt động do đại dịch COVID-19, nền kinh tế bị suy thoái gấy ảnh hưởng nặng nề đến kinh doanh, và công ty Boeing đã phải cho sa thải phần lớn các công nhân giàu kinh nghiệm. Điều này tuy giúp tiết kiệm ngân sách trong thời gian ngắn, nhưng đã làm mất đi nguồn nhân lực kinh nghiệm, vốn là vấn đề cốt lõi trong lợi thế cạnh tranh của Boeing. Người ta không thể thay thế các yếu tố về hiệu quả và những bí quyết kỹ thuật trong vòng hai hoặc ba năm, khi đã loại bỏ ra những người từng có nhiều kinh nghiệm đến 20-30 năm! Khi đại dịch kết thúc, Airbus đã chuẩn bị để ứng phó tốt hơn so với Boeing. Vào cuối năm 2023, sổ đơn đặt hàng của Airbus nhiều hơn Boeing đến 40% nhờ sự tin cậy lớn của các khách hàng khắp nơi.

Tất cả những khó khăn đó đã đổ ập xuống càng khiến cho Boeing tiếp tục mắc phải sai lầm, do quy trình công việc không được thực hiện theo đúng cách và các thủ tục cần thiết cho việc sản xuất không được xử lý rốt ráo và tuân thủ theo đúng bài bản. Chưa kể các vấn đề có liên quan chuỗi cung ứng toàn cầu mà Boeing đang phải đối mặt.

Ngành du lịch hàng không hiện đại luôn được xem là phương thức vận chuyển an toàn nhất. Bởi vì, khi xảy ra tai nạn, một quy trình nhằm rà soát các rủi ro thường hình thành ra để rút kinh nghiệm và người ta cũng cho thực hiện ngay những thay đổi lớn để giảm khả năng bịmắc phải sai lầm tương tự. Hầu như mọi vụ tai nạn về hàng không đều xảy ra sau một chuỗi sai sót, bất cứ sai sót nào trong số đó cũng có thể ngăn chặn được và ngăn ngừa kịp thời.

Nhân vật thường bị quy trách nhiệm là CEO. Trong trường hợp của Boeing, đó là ông David Calhoun, người tiếp quản việc quản lý từ vị CEO tiền nhiệm ông Dennis Muilenberg. Sau khi ông Muilenberg vấp phải các sai lầm trong việc ứng phó hai vụ tai nạn của máy bay 737 Max vào năm 2018 và 2019, ông Calhoun đã làm rất ít để có thể giúp ngăn chặn sự trượt dốc của công ty. Thay vì đặt ra kế hoạch phục hồi, David Calhoun thậm chí tạo thêm các sai lầm tai hại, khi loại bỏ ra bộ phận hoạch định về chiến lược! Hội đồng quản trị Boeing cuối cùng phải tống ông Calhoun ra, cùng với hai nhân vật đứng đầu cao cấp khác: Chủ tịch Hội đồng quản trị ông Larry Kellner và ông Stan Deal, người phụ trách bộ phận máy bay thương mại.

Một chiếc Boeing 737 MAX 8 trong một chuyến bay thử nghiệm (ảnh: Stephen Brashear/Getty Images)

Thay đổi người đứng đầu chỉ là bước khởi đầu. Điều đó không giải quyết được tất cả vấn đề. Công tyBoeing đã có sự thay đổi người đứng đầu hồi năm 2019, khi ông Calhoun ra thay thế cho ông Muilenburg, và điều đó đã chẳng vực công ty đi lên nổi. Nhiều phân tích gia có nhận định rằng, vấn đề mà công ty Boeing cần làm ngay bây giờ là thay đổi "cung cách làm việc" chứ không chỉ cho thay đổi con người.

Công ty Boeing có thể nhìn về quá khứ để học hỏi kinh nghiệm từ chính họ: Trở lại việc tập trung đầu tư vào các kỹ sư tài giỏi, cam kết việc đào tạo và giữ chân các công nhân lành nghề nhiều kinh nghiệm, đầu tư chế tạo ra loại máy bay mới với kỹ thuật mới nhất. Boeing cần phải loại bỏ tư tưởng chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn và học hỏi lại sự tận tâm công việc với các giá trị lâu dài. Chỉ thông qua việc tái tổ chức một cách triệt để như vậy, công ty Boeing mới có thể xây dựng lại niềm tin và hình tượng đầy tự hào trước đây của mình.

Trên tờ Fortune ngày 2/4/2024, bình luận gia Shawn Tully có viết, chính lối tư tưởng đặt lợi nhuận lên hàng đầu của ba vị CEO tiền nhiệm Stonecipher, McNerney và Muilenburg đã làm suy yếu nền tảng gốc rể công việc để tập trung vào khoa học kỹ thuật mới mẻ và sự chú ý không ngừng đến việc kiểm soát chất lượng, vốn đem lại giá trị uy tín cao cho công ty Boeing. Chỉ cần Boeing trở lại là… Boeing như vốn dĩ trước đây, họ sẽ lại cất cánh bay cao, thay vì sẽ rơi tự do.

Nguồn: SGN

"Nói có sách, mách có chứng", chớ không phải cứ bốc phét lên để lên tiếng, nào là "sự cố" này, "sự cố" kia một cách ấu trĩ và "ó đâm" thật đáng sợ!!!